۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
معادن الحكمة في مكاتيب الائمة عليهم‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - 'شريف رضى' به 'شريف رضى ') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''معادن الحكمة في مكاتيب الأئمة(ع)'''، تأليف [[علم‌الهدی، محمد بن محسن|علم‌الهدى محمّد بن محسن فيض كاشانى]] (1123ق)، اثرى است حديثى با ابتكار در موضوع، كه تا زمان نگارش آن، كتابى در اين موضوع منتشر نشده بود. نويسنده اين كتاب به جمع‌آورى نامه‌هاى ائمه(ع) به افراد مختلف پرداخته و در سال 1103ق، از تأليف آن فارغ شده است <ref>مقدمه، ص 110</ref> | '''معادن الحكمة في مكاتيب الأئمة(ع)'''، تأليف [[علم‌الهدی، محمد بن محسن|علم‌الهدى محمّد بن محسن فيض كاشانى]] (1123ق)، اثرى است حديثى با ابتكار در موضوع، كه تا زمان نگارش آن، كتابى در اين موضوع منتشر نشده بود. نويسنده اين كتاب به جمع‌آورى نامه‌هاى ائمه(ع) به افراد مختلف پرداخته و در سال 1103ق، از تأليف آن فارغ شده است <ref>مقدمه، ص 110</ref> كتاب به زبان عربى در دو جلد به‌همراه تعليقات آيت‌الله احمدى ميانجى تأليف شده كه در برنامه، تنها جلد اول آن موجود است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
مرحوم [[مرعشی، شهاب‌الدین|آيت‌الله مرعشى نجفى]]، در مقدمه مفصلى، زندگى‌نامه، علما و نوابغ از خاندان وى، اساتيد، شاگردان و آثار محمد بن مرتضى كاشانى را مورد بررسى قرار داده است <ref>مقدمه، ص 5 - 114</ref> | مرحوم [[مرعشی، شهاب‌الدین|آيت‌الله مرعشى نجفى]]، در مقدمه مفصلى، زندگى‌نامه، علما و نوابغ از خاندان وى، اساتيد، شاگردان و آثار محمد بن مرتضى كاشانى را مورد بررسى قرار داده است <ref>مقدمه، ص 5 - 114</ref> | ||
جلد اول حاوى 89 نامه و برخى وصاياى اميرالمؤمنين على(ع) است كه سه نام نخست از كتاب «رسائل الأئمة(ع)»، تأليف [[کلینی، محمد بن یعقوب|ثقةالاسلام كلينى]] و بقيه از منابع مختلف و بيشتر از «نهج البلاغة» نقل شده است. با اين تفاوت كه در «نهج البلاغة» سخنانى آورده شده است كه از نظر ادبى بليغ و فصيح و از منظر محتوا و معنا بيشتر اجتماعى و سياسى بوده‌اند. گويا مشاغل سياسى و اجتماعى [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] در اين انتخاب مؤثر بوده و ايشان در اين راه نيز مصالح مهم اجتماعى مسلمانان را لحاظ كرده است، اما علم‌الهدى كاشانى در «معادن الحكمة» بيشتر نامه‌هايى را ذكر كرده كه محتواى اعتقادى دارند و بلندتر و رساتر از همه، نامه چهارم است. بر همين مبنا، نامه [[امام على(ع)]] به ابوبكر نقل شده و در توضيح آن، خطبه بلند حضرت فاطمه زهرا (س) در مسجدالنبى و... روايت شده است، كه نظير چنين نامه‌هايى هرگز در «نهج البلاغة» نقل نشده است <ref>صحتى سردرودى، محمد</ref> | جلد اول حاوى 89 نامه و برخى وصاياى اميرالمؤمنين على(ع) است كه سه نام نخست از كتاب «رسائل الأئمة(ع)»، تأليف [[کلینی، محمد بن یعقوب|ثقةالاسلام كلينى]] و بقيه از منابع مختلف و بيشتر از «نهج البلاغة» نقل شده است. با اين تفاوت كه در «نهج البلاغة» سخنانى آورده شده است كه از نظر ادبى بليغ و فصيح و از منظر محتوا و معنا بيشتر اجتماعى و سياسى بوده‌اند. گويا مشاغل سياسى و اجتماعى [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] در اين انتخاب مؤثر بوده و ايشان در اين راه نيز مصالح مهم اجتماعى مسلمانان را لحاظ كرده است، اما علم‌الهدى كاشانى در «معادن الحكمة» بيشتر نامه‌هايى را ذكر كرده كه محتواى اعتقادى دارند و بلندتر و رساتر از همه، نامه چهارم است. بر همين مبنا، نامه [[امام على(ع)]] به ابوبكر نقل شده و در توضيح آن، خطبه بلند حضرت فاطمه زهرا (س) در مسجدالنبى و... روايت شده است، كه نظير چنين نامه‌هايى هرگز در «نهج البلاغة» نقل نشده است <ref>صحتى سردرودى، محمد</ref> | ||
