شیعیان عرب مسلمانان فراموش شده: تفاوت میان نسخه‌ها

#سيد لطف الله جلالى، مدير بخش ترجمه و نقد مؤسسه شيعه شناسى، كتاب را اين‌گونه توصيف مى‌كند: اين كتاب جزو نخستين آثار است كه به وضعيت شيعيان عرب، به صورت مستقلّ، مى‌پردازد و در عين تازگى موضوع از روش تحقيق، تكنيك‌هاى جمع‌آورى اطلاعات و سبك نگارش كاملاً چشمگيرى برخوردار است. اگر چه بر پيش‌فرض‌ها، برداشت‌ها، نگرش‌ها و نتيجه‌گيرى‌هاى بعضاً غلط و گمراه‌كننده‌اى نيز بنا شده است. نوسندگان تلاش بليغى به خرج داده‌اند تا راه‌هاى تأمين منافع دراز مدت آمريكا در منطقه خليج فارس و خاورميانه را مطالعه كرده و به دولت آمريكا، راهكارى عملى نشان دهند كه در اين مسير كاملاً موفق بوده، زمينه ورود آمريكا به عراق را فراهم آورده‌اند <ref>مقدمه، ص 9- 10</ref>.

#نويسندگان تأكيد كرده‌اند كه اثر حاضر مبتنى بر حدود 200 مصاحبه است كه در كشورهاى لبنان، كويت، بحرين، انگلستان و ايالات متحده آمريكا صورت گرفته است و افزوده‌اند كه ما با عربهاى شيعه، سنى و مسيحى، مقامات دولتى، نمايندگان مجلس، محققان، فعالان سياسى، بازرگانان، روحانيان، حقوق‌دانان، و دارندگان ديگر مشاغل، و نيز با ديپلماتهاى غربى، پژوهشگران، و ديگر كارشناسان امور خاورميانه به گفتگو نشستيم <ref>سپاسگزارى، ص 21</ref>.

#نويسندگان در پيش‌گفتار يادآور شده‌اند كه سى سال پيش نوشتن كتابى درباره شيعيان توجه كسى را در غرب به خود جلب نمى‌كرد؛ جز معدودى از متخصصان امور خاورميانه. اما در سال 1979م، انقلاب ايران موجب شد تا شاخه شيعى افراطگرايى اسلامى در نقشه ايدئولوژيك خاورميانه جا پيدا كند. اين انقلاب رشته‌اى از حركتهاى چريكى و تروريستى سازمانهاى شيعى عرب را در منطقه برانگيخت كه ارتشهاى غربى را به گونه‌اى بى‌سابقه به مبارزه طلبيد. نتيجه اين بود كه متأسفانه جوامع شيعى خاورميانه، عمدتاً به اتخاذ مواضع خشونت‌بار و متعصبانه و عمليات انتحارى در غرب شناخته شدند <ref>پيشگفتار، ص 23- 34</ref>.

#نويسندگان توضيح داده‌اند از آنجا كه مطالعه شيعيان عرب در جوامع مختلف موضوع وسيعى را دربرمى‌گيرد توجه ما در اين كتاب به ابعاد عملى بوده است نه نظرى. به بيان دقيق‌تر، ما درصدد پاسخ‌گويى به سؤالات عملى ذيل هستيم: شيعيان كيستند؟ و در پى چيستند؟ نقش آنها در جامعه و سياست منطقه خاورميانه چيست؟ اساس «مسأله تشيّع» از منظر جامعه و حكومت سنّى چيست؟ سياست‌هاى حكومتى و نگرشهاى شيعى چگونه تحولات منطقه‌اى و داخلى و خارجى را تحت تأثير قرار مى‌دهند؟... <ref>همان، ص 25-26</ref>.

