۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ شیعه و فرقه‌های اسلام تا قرن چهارم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
«تاريخ شيعه و ديگر فرقه‌هاى اسلام تا قرن چهارم»، اثر محمدجواد مشكور، از جمله آثار فارسى است كه در موضوع تاريخ تشيع به نثرى ساده، روان و قابل فهم نوشته شده است. نويسنده در اين اثر، فشرده، اما جامع در مورد همه فرق كلامى و فقهى مسلمين و ويژگى‌هاى خاص آنها، شاخه‌هاى فرعى‌اشان، به‌ويژه در مورد فرقه‌هاى شيعى و اعتقادات و چگونگى پيدايش آنها توضيحات جامع و نسبتاً مفصلى ارائه نموده است. اين اثر در واقع مقدمه‌اى است مفصل بر ترجمه «فرق الشيعة» نوبختى كه پس از مدتى براى سهولت استفاده دانشجويان و محققان به‌صورت مستقل نيز چاپ شده است ..<ref>پيشگفتار، ص 1</ref> | «تاريخ شيعه و ديگر فرقه‌هاى اسلام تا قرن چهارم»، اثر محمدجواد مشكور، از جمله آثار فارسى است كه در موضوع تاريخ تشيع به نثرى ساده، روان و قابل فهم نوشته شده است. نويسنده در اين اثر، فشرده، اما جامع در مورد همه فرق كلامى و فقهى مسلمين و ويژگى‌هاى خاص آنها، شاخه‌هاى فرعى‌اشان، به‌ويژه در مورد فرقه‌هاى شيعى و اعتقادات و چگونگى پيدايش آنها توضيحات جامع و نسبتاً مفصلى ارائه نموده است. اين اثر در واقع مقدمه‌اى است مفصل بر ترجمه «فرق الشيعة» نوبختى كه پس از مدتى براى سهولت استفاده دانشجويان و محققان به‌صورت مستقل نيز چاپ شده است ...<ref>پيشگفتار، ص 1</ref> | ||
هدف نويسنده از نگارش كتاب اين بوده كه غالب اطلاعاتى را كه محقق تاريخ تحولات شيعه و فرقه‌هاى اسلام در قرون اوليه هجرى احتياج دارد، به‌طور فشرده و جامع با روشى تحقيقى و منصفانه به رشته تحرير درآورد ..<ref>همان</ref> | هدف نويسنده از نگارش كتاب اين بوده كه غالب اطلاعاتى را كه محقق تاريخ تحولات شيعه و فرقه‌هاى اسلام در قرون اوليه هجرى احتياج دارد، به‌طور فشرده و جامع با روشى تحقيقى و منصفانه به رشته تحرير درآورد ...<ref>همان</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
نويسنده اگرچه سعى بر نگارش تحقيقى اثر و رعايت انصاف داشته، اما در برخى موارد دچار لغزش شده كه ناشر در مقدمه‌اش بر كتاب، به شش مورد از آنها اشاره كرده است. همچنين على‌اكبر عباسى در انتهاى مقاله «نقد و نظرى بر كتاب...» ارزيابى كوتاهى بر اين كتاب نوشته كه مطالعه آن پيش از ورود به كتاب مفيد خواهد بود. | نويسنده اگرچه سعى بر نگارش تحقيقى اثر و رعايت انصاف داشته، اما در برخى موارد دچار لغزش شده كه ناشر در مقدمه‌اش بر كتاب، به شش مورد از آنها اشاره كرده است. همچنين على‌اكبر عباسى در انتهاى مقاله «نقد و نظرى بر كتاب...» ارزيابى كوتاهى بر اين كتاب نوشته كه مطالعه آن پيش از ورود به كتاب مفيد خواهد بود. | ||