جلد دوم شامل 127 نامه و توقيع از امامان معصوم(ع) است كه به ترتيب هفت نامه از امام حسن مجتبى(ع)، هشت نامه از امام حسين(ع)، دو نامه و يك موعظه از امام زين‌العابدين(ع)، دو نامه از امام محمد باقر(ع)، هجده نامه از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، نه نامه از امام كاظم(ع)، چهارده نامه از امام رضا (ع)، پنج نامه از امام جواد(ع)، نوزده نامه از امام هادى(ع)، 21 نامه از امام حسن عسكرى(ع)، 22 نامه و توقيع از امام زمان(عج) ثبت شده است. | جلد دوم شامل 127 نامه و توقيع از امامان معصوم(ع) است كه به ترتيب هفت نامه از امام حسن مجتبى(ع)، هشت نامه از امام حسين(ع)، دو نامه و يك موعظه از امام زين‌العابدين(ع)، دو نامه از امام محمد باقر(ع)، هجده نامه از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، نه نامه از امام كاظم(ع)، چهارده نامه از امام رضا (ع)، پنج نامه از امام جواد(ع)، نوزده نامه از امام هادى(ع)، 21 نامه از امام حسن عسكرى(ع)، 22 نامه و توقيع از امام زمان(عج) ثبت شده است. | ||
البته مؤلف به صرف ترتيب و تنظيم نامه‌ها بسنده نكرده و گاهى متون مختلف را در نظر داشته و متن منابع را با هم مقايسه كرده و گاه چند متن را از يك نامه آورده است كه اين كار در بيشتر نامه‌ها ديده مى‌شود. در چند مورد هم در توضيح برخى نامه‌ها به‌صورت مفصل و ممتد و مفيد بحث كرده كه مباحث مطرح‌شده در باره صلح امام حسن(ع) در زير عناوين «إن قيل» و «إن قال»، «قُلنا»، گسترده‌تر از همه است <ref>همان</ref> | البته مؤلف به صرف ترتيب و تنظيم نامه‌ها بسنده نكرده و گاهى متون مختلف را در نظر داشته و متن منابع را با هم مقايسه كرده و گاه چند متن را از يك نامه آورده است كه اين كار در بيشتر نامه‌ها ديده مى‌شود. در چند مورد هم در توضيح برخى نامه‌ها به‌صورت مفصل و ممتد و مفيد بحث كرده كه مباحث مطرح‌شده در باره صلح امام حسن(ع) در زير عناوين «إن قيل» و «إن قال»، «قُلنا»، گسترده‌تر از همه است <ref>همان</ref> | ||
ديدگاه علم‌الهدى در اين كتاب بيشتر به مباحث كلامى و تاريخى معطوف است. به همين دليل، در جلد اول از شرح نهج البلاغة ابن ميثم بحرانى و ابن ابى‌الحديد معتزلى فراوان سود برده است. | ديدگاه علم‌الهدى در اين كتاب بيشتر به مباحث كلامى و تاريخى معطوف است. به همين دليل، در جلد اول از شرح نهج البلاغة ابن ميثم بحرانى و ابن ابى‌الحديد معتزلى فراوان سود برده است. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
علم‌الهدى در تدوين «معادن الحكمة» از منابع فراوانى سود برده و بيشتر از متون متقدم روايت كرده است، اما از فحواى سخنانى كه در صدر نامه 150 به هنگام نقل اسناد نامه گفته، پيداست كه برخلاف احتمال [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شيخ آقابزرگ تهرانى]]، علم‌الهدى به كتاب «رسائل الأئمة(ع)» نوشته [[کلینی، محمد بن یعقوب|ثقةالاسلام كلينى]](ره) دسترسى نداشته و با واسطه از آن نقل كرده است. در جايى نيز ديده شد كه از كتاب الاختصاص، منسوب به [[شيخ مفيد]]، نامه‌اى را نقل كرده و از او با لقب «قوام الإيمان» نام برده است. | علم‌الهدى در تدوين «معادن الحكمة» از منابع فراوانى سود برده و بيشتر از متون متقدم روايت كرده است، اما از فحواى سخنانى كه در صدر نامه 150 به هنگام نقل اسناد نامه گفته، پيداست كه برخلاف احتمال [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شيخ آقابزرگ تهرانى]]، علم‌الهدى به كتاب «رسائل الأئمة(ع)» نوشته [[کلینی، محمد بن یعقوب|ثقةالاسلام كلينى]](ره) دسترسى نداشته و با واسطه از آن نقل كرده است. در جايى نيز ديده شد كه از كتاب الاختصاص، منسوب به [[شيخ مفيد]]، نامه‌اى را نقل كرده و از او با لقب «قوام الإيمان» نام برده است. | ||
ناگفته نماند كه چند تن از دانشوران در تحقيق و تصحيح و استخراج و مقابله منابع و مصادر معادن الحكمة كار كرده‌اند كه نامشان در صفحه چهارم جلد اول ثبت شده است. مسانيد معادن الحكمة هم به قلم آيت‌الله احمدى ميانجى تدوين شده كه تحت عنوان «تعليقات على معادن الحكمة» به پيوست در آخر هر دو جلد كتاب آورده شده است و خوانندگان معادن الحكمة از اين تعليقات كه به‌صورت تفصيلى تدارك ديده شده و فوايد فراوانى دارد، هرگز بى‌نياز نيستند <ref>همان</ref> | ناگفته نماند كه چند تن از دانشوران در تحقيق و تصحيح و استخراج و مقابله منابع و مصادر معادن الحكمة كار كرده‌اند كه نامشان در صفحه چهارم جلد اول ثبت شده است. مسانيد معادن الحكمة هم به قلم آيت‌الله احمدى ميانجى تدوين شده كه تحت عنوان «تعليقات على معادن الحكمة» به پيوست در آخر هر دو جلد كتاب آورده شده است و خوانندگان معادن الحكمة از اين تعليقات كه به‌صورت تفصيلى تدارك ديده شده و فوايد فراوانى دارد، هرگز بى‌نياز نيستند <ref>همان</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||