أصول علم الرجال بين النظرية و التطبيق: تفاوت میان نسخه‌ها

در سلسله درس‌هاى مطرح‌شده در اين کتاب، راويان و کتاب‌هاى روايى معتبر و شناخته‌شده شيعه، به بحث و بررسى رجالى گذاشته شده و نويسنده با دقت بسيار، به تضعيف و توثيق راويان احاديث آنان و آن کتاب‌ها پرداخته است. وى در مباحث خود، به نظريات عالمان گذشته در اين باره اشاره كرده و نظريات آنان را در برخى موارد، تأييد و در برخى ديگر، رد كرده است ..<ref>ر.ك: حديث، ص231-232</ref>

در تمهيد، ضمن بيان اهميت علم رجال و ضرورت آن ..<ref>تمهيد، ص8</ref>، به ويژگى‌ها و امتيازات اثر حاضر، اشاره شده است ..<ref>همان، ص11-12</ref>

در مقدمه، با اشاره به اينكه عادتا در هر علمى، ابتدا به تعريف و بررسى موضوع و غايت آن پرداخته شده و سپس، از مباحث مربوط به آن علم، سخن گفته مى‌شود، ابتدا به تعريف علم رجال پرداخته شده و سپس، موضوع و غايت آن، مورد بررسى قرار گرفته است ..<ref>مقدمه، ص15</ref> در ادامه مقدمه، به بررسى مناط در حجيت قول رجالى پرداخته شده ..<ref>همان، ص23</ref> و به سؤالات زير، پاسخ داده شده است:

- آيا توثيقات عامه، مانند توثيقات خاصه بوده يا با آن متفاوت است؟ ..<ref>ر.ك: همان، ص25-28</ref>

از آنجايى كه بنا بر نظر مشهور اخباريون و بيشتر مجتهدين، روايات كتب اربعه صحيح و قابل اعتماد مى‌باشد، نويسنده در فصل اول، به بررسى صحت روايات «[[الکافی]]» تأليف شيخ [[كلينى]]، «[[من‌لايحضره‌الفقيه]]» اثر [[شيخ صدوق]] و «[[الاستبصار]]» و «[[تهذیب الاحکام|التهذيب]]» نوشته [[شيخ طوسى]] پرداخته و طرق مختلف تصحيح روايات اين كتب را، به بحث گذاشته است ..<ref>همان، ص31-115</ref>

در فصل دوم، به تحقيق و معرفى كتب روايى ديگرى پرداخته شده كه مى‌توان صحت روايات آن‌ها را اثبات و به احاديث آن، اعتماد نمود. اين كتب، عبارتند از: «[[مستطرفات السرائر]]» [[محمد بن ادريس حلى]]؛ «[[نوادر الحكمة]]» [[محمد بن احمد بن يحيى]]؛ «[[دعائم الإسلام]]» قاضى [[ابوحنيفه نعمان بن ابى‌عبدالله محمد بن منصور تميمى]]؛ «[[فلاح السائل و نجاح المائل]]» [[على بن طاووس حلى]]؛ «[[تفسیر علی بن ابراهیم|تفسير]]» [[على بن ابراهيم قمى]]؛ «[[كامل الزيارات]]» [[ابوالقاسم جعفر بن محمد بن جعفر بن موسى بن قولويه]]؛ «[[المقنع]]» [[شيخ صدوق]]؛ «[[بشارة المصطفى لشيعة المرتضى]]» [[عمادالدين محمد بن ابى‌القاسم محمد بن على طبرى]]؛ «[[المزار الکبير]]» [[شيخ محمد بن مشهدى]]؛ «[[المصباح]]» [[شيخ تقى‌الدين ابراهيم كفعمى]]؛ «[[الاحتجاج]]» [[شيخ طبرسى]] و «[[عوالي اللئالي]]» [[محمد بن ابى‌جمهور احسائى]] ..<ref>همان، ص117-233</ref>

الف)- طرق تحمل روايت: نويسنده، اقسام متصور تحمل روايت را در هشت قسمت توضيح داده است. اين اقسام عبارتند از: سماع؛ قرائت؛ اجازه؛ مناوله؛ اعلام؛ کتابت؛ وصيت و وجاده ..<ref>همان، ص243-259</ref>