كتاب با حوادثى از تاريخ صدر اسلام كه به‌نوعى در شكل‌گيرى فرق نقش داشته‌اند، آغاز شده است. تكيه اين بحث‌ها بر روند شكل‌گيرى تشيع است. شروع بحث در ارتباط با اختلاف دو طايفه قريشى بنى عبدمناف (بنى هاشم) و بنى عبدشمس (بنى اميه) و پايان اين قسمت در مورد شهادت حسين بن على(ع) و واقعه كربلاست. پس از آن مؤلف، فرقه‌هايى را كه بر اساس مقتضيات زمان و شكل‌گيرى احزاب و دسته‌هاى سياسى پديد آمدند، به‌صورت مختصر توضيح مى‌دهد ..<ref>عباسى، على‌اكبر، ص 130</ref> | كتاب با حوادثى از تاريخ صدر اسلام كه به‌نوعى در شكل‌گيرى فرق نقش داشته‌اند، آغاز شده است. تكيه اين بحث‌ها بر روند شكل‌گيرى تشيع است. شروع بحث در ارتباط با اختلاف دو طايفه قريشى بنى عبدمناف (بنى هاشم) و بنى عبدشمس (بنى اميه) و پايان اين قسمت در مورد شهادت حسين بن على(ع) و واقعه كربلاست. پس از آن مؤلف، فرقه‌هايى را كه بر اساس مقتضيات زمان و شكل‌گيرى احزاب و دسته‌هاى سياسى پديد آمدند، به‌صورت مختصر توضيح مى‌دهد ...<ref>عباسى، على‌اكبر، ص 130</ref> | ||
پس از آن بحث امامت فاضل و مفضول مطرح شده و نظريات اماميه و زيديه در اين باره بيان گرديده است. بخش پايانى اين مبحث نيز در مورد نسب امام و بيان آراى گوناگون در اين ارتباط است. | پس از آن بحث امامت فاضل و مفضول مطرح شده و نظريات اماميه و زيديه در اين باره بيان گرديده است. بخش پايانى اين مبحث نيز در مورد نسب امام و بيان آراى گوناگون در اين ارتباط است. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
نويسنده پس از پايان اين بحث به توضيح وقايع پس از شهادت امام حسين(ع) پرداخته و در مورد خلافت عبدالله بن زبير، قيام توابين، قيام مختار و فرق كيسانيه، زيديه و معتزله توضيحاتى ارائه نموده است. | نويسنده پس از پايان اين بحث به توضيح وقايع پس از شهادت امام حسين(ع) پرداخته و در مورد خلافت عبدالله بن زبير، قيام توابين، قيام مختار و فرق كيسانيه، زيديه و معتزله توضيحاتى ارائه نموده است. | ||
وى در ادامه، بحثى مستقل با عنوان كلام در اسلام را مطرح مى‌كند كه در آن به چگونگى پيدايش اين علم مى‌پردازد و از مباحث كلامى معتزله، اشاعره و شيعه سخن مى‌گويد ..<ref>همان، ص 131</ref> | وى در ادامه، بحثى مستقل با عنوان كلام در اسلام را مطرح مى‌كند كه در آن به چگونگى پيدايش اين علم مى‌پردازد و از مباحث كلامى معتزله، اشاعره و شيعه سخن مى‌گويد ...<ref>همان، ص 131</ref> | ||
بحث بعدى كتاب در مورد شيعيان عباسى، چگونگى آغاز دعوت به نام عباسيان، اقدام ابومسلم خراسانى و فرق شيعيان عباسى است. سپس در بخشى تحت عنوان شيعيان علوى، شيعيان اماميه پس از [[امام جعفر صادق(ع)]] و تقسيمات فرقه‌اى در دوران امام موسى كاظم(ع) و بقيه ائمه اطهار تا زمان امام دوازدهم(عج) بررسى شده‌اند. | بحث بعدى كتاب در مورد شيعيان عباسى، چگونگى آغاز دعوت به نام عباسيان، اقدام ابومسلم خراسانى و فرق شيعيان عباسى است. سپس در بخشى تحت عنوان شيعيان علوى، شيعيان اماميه پس از [[امام جعفر صادق(ع)]] و تقسيمات فرقه‌اى در دوران امام موسى كاظم(ع) و بقيه ائمه اطهار تا زمان امام دوازدهم(عج) بررسى شده‌اند. | ||
