فضائل الصحابة: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فضائل الصحابة'''، اثر [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] (164-241ق)، چنان‌که از عنوان آن هویداست مشتمل بر روایاتی است که در منقبت صحابه پیامبر(ص) نقل شده است. این کتاب اولین کتابی است که در این موضوع به دست ما رسیده است<ref>طباطبایی یزدی، محمد</ref>. کتاب توسط وصی‌الله بن محمد عباس تحقیق شده است.

مقدمه محقق دارای چهار فصل است. فصل اول به تعریف صحابه اختصاص یافته است. محقق، درباره تعریف «صحابه» می‌گوید: علما برای «صحابه» تعاریف زیادی مطرح کرده‌اند که بهترین آنها تعریف ابن حجر است: صحابی کسی است که پیامبر را باورمندانه ملاقات نموده و مسلمان دیده از جهان فروبسته است<ref>مقدمه محقق، ج1، ص11</ref>.

# افزوده‌های ابوبکر قطیعی شاگرد عبدالله از مشایخ خود، به‌غیر‌از عبدالله: ۴۶۸ روایت<ref>طباطبایی یزدی، محمد</ref>.

در این کتاب احادیث از حیث صحت و ضعف به چند قسم تقسیم می‌شوند: برخی از آنها صحیح، برخی حسن، تعدادی ضعیف و شماری از آنها در نهایت ضعف قرار دارند و این نوع از روایات فقط در این کتاب [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] نیست، بلکه در کتبی چون مسند نیز شیوه مؤلف چنین بوده است؛ لذا [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] درباره احادیث کتاب مسند گفته است: در کتاب مسند قصدم بر این بوده که احادیث مشهور را گردآوری کنم و چنین نبوده است که فقط به احادیث صحیح اکتفا نمایم؛ والا اگر چنین بود در مسند فقط به مسائل جزئی پرداخته می‌شد<ref>ر.ک: محمودی، محمدکاظم، ص32</ref>.

هرچند روایات این کتاب از حیث سند گوناگون است، لکن سیره علمای عامه بر این بوده که احادیث این کتاب را اخذ کرده و در کتب خود ذکر کرده‌اند؛ کسانی چون حاکم نیشابوری، [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|خطیب بغدادی]]، حسکانی، [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساکر]] ، محب طبری، مزی، ابن ابی‌الحدید، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]] ، [[ابن بطریق، یحیی بن حسن|ابن بطریق]]  و...<ref>ر.ک: همان، ص32 و 33</ref>.

عموما روش محدثان شیعه و سنی همواره چنین بوده است که دقت و احتیاطی را که در خصوص روایات فقهی و حلال و حرام تکلیفی اعمال می‌کنند، در مواجهه با روایات غیر فقهی، اعم از روایات مربوط به فضائل، روایات اخلاقی و... اعمال نمی‌کنند و سخت‌گیری کمتری از خود نشان می‌دهند. فقیهان نیز درخصوص روایات سنن احکام مستحبی به قاعده «تسامح در ادله سنن» تمسک می‌جویند. [[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] نیز همچون دیگر محدثین از این شیوه تبعیت کرده است. اما در خصوص روایات فضائل، وی اگر هم از چنین شیوه‌ای پیروی کرده باشد بدان معنی نیست که روایات آن بالجمله و همگی ضعیف باشند یا همه آنها بی‌عیب و صحیح قلمداد شوند<ref>طباطبایی یزدی، محمد </ref>.