ب)- كيفيت نقل روايت: نويسنده در شش قسم، به تشريح كيفيت نقل روايت پرداخته است كه عبارتند از: کتاب يا اصل، نسخه، رسائل، مسائل، نوادر و روايات ..<ref>همان، ص260-265</ref>

در مبحث اول، به دنبال بررسى مصادر کتاب «وسائل الشيعة» اثر [[حر عاملى]]، ابتدا به اين نكته اشاره شده است كه ايشان، مصادر کتاب خود را به سه قسمت (كتبى كه مباشرتا از آن نقل كرده است، كتبى كه با واسطه از آن نقل كرده و كتبى كه به آنها استناد كرده، ولى به اسم آن، تصريح نشده است) تقسيم كرده و سپس هفتاد کتاب از مصادر ايشان، معرفى گرديده است. در انتها، ضمن اعتباربخشى به تمام اين مصادر، هفت کتاب از ميان آن‌ها، برگزيده شده و به‌صورت مفصل، تحقيق و بررسى شده است. اين هفت کتاب عبارتند از: «[[تحف العقول]]»؛ «[[کتاب سليم بن قيس]]»؛ «[[طب الأئمة(ع)]]»؛ «[[صحيفة الرضا(ع)]]»؛ «[[تفسير الإمام الحسن العسكري(ع)]]»؛ «[[کتاب الغارات]]» و «[[تفسیر فرات کوفی|تفسير]]» [[فرات كوفى]] ..<ref>همان، ص269-309</ref>

در قسمت اول، كتبى كه در اعتبار و وثاقت آن‌ها، اشكالى وجود ندارد كه مجموعا بيست و سه کتاب مى‌باشند، معرفى شده است. از جمله اين كتب عبارتند از: «[[لب اللباب]]»، «[[کتاب الدعوات]]» و «[[فقه القرآن]]» [[راوندى]]؛ «[[الهداية]]» و «[[المقنع]]» [[شیخ صدوق]]؛ «[[سعد السعود]]»، «[[كشف اليقين]]» و «[[فلاح السائل]]» [[سيد بن طاووس]] ..<ref>همان، ص315-319</ref>

در قسمت دوم، به معرفى كتبى پرداخته شده كه اعتبار آن‌ها، داراى بحث و مناقشه است. برخى از اين كتب كه شمار آن‌ها به چهل عدد مى‌رسد، عبارتند از: «[[الجعفريات]]» (كه به «الأشعثيات» نيز معروف است) محمد بن محمد بن اشعث؛ «[[کتاب درست بن أبى‌منصور]]»؛ «[[کتاب أبى‌سعيد عباد عصفرى]]» و... ..<ref>همان، ص320</ref>

در آخرين فصل، به توثيقات عامه پرداخته شده است. مباحث اين فصل، عبارتند از: اصحاب اجماع، مشايخ ثقات، بنوفضال، اصحاب [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، روات در كتب «الرحمة» و «المنتخبات»، مشايخ اجازه، وكالت از امام(ع)، روايت اجلاء، ترحم و ترضى و كثرت روايت از امام(ع) ..<ref>همان، ص385-495</ref>

در خاتمه، به تحقيق پيرامون چهارده تن از روات پرداخته شده است. اين افراد به ترتيب حروف الفبا عبارتند از: احمد بن محمد بن يحيى عطار؛ احمد بن محمد بن حسن بن وليد؛ احمد بن هلال عبرتائى؛ جابر بن يزيد جعفى؛ سهل بن زياد آدمى؛ سالم بن مكرم؛ داود بن كثير رقى؛ على بن ابى‌حمزه بطائنى؛ على بن حديد؛ عمر بن حنظله؛ محمد بن سنان؛ مفضل بن عمر؛ معلى بن خنيس و محمد بن اسماعيل ..<ref>خاتمه، ص497-598</ref>

#طرح اشكال‌هاى فراوان و پاسخ به آن‌ها ..<ref>تازه‌هاى فقه، حقوق، اصول و رجال، ص490-491</ref>

آنچه نشانگر اهميت و ارزش کتاب مى‌باشد، آن است كه اين اثر، عنوان رتبه سوم برگزيدگان هفتمين دوره کتاب سال حوزه را از آن خود كرده است ..<ref>برگزيدگان هفتمين دوره کتاب سال حوزه، ص87</ref>