نويسنده پس از آن به مبانى شريعت اسلام كه برگرفته از قرآن، سنت، اجماع و عقل است، اشاره نموده و در مورد فقه، اجتهاد، اهل حديث، اهل رأى، مذاهب چهارگانه اهل سنت و چهار امام معروف آنها و همچنين مذاهب منسوخه اهل سنت و فقه جعفرى توضيحاتى ارائه داده است. پس از آن اعتقادات خاص شيعه اماميه، از جمله امامت، ولايت، عصمت، تقيه، بداء، متعه و رجعت و سپس عقايد كلامى شيعه را به نقل از كتاب «صراط النجاة» مجلسى نسبتاً مفصل توضيح مى‌دهد ..<ref>همان</ref> | نويسنده پس از آن به مبانى شريعت اسلام كه برگرفته از قرآن، سنت، اجماع و عقل است، اشاره نموده و در مورد فقه، اجتهاد، اهل حديث، اهل رأى، مذاهب چهارگانه اهل سنت و چهار امام معروف آنها و همچنين مذاهب منسوخه اهل سنت و فقه جعفرى توضيحاتى ارائه داده است. پس از آن اعتقادات خاص شيعه اماميه، از جمله امامت، ولايت، عصمت، تقيه، بداء، متعه و رجعت و سپس عقايد كلامى شيعه را به نقل از كتاب «صراط النجاة» مجلسى نسبتاً مفصل توضيح مى‌دهد ...<ref>همان</ref> | ||
بخش بعدى كتاب در مورد حضرت مهدى (عج) است. نويسنده در اين قسمت ابتدا به عقايد اديان مختلف در مورد منجى اشاره نموده و سپس به ذكر عقايد گروه‌ها و فرقه‌هاى اسلامى دراين باره مى‌پردازد. | بخش بعدى كتاب در مورد حضرت مهدى (عج) است. نويسنده در اين قسمت ابتدا به عقايد اديان مختلف در مورد منجى اشاره نموده و سپس به ذكر عقايد گروه‌ها و فرقه‌هاى اسلامى دراين باره مى‌پردازد. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
بخش پايانى كتاب، در مورد فرقه اسماعيليه است. در اين قسمت توضيحاتى در مورد منابع اسماعيليان و اشخاصى چون اسماعيل بن جعفر، ابوالخطاب و محمد بن اسماعيل ارائه شده است. نويسنده سپس به بيان عقايد اسماعيليه، امامان مستور، مستودع و مستقر پرداخته و از تأسيس دولت فاطمى سخن به ميان آورده و در انتساب آنان به رسول خدا(ص) بر اساس نظر محققين ترديد كرده است. مؤلف پس از بيان شجره نسب خلفاى فاطمى مصر، به توضيح درباره قرامطه و وضع اجتماعى آنان پرداخته و اعتقادات ايشان و دولتى را كه در بحرين تشكيل دادند، مورد بررسى قرار داده است. | بخش پايانى كتاب، در مورد فرقه اسماعيليه است. در اين قسمت توضيحاتى در مورد منابع اسماعيليان و اشخاصى چون اسماعيل بن جعفر، ابوالخطاب و محمد بن اسماعيل ارائه شده است. نويسنده سپس به بيان عقايد اسماعيليه، امامان مستور، مستودع و مستقر پرداخته و از تأسيس دولت فاطمى سخن به ميان آورده و در انتساب آنان به رسول خدا(ص) بر اساس نظر محققين ترديد كرده است. مؤلف پس از بيان شجره نسب خلفاى فاطمى مصر، به توضيح درباره قرامطه و وضع اجتماعى آنان پرداخته و اعتقادات ايشان و دولتى را كه در بحرين تشكيل دادند، مورد بررسى قرار داده است. | ||
حسن صباح و دعوت جديد او، القاب اسماعيليان و عقايد كلامى آنها و بيان 28 فرقه اين مذهب، بحث‌هاى پايانى كتاب را تشكيل مى‌دهد ..<ref>همان</ref> | حسن صباح و دعوت جديد او، القاب اسماعيليان و عقايد كلامى آنها و بيان 28 فرقه اين مذهب، بحث‌هاى پايانى كتاب را تشكيل مى‌دهد ...<ref>همان</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||