۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'شمس الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى' به 'شمس الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
[[شهید اول، محمد بن مکی|شمس الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى]] ، معروف به [[شهيد اول]] (م 786 ق). | '''اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية''' تألیف [[شهید اول، محمد بن مکی|شمس الدين ابوعبدالله محمد بن محمد بن حامد بن مكى جزينى عاملى]] ، معروف به [[شهيد اول]] (م 786 ق). | ||
==اعتبار كتاب== | ==اعتبار كتاب== | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
اگرچه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] نوشته كه: و ما كان يحضره من كتب الفقه غير المختصر النافع، در دسترس [[شهيد اول]] فقط مختصر النافع محقق بوده است و بعدها اين نظر در بين صاحبان تراجم مشهور شده است امّا به دلايل زير اين مطلب صحيح نمى‌باشد. | اگرچه [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] نوشته كه: و ما كان يحضره من كتب الفقه غير المختصر النافع، در دسترس [[شهيد اول]] فقط مختصر النافع محقق بوده است و بعدها اين نظر در بين صاحبان تراجم مشهور شده است امّا به دلايل زير اين مطلب صحيح نمى‌باشد. | ||
#ترتيب طرح بسيارى از مباحث كتاب با ترتيب مباحث مختصر النافع ناهمگون است. به عنوان نمونه كتاب‌هاى قضاء و شهادات كه در قسمت چهارم (احكام) مختصر النافع آمده است پس از كتاب كفارات و نذر ذكر شده است. | |||
#بسيارى از مباحث مثل كتاب‌هاى مزارعه، مساقات، شفعه، جعاله كه در لمعه آورده شده در كتاب مختصر النافع وجود ندارد. | |||
#در بسيارى از عبارت‌هاى كتاب به منابع و مآخذى غير از مختصر النافع استناد شده است مثلا در صفحات 55، 105 به الخلاف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، صفحۀ 97 به النهاية [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ص 61 به المبسوط [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ص 111 به شرائع الإسلام محقق حلّى استناد شده و از طرف ديگر در بعضى از قسمت‌هاى كتاب، رواياتى از ائمۀ معصومين(ع) را نقل نموده كه در مختصر النافع وجود ندارد. | |||
#از طرفى ورود و خروج در بعضى از ابواب فقهى هيچ مشابهتى با مختصر النافع ندارد و بعضى از مسائل مذكور در اللمعة در مختصر النافع موجود نيست به عنوان نمونه در مورد مسألۀ نماز قضاء آمده است: ذهب المرتضى و ابن الجنيد و سلاّر إلى وجوب تأخير أولى الأعذار إلى آخر الوقت، و جوّزه الشيخ أبو جعفر الطوسي رحمه الله أوّل الوقت و هو أقرب. | |||
#گاهى نيز بعضى از استدلال‌هاى شهيد به مجلس درس [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] و كتاب شرايع الإسلام او است، مثلا در صفحۀ 111 مى‌نويسد: | |||
از طرفى ورود و خروج در بعضى از ابواب فقهى هيچ مشابهتى با مختصر النافع ندارد و بعضى از مسائل مذكور در اللمعة در مختصر النافع موجود نيست به عنوان نمونه در مورد مسألۀ نماز قضاء آمده است: ذهب المرتضى و ابن الجنيد و سلاّر إلى وجوب تأخير أولى الأعذار إلى آخر الوقت، و جوّزه الشيخ أبو جعفر الطوسي رحمه الله أوّل الوقت و هو أقرب. | |||
و قال الفاضل نجم الدين أبو القاسم في الدرس، لا يرد إلاّ بالخيار و هو ينافي حكمه في الشرائع. | و قال الفاضل نجم الدين أبو القاسم في الدرس، لا يرد إلاّ بالخيار و هو ينافي حكمه في الشرائع. | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۴: | ||
در الذريعة به 3 نسخه اشاره شده كه عبارتند از: | در الذريعة به 3 نسخه اشاره شده كه عبارتند از: | ||
#نسخۀ آستان قدس رضوى مربوط به سال 849 ق، و به خط ابراهيم بن حاج على. اين نسخه توسط [[شهيد ثانى]] در سال 940 تصحيح شده است. | |||
#نسخۀ متعلّق به فخر الدين نصيرى، مربوط به سال 954 ق در تهران. | |||
#نسخۀ متعلّق به سيد محمد موسوى جزائرى، مربوط به 995 ق، و به خط محمد بن على موسوى. | |||
در صفحۀ 138 از كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه به ده نسخه اشاره شده است كه 4 نسخۀ آن متعلّق به آستان قدس رضوى مربوط به سال‌هاى 849، 907، 958، 960 ق است و سه نسخۀ آن متعلّق به كتابخانۀ آیت‌الله نجفى، مربوط به سال‌هاى 863، 898، 951 ق، دو نسخه از دانشگاه تهران مربوط به سال‌هاى 947، 948 ق و يك نسخه از كتابخانۀ ملك، مربوط به سال 967 ق است. | در صفحۀ 138 از كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه به ده نسخه اشاره شده است كه 4 نسخۀ آن متعلّق به آستان قدس رضوى مربوط به سال‌هاى 849، 907، 958، 960 ق است و سه نسخۀ آن متعلّق به كتابخانۀ آیت‌الله نجفى، مربوط به سال‌هاى 863، 898، 951 ق، دو نسخه از دانشگاه تهران مربوط به سال‌هاى 947، 948 ق و يك نسخه از كتابخانۀ ملك، مربوط به سال 967 ق است. | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۱۵: | ||
محققين كتاب موجود پس از بررسى بيش از 20 نسخۀ خطى، از بين آنها 3 نسخۀ خطى را محور تحقيق خود قرار داده‌اند كه عبارتند از: | محققين كتاب موجود پس از بررسى بيش از 20 نسخۀ خطى، از بين آنها 3 نسخۀ خطى را محور تحقيق خود قرار داده‌اند كه عبارتند از: | ||
#نسخۀ خطى قديمى متعلّق به كتابخانۀ آستان قدس رضوى، مربوط به سال 849 ق (63 پس از شهادت مؤلف). اين نسخه قديم‌ترين نسخۀ موجود مى‌باشد كه در الذريعة و مقدمه‌اى بر فقه شيعه به آن اشاره شده است. اين نسخه به خط ابراهيم بن حاج على است كه در پايان آن به خط [[شهيد ثانى]] اين گونه آمده است: | |||
#:نويسندۀ اين نسخه كه خداوند او را به بهترين وجه موفق بدارد و راه او را براى يافتن و تحقيق آسان گرداند اين نسخه را به پايان رساند كه بخشى از آن را من خود خواندم و بخش ديگر را گوش دادم و بخش سوّم را متوجه معانى آن شدم. | |||
نويسندۀ اين نسخه كه خداوند او را به بهترين وجه موفق بدارد و راه او را براى يافتن و تحقيق آسان گرداند اين نسخه را به پايان رساند كه بخشى از آن را من خود خواندم و بخش ديگر را گوش دادم و بخش سوّم را متوجه معانى آن شدم. | #:اين نسخه به عنوان اصل در چاپ كتاب موجود مورد استفاده واقع شده است. | ||
#نسخۀ قديمى ديگر از آستان قدس رضوى، مربوط به سال 907 ق. | |||
اين نسخه به عنوان اصل در چاپ كتاب موجود مورد استفاده واقع شده است. | #نسخۀ متعلّق به سيد على اصغر علوى در قزوين، و مربوط به سال 883 ق. اين نسخه با رمز «ق» مشخص شده است. | ||
علاوه بر اين سه نسخه، از شرح لمعۀ [[شهيد ثانى]] كه خودش آن را خوانده است و مقابله نموده و حواشى در كنار آن نوشته است در تحقيق و تصحيح متن استفاده شده است كه اين نسخه با عنوان «الشرح» مشخص شده است. | علاوه بر اين سه نسخه، از شرح لمعۀ [[شهيد ثانى]] كه خودش آن را خوانده است و مقابله نموده و حواشى در كنار آن نوشته است در تحقيق و تصحيح متن استفاده شده است كه اين نسخه با عنوان «الشرح» مشخص شده است. | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۵۴: | ||
شروحى كه داراى نام مستقلى هستند: | شروحى كه داراى نام مستقلى هستند: | ||
# الروضة البهيّة في شرح اللمعة الدمشقيّة، تأليف [[شهيد ثانى]] (م 966 ق) (ذ49/14/). | |||
# توضيح المشكلات، از محمد شفيع بن محمد حسين (اواسط قرن 13). | |||
# التحفة الغرويّة (شرح كتاب ميراث)، از شيخ خضر بن سلال آل خدام عفكاوى (م 1255 ق) (ذ48/14/). | |||
# كشف النقاب، از مسيح بن محمد سعيد تهرانى. | |||
# المذاهب القدسيّة، الأنوار الغرويّة، الشريعة النبويّة، از شيخ محمد جواد بن تقى مشهور به ملا كتاب احمدى (زنده در 1267)، اين كتاب با هر سه نام براى مؤلف در الذريعة ج 23 ص 243 و ج 14 ص 47 و أعيان الشيعة ج 4 ص 255 ذكر شده است. | |||
# التحفة الرضويّة، از سيد محمد بن معصوم رضوى مشهدى (م 1255 ق) (ذ50/14/). | |||
# الخيارات، شرح مبسوط استدلالى بر بعضى از مسائل بيع از شيخ على بن جعفر كاشف الغطاء (م 1353 ق) (ذ279/7/). | |||
# الدرة الغريّة، از ملا عبدالكريم بن محمد باقر سلماسى (م 1280 ق) (ذ105/8/). | |||
# العدّة التجفيّة، از شيخ محمدرضا پدر شيخ محمد طه (ذ49/14/). | |||
# الغرة الغرويّة، از ملا على، معاصر با [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|صاحب الذريعة]] (ذ34/16/). | |||
# المنحة السنيّة، از سيد محمد بن هاشم هندى (م 1323 ق) (ذ20/23/). | |||
# المواهب العلّية، از ميرزا ابوتراب قزوينى حائرى (ذ241/22/). | |||
# الدرة الحائريّة، از على نقى بن حسن طباطبايى (م 1289 ق). | |||
شروحى كه اسامى مشخصى ندارند: | شروحى كه اسامى مشخصى ندارند: | ||
# حاشيه بر لمعه، تأليف بعض اصحاب، در سال 932 نوشته شده است (ذ190/6/). | |||
# شرح خطبه اللمعة الدمشقيّة، از شيخ احمد بن صالح آل طعانى بحرانى (م 1315 ق) (ذ225/13/). | |||
# شرح لمعه، از سيد حسن بن محمد باقر، ملقب به حاج آقا امير (م 1380 ق) (ذ48/14/). | |||
# شرح لمعه، از سيد محمدرضا بن سيد محمد مهدى بحر العلوم (ذ49/14/). | |||
# شرح لمعه، از شيخ سليمان بن احمد آل عبدالجبار قطيفى (م 1270 ق) (ذ49/14/). | |||
# شرح لمعه، از شيخ على بن حسين خنقانى (ذ49/14/). | |||
# شرح لمعه، از سيد على بن ابى شبانه بحرانى (م 1121 ق) (ذ49/14/). | |||
# شرح لمعه، از شيخ على بن محمود طبسى (م 1375 ق) (ذ50/14/). | |||
# شرح لمعه، از شيخ معز الدين تونى (ذ50/14/). | |||
# شرح لمعه، از آقا مهدى بن محمد ابراهيم كلباسى (م 1292 ق). | |||
# شرح لمعه، از ميرزا على بن محمد بن حسين سلطان العلماء حسينى (أعيان الشيعة ج 10 ص 26). | |||
# شرح لمعه، از سيد محمد معروف به قيصر (م 1255 ق) (أعيان الشيعة ج 10 ص 41). | |||
كتاب‌هايى كه نظم و شعر لمعۀ دمشقيه هستند: | كتاب‌هايى كه نظم و شعر لمعۀ دمشقيه هستند: | ||
# التحفة القواميّة، سيد قوام الدين محمد بن محمد مهدى سيفى قزوينى (ذ462/3/ و 490/1). | |||
# الهداية المهديّة، از عبدالكريم جرجانى (زنده در 1304 ق). | |||
# لؤلؤ الأحكام، نخبة الأحكام، از شيخ على بن محمد جعفر شريعتمدار استرآبادى (ذ92/24/). | |||
# كنز الدر الأيتام. | |||