یازده رساله: تفاوت میان نسخه‌ها

كتاب با يك مقدمه از على بنايى و دو مقدمه از محسن صادقى (مصحح كتاب)، آغاز و مطالب در دو بخش تنظيم شده است. بخش اول، حاوى هشت رساله فارسى و بخش دوم، شامل سه رساله عربى است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 103</ref>

بيشترين حجم كتاب، بخش فارسى است و يك سوم پايانى را رسائل عربى تشكيل مى‌دهد. در ميان رساله‌ها، مفصل‌ترين آنها، «الفصول العلية» در فضائل [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] است و مختصرترين آن‌ها، شرح دعاى سمات كه در پايان كتاب آمده است. بنابراين، يازده كتاب در يك اثر، فرادست آمده كه با تحقيق، تصحيح، منابع و فوايد فراوان، عرضه شده است <ref>همان</ref>

در مقدمه على بنايى، ضمن اشاره‌اى مختصر به زندگى [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]]، گوشه‌اى از اقداماتى كه در مورد آثار وى صورت گرفته، بيان شده است <ref>متن كتاب، ص 7</ref>

در مقدمه اول مصحح، به مجموعه‌هايى كه از آثار [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] تهيه گرديده، اشاره و در مقدمه دوم، خلاصه‌اى از مقالات كتاب حاضر، ارائه شده است <ref>همان، ص 9 تا 16</ref>

#«سبيل الرشاد فى اصول الدين»: رساله‌اى است فارسى در باره اصول پنج‌گانه اسلام و شيعه. اين رساله، هرچند مختصر بوده و در حد مقاله‌اى - حدودا 22 صفحه معمولى - بيشتر نيست، اما متنى محكم و روان دارد و مقدمه‌اى است كه بر كتاب «منتخب المسائل» نگاشته شده است. «منتخب المسائل»، عنوان رساله عمليه‌اى بوده كه گويا [[قمی، عباس|محدث قمى]] موفق به تكميل آن نشده است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 103</ref>

#:در گذشته، رسم نيكويى بوده است مبنى بر اينكه بر رساله احكام، مقدمه‌اى مختصر، حاوى اصول دين نيز مى‌نوشته‌اند <ref>همان</ref> كه رساله حاضر نيز از جمله اين موارد مى‌باشد.

#:علامه [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ تهرانى]] در «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]» از اين رساله با عنون «سبيل الرشاد فى عقائد المبدأ و المعاد» ياد كرده، ولى چاپ سنگى آن كه در سال 1325ق، همراه با سه رساله فارسى ديگر در تهران چاپ شده، حاوى عنوانى است كه در صدر اين نوشتار گفته شد. اخيرا نيز اين رساله به كوشش شيخ عبدالله غفرانى تصحيح شده است كه كتاب مورد معرفى ما، بر اساس همين تصحيح مى‌باشد <ref>همان</ref>

#«ترجمه اعتقادات [[علامه مجلسى]]»: اصل رساله «اعتقادات» به زبان عربى و داراى دو باب است: باب اول، مربوط به عقايد و باب دوم، در سير و سلوك است. به دليل اهميت اين رساله، بسيارى آن را به فارسى ترجمه كرده‌اند كه بعضى چاپ شده و بعضى ديگر، به‌صورت خطى باقى مانده‌اند. [[قمی، عباس|محدث قمى]]، تنها باب نخستين آن را ترجمه نموده است <ref>مقدمه مصحح، ص 12</ref>

#:اين رساله نيز با وجود اختصار، واجد اهميت فراوانى است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 104</ref>

#«الفصول العلية فى المناقب المرتضوية»: مجموعه‌اى است مختصر در فضايل حضرت [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] كه مؤلف به‌عنوان منتخبى از كتب فضايل فراهم آورده و در آن، از آيات، احاديث، اشعار و كلمات دانشمندان اهل سنت، بهره گرفته است <ref>مقدمه مصحح، ص 12</ref>

#:اين كتاب، چهارده فصل دارد كه علاوه بر آيات قرآن و سخنان پيامبر(ص)، دو فصل آن نيز حاوى قصايد ابن ابى‌الحديد و ديگر سخنان او در مدح آن حضرت و بيان فضايل ايشان است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 104</ref>

#:طولانى‌ترين قسمت اين كتاب، فصل دوازدهم است كه در آن، سى مورد از فضايل و ويژگى‌هاى [[امام على(ع)]] بر اساس منابع، بيان شده كه هريك، شامل موارد جزيى‌تر و بسيار كوتاه، خواندنى و گاه، شگفت‌آور است، به‌ويژه اخبار غيبى آن حضرت در باره پس از خود <ref>همان</ref>

#:در فصل سيزدهم، به مواردى از فضايل ديگر [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] و ساير امامان دوازده‌گانه پرداخته شده و در فصل چهاردهم، فضايل و ايمان حضرت ابوطالب، مورد توجه و اثبات قرار گرفته است <ref>همان</ref>

#«قرة الباصرة فى تواريخ الحجج الطاهرة»: رساله مختصرى است در شرح احوال چهارده معصوم(ع): [[قمی، عباس|محدث قمى]] پس از اين رساله، كتابى به عربى با عنوان «انوار البهية فى تواريخ الحجج الالهية» تأليف كرده است <ref>مقدمه مصحح، ص 13</ref>

