۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
معجم ما ألف عن رسول‌الله(ص): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - 'کتابیاست' به 'کتابی است') |
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
کتاب به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده و توسط نادی عطار تحقیق و تعلیقه نگاری شده است. | کتاب به زبان عربی و در دوران معاصر نوشته شده و توسط نادی عطار تحقیق و تعلیقه نگاری شده است. | ||
در قرون گذشته، آثار و تصنیفات فراوانی در مورد پیامبر(ص) نوشته شده، اما تاکنون، کسی اقدام به گردآوری و ذکر نام و مشخصات این آثار نکرده است؛ ولذا اثر حاضر، از این باب دارای ارزش و اهمیت فراوانی است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص9</ref> | در قرون گذشته، آثار و تصنیفات فراوانی در مورد پیامبر(ص) نوشته شده، اما تاکنون، کسی اقدام به گردآوری و ذکر نام و مشخصات این آثار نکرده است؛ ولذا اثر حاضر، از این باب دارای ارزش و اهمیت فراوانی است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص9</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه ناشر، به نام و موضوع کتاب و نویسنده آن، اشاره شده<ref>مقدمه اول، ص3</ref> و در مقدمه نویسنده، به ذکر انگیزه تألیف و برخی از ویژگی‌های کتاب پرداخته شده است<ref>مقدمه دوم، ص9-11</ref> | در مقدمه ناشر، به نام و موضوع کتاب و نویسنده آن، اشاره شده<ref>مقدمه اول، ص3</ref> و در مقدمه نویسنده، به ذکر انگیزه تألیف و برخی از ویژگی‌های کتاب پرداخته شده است<ref>مقدمه دوم، ص9-11</ref> | ||
در قسم اول، 15 موضوع ذکر گردیده و سپس کتب و آثار نوشته شده پیرامون آن موضوعات، معرفی شده است. این موضوعات عبارتند از: عصر پیامبر(ص)؛ مکه مکرمه؛ زمان تولد پیامبر(ص)؛ اسماء رسول؛ ختان رسول؛ رضاع رسول؛ نسب رسول؛ نسب و فضایل قریش؛ اسلاف، آباء، اجداد، پدر و مادر و عموهای آن حضرت و دوران قبل از رسالت پیامبر(ص)<ref>ر.ک: متن کتاب، ص15-57</ref> | در قسم اول، 15 موضوع ذکر گردیده و سپس کتب و آثار نوشته شده پیرامون آن موضوعات، معرفی شده است. این موضوعات عبارتند از: عصر پیامبر(ص)؛ مکه مکرمه؛ زمان تولد پیامبر(ص)؛ اسماء رسول؛ ختان رسول؛ رضاع رسول؛ نسب رسول؛ نسب و فضایل قریش؛ اسلاف، آباء، اجداد، پدر و مادر و عموهای آن حضرت و دوران قبل از رسالت پیامبر(ص)<ref>ر.ک: متن کتاب، ص15-57</ref> | ||
از جمله کتب مذکور در این قسم، می‌توان از: «الانبثاق» محمد اسعد طلس (1995م)؛ «تاریخ العرب القدیم و عصر الرسول» نبیه عاقل؛ «عصر ماقبل الإسلام» محمد مبروک نافع؛ «عصر النبی و بیئته قبل البعثة» محمد عزه دروزه؛ «لماذا ظهر الإسلام فی جزیرة العرب» احمد موسی سالم نام برد<ref>همان، ص15</ref> | از جمله کتب مذکور در این قسم، می‌توان از: «الانبثاق» محمد اسعد طلس (1995م)؛ «تاریخ العرب القدیم و عصر الرسول» نبیه عاقل؛ «عصر ماقبل الإسلام» محمد مبروک نافع؛ «عصر النبی و بیئته قبل البعثة» محمد عزه دروزه؛ «لماذا ظهر الإسلام فی جزیرة العرب