#نويسندگان در مورد روش‌شناسى اثر حاضر يادآور شده‌اند كه مكتوبات بسيارى به تشيع به منزله يك مذهب پرداخته‌اند و كتابهاى بسيار خوب متعددى درباره تشيع در عراق و لبنان مى‌توان يافت، اما آثارى كه جوامع عرب شيعى را به مثابه يك پديده مستقلّ بررسى كنند، بسيار اندك‌اند <ref>همان، ص 31</ref>.

#در مقدمه ناقد محترم، آمده است كه مطالب اين كتاب و تحقيقات نويسندگان آن درباره عراق نشان مى‌دهد كه آرشيو اطلاعات آمريكايى‌ها درباره اين كشور چندان دقيق نبوده است. مطالعه دقيق كتاب به روشنى نشان مى‌دهد كه نويسندگان از اطلاعات موجود در سازمانهاى اطلاعاتى آمريكا بهره جسته‌اند؛ زيرا اطلاعات ارائه شده درباره شيعيان عربستان سعودى، كويت و بحرين بسيار دقيق‌تر و به واقعيت نزديكتر است؛ حال آنكه اطلاعات مربوط به شيعيان عراق اغلب با كاستى و گاه نادرستى همراه است. گزارش وضعيت شيعيان لبنان نيز به پايه اطلاعات شيعيان عربستان و ديگر كشورهاى حوزه خليج فارس نمى‌رسد كه اين امر نشانه ضعف سيستم اطلاعاتى آمريكا درباره اين كشور است. نكته آخر نيز اينكه رفتار چند دهه آمريكا و غرب نشان مى‌دهد آنان با حاكميت اقليت و رژيم‌هاى استبدادى در منطقه هيچ مخالفتى ندارند. آمريكا پس از 11 سپتامبر، مشكل اصلى خود را در منطقه در ماهيت اين جوامع مى‌بيند كه با ساختار سنتى خود در ابعاد اجتماعى، فرهنگى و عقيدتى توانايى ويژه‌اى در مقابله با غرب يافته است <ref>مقدمه ناقد، ص 12- 19</ref>.

#نويسندگان سرانجام اين چنين به نتيجه‌گيرى پرداخته‌اند: تقريباً بيش از هر گروه ديگرى در جهان عرب، شيعيان براى پافشارى بر توسعه دموكراسى و حقوق بشر انگيزه دارند و هيچ چيزى در اعتقادات شيعى وجود ندارد كه شيعيان را به افراطگرايى يا خشونت متمايل كند <ref>متن كتاب، ص 489- 490</ref>.

#نويسندگان در پيوست به مبحث انشعابات در تشيع پرداخته و نوشته‌اند كه دسته‌بندى‌هاى درون تشيع از اوايل قرن هشتم ميلادى پديد آمدند و سرمنشأ آنها اختلاف نظر درباره جانشينى و رقابت ميان مدعيان امامت از نسل [[امام على(ع)]] بود. از تشيع، سه شاخه اصلى (دوازده امامى، اسماعيلى و زيدى) بر جاى مانده است كه هم در ميان شيعيان عرب و هم شيعيان كشورهاى ديگر پيروانى دارند. در اين ميان، تشيع دوازده امامى، كه به دوازده امام و در نهايت، غيبت امام مهدى منتظر معتقد است، به مراتب بزرگ‌تر و گسترده‌تر از دو شاخه ديگر است <ref>پيوست، ص 501</ref>.

مطالب فرعى و حاشيه‌اى نويسندگان در پايان هر فصل به صورت يادداشت‌ها آمده و توضيحات مترجم و ناقد نيز در پاورقى هر صفحه آورده شده است؛ به عنوان مثال سوء برداشت نويسندگان از مفهوم شهادت و انتظار با عبارت «شهادت نه ابزارى براى تحمل ظلم، بلكه وسيله‌اى براى مقابله با ظلم و همچنين انتظار، نماد عدالت‌خواهى است نه پذيرش بى‌عدالتى» در پاورقى برطرف شده است <ref>همان، ص 490</ref>.