#«تتميم تحية الزائر»: آخرين تأليف [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] است كه با وفاتش ناتمام ماند و [[قمی، عباس|محدث قمى]] آن را در 13 رجب 1320ق، تكميل كرد. آنچه در اين كتاب، به قلم [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] است، شامل تكميل مقام دوم خاتمه «تحية الزائر» است <ref>مقدمه مصحح، ص 13</ref>

#:اين اثر كه در حد مقاله‌اى طولانى - حدود 50 صفحه - است، در باب مزارها و آداب زيارت‌هاى مربوط به مشاهد مشرفه و مرقدهاى اهل بيت(ع)، امام‌زادگان و حتى قبور ساير مؤمنان است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 104</ref>

#«گناهان كبيره و صغيره»: رساله «ذخيرة الأبرار فى منتخب أنيس التجار» يكى ديگر از آثار فارسى [[قمی، عباس|محدث قمى]] است. اصل «أنيس التجار»، از تأليفات مولى مهدى نراقى است كه [[قمی، عباس|محدث قمى]] آن را با فتاوى آيت‌الله [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمدكاظم طباطبايى يزدى]] تطبيق و چاپ كرد. «ذخيرة الأبرار» داراى هفت باب است و مؤلف پس از پايان باب هفتم، رساله گناهان كبيره را كه در واقع رساله مستقلى است، با عنوان باب هشتم آن كتاب، تأليف و در انتهاى «ذخيرة الأبرار» قرار داده است <ref>مقدمه مصحح، ص 13</ref> كه اينك، به‌صورت مستقل و با تصحيح ناصر بيدهندى و همراه با پانوشت‌هايى سودمند، در اين كتاب چاپ شده است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 105</ref>

#:در اين اثر پيش‌گفته، ده‌ها مورد از گناهان، با بيان معيار شناخت گناهان كبيره از صغيره، بر اساس قرآن و روايات، شناسانده شده است <ref>همان</ref>

#«هداية الأنام الى وقايع الأيام»: مختصر «وقايع الايام» مى‌باشد كه در 1342ق تأليف شده است <ref>مقدمه مصحح، ص 14</ref>

#:در اين كتاب، مهم‌ترين وقايع ماه‌ها و ايام سال، همراه با فضيلت روزها و شب‌هاى خاص و اعمال مستحبى ويژه آن، بيان شده است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 105</ref>

#«تكليف اهل منبر»: اين گفتار، در واقع ترجمه بخشى از كتاب «نفثة المصدور (خاتمة فيها نصائح كافية و مواعظ شافية»، چاپ‌شده در ذيل «[[نفس المهموم في مصيبة سيدنا الحسين المظلوم|نفس المهموم]]»، ص 681 - 692 است <ref>مقدمه مصحح، ص 14</ref>

#:نويسنده در اين رساله مختصر، به بيان توصيه‌ها و مواعظى خطاب به وعاظ و اهل منبر پرداخته كه در صدر آن‌ها، اخلاص، دورى از ريا و سپس راست‌گويى و ساير ضروريات آن است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 105</ref>

#«مختصر الشمائل المحمدية»: «شمائل النبى(ص)» تأليف ابوعيسى بن عيسى ترمزى (م 279ق)، از منابع اصلى سيره‌پژوهى پيامبر(ص) است. [[قمی، عباس|محدث قمى]] اين كتاب را همراه با توضيحاتى، تلخيص كرده است <ref>مقدمه مصحح، ص 14</ref>

#:آيت‌الله استادى اين رساله تقريبا شصت صفحه‌اى را بر اساس نسخه مخطوط مؤلف، تحصيح كرده است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 105</ref>

#:خلقت و شكل پيامبر(ص)، مهر نبوت، لباس و خورد و خوراك آن حضرت، انگشتر، شمشير، زره و عمامه ايشان، نشست و برخاست، سخن گفتن، گريه، خنديدن، استعمال عطر، خواب، عبادت، خلق و خوى، نام‌ها، وفات و ارث پيامبر(ص)، برخى از عناوين مطرح‌شده در ابواب اين كتاب است <ref>همان</ref>

#«الفوائد الرجبية فى ما يتعلق بالشهور العربية»: اين رساله، نخستين تأليف [[قمی، عباس|محدث قمى]] است كه در 1315ق نوشته شده است. اين رساله، شامل دوازده باب و يك خاتمه بوده و شامل وقايع و اعمال ماه‌ها و روزهاى قمرى است. خاتمه نيز شامل اعمال مشترك ماه‌ها، اعمال روزها و ساعات و نيز اعمال نوروز است <ref>مقدمه مصحح، ص 15</ref>

#:اين كتاب به‌وسيله عباسعلى مردى و احمد رنجبرى، تصحيح شده و مأخذ آن، همراه با كتاب‌نامه مصادر تحقيق، در پايان كتاب آورده شده است <ref>على‌زاده، حسن، 1390، ص 105</ref>

#«شرح دعاء السمات»: اين رساله، شامل حواشى دعاى شريف سمات است كه [[قمی، عباس|محدث قمى]] ضمن ترجمه «جمال الاسبوع» به عربى گنجانده است <ref>مقدمه كتاب، ص 16</ref>