روش برداشت از نهج‌البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

سپس ادامه می‌دهد: پرسشى که در این رابطه مطرح است این است که: اولاً آیا تمامى حرف‏هاى حضرت، همین مقدار از خطبه‏ها و نامه‏ها و حکمت‏هایى است که در نهج‏ البلاغه هست؟ درحالى‌که سید رضى در نقل خطبه‏ها تعبیر «منها» را مى‏آورد؛ ثانیاً: آیا آن «چرایى» که باعث شده سید رضى، نهج ‏البلاغه را به این شکل جمع‏بندى کند، همان چرایى و سببى است که شما به‌عنوان کسانى که مى‏خواهید با نهج ‏البلاغه کار کنید در پى آن هستید یا متفاوت است؟ و اگر چراها و سبب‏ها متفاوت است، آیا باید با کیفیت دیگرى با این کتاب روبه‌رو شد یا باید محکوم به همین جمع‏بندى باشیم؟ <ref> همان، ص14-13</ref>  

نویسنده، ضرورت آشنایی با نهج البلاغه را چنین توضیح می‌دهد: مسئله دوم، ضرورت آشنایى با کلام امام است. سخن من به دوستانى که عربى را شروع مى‏کنند و با عربى آشنا مى‏شوند و مى‏خواهند کلمات معصوم را بشناسند این است که از اصول کافى، تحف العقول و... شروع کنند. اگر بنا شد مقصد على را بشناسیم و به خواسته‏ها و اهداف على راه پیدا کنیم باید در سخنان حضرت به کلمه‏هایى چون: أرید، أطلب، همتي، رغبتي، أرید أن أداوي بکم، إنى أریدکم للَّه... این سخنان و کلمه‏ها، خواسته‏ها و اهداف على را تفهیم مى‏کنند و این اهداف و مقاصد مى‏توانند آن سبک منسجم و مرتبط در مجموعه نهج‏ البلاغه را مشخص کنند <ref> ر.ک: همان، ص15</ref>  

وی مطالعه دیگر آثار را برای شناخت خواسته‌های آن حضرت مفید می‌داند: «کتاب‌هایى نیز در این زمینه وجود دارد، از جمله کتاب «خلافت و ولایت» که جمع‏بندى‏هایى کرده ‏است و خطبه‏هایى که مربوط به صفات امام، ولایت و امامت در نهج ‏البلاغه مى‏باشد. این مجموعه به شما کمک مى‏کند که خواسته‏هاى على(ع) و هدف على(ع) را بشناسید. بنابراین ابتدا باید خواسته‏هاى على(ع) را بفهمیم، بعد ببینیم مجموعه حرف‏ها و مجموعه حرکت على(ع) با این خواسته‏ها هماهنگ هست یا نه؟ زیرا تا زمانى که خواسته‏هاى على(ع) گنگ است، حرف‏هایش مشخص نمى‏شود. با شناخت خواسته‏هاى على(ع)، هدف على(ع) مشخص مى‏شود و با مشخص شدن هدفش، آن هدف را مى‏توانید در جزءجزء حرف‏هایش و موضع‏گیرى‏هایش ردیابى کنید» <ref> همان، ص32</ref>  

برداشت‏هاى نویسنده از نهج ‏البلاغه که با عنوان نمونه‌ها آمده، توضیحى از خطبه 86 و خطبه 192 است که در پایان این نوشتار آمده است تا به‌منزله کارى عملى، کارگشاى دانشجوى نهج البلاغه باشد<ref> همان، ص53، پاورقی </ref> در بخشی از نمونه اول در پاسخ به این سؤال که چگونه واقعا کلمات معصوم را بفهمیم؟ می‌خوانیم: «همین، سؤال کسى بود که به من مى‏گفت: ما امروز لغات کلمات معصوم را چگونه بفهمیم؟ و رفته بود کتاب «العین» و کتاب‌هاى مختلف دیگر را گرفته بود. به او گفتم این کارهاى تحقیقاتى خوب است، ولى کسى که مى‏خواهد کلمات معصوم و کلمات هر متکلمى را بفهمد باید از مجموعه کلام خود او به دست آورد. اینکه فلان متکلم در فلان ‌جا این معنا را قصد کرده است، این دلیل نمى‏شود که متکلم دیگر هم حتماً همان معنا را قصد کرده باشد. ما در بیانات متکلم تنها به اوضاع و وضع کلام نمى‏توانیم توجه کنیم. اگر شما جریانى از روایات معصومین(ع) را در وجود خودتان داشته باشید و انس و معاشرتى با این کلمات داشته باشید، اصلا متوجه مى‏شوید این کلمه اینجا چه حالتى و چه بیانى دارد؛ یعنى جاى خالى این کلمه را در مجموعه این بیان، مى‏شناسید و مى‏دانید معناى مناسبى که با این کلام مى‏خواند کدام است؛ یعنى دلالت الفاظ و کلمات را از خود کلام متکلم به دست مى‏آورید، نه از متکلم دیگر تا بخواهید برایش شاهد درست کنید» <ref> ر.ک: همان، ص61</ref>  

وی انس با کلمات معصومین را راه تشخیص کلام ایشان از غیر آن می‌داند: «إن‌شاءاللَّه اگر چنین انسى را به دست بیاورید و چندین مرتبه نهج ‏البلاغه را در حالات مختلف مرور کنید و بخوانید و یا بحار و روایات کافى را ببینید، آنجا انسان حتى نقل به معناى روایت را هم مى‏تواند متوجه شود، که اینجا جوشکارى و سرهم‌بندى دارد و این جوش، جوش لطیفى نیست. از اتصال‏ها مشخص است که راوى با ناشى‏گرى خودش دارد جمع‌بندى مى‏کند و کلمات معصوم، قدرت و صلابت خودش را نشان مى‏دهد» <ref> ر.ک: همان، ص62</ref>  

در بخش ضمیمه‌ها برای شش عنوان از کتاب ضمیمه ذکر شده است. در ششمین ضمیمه چنین می‌خوانیم که استاد(ره) در کتاب «استاد و درس» از کلید دیگرى براى فهم مقاصد نهج‏ البلاغه گفتگو مى‏کنند و مى‏فرمایند: «... در قسمت نهج ‏البلاغه هم دانشجو باید به یک دید کلى برسد؛ نه‌تنها جمله‏ها و خطبه‏ها را، که تمام نهج‏ البلاغه را هضم کند. با این دید کلى تمام نهج ‏البلاغه به هم گره مى‏خورد و هر جمله على(ع) در این مجموعه نقش مى‌آفریند و با این بینش، هنگامى که خطبه‏ها و نمونه‏هایى بررسى شد، تسلط و برداشت‏هاى عمیق انسان را بارور مى‏نماید» <ref> همان، ص144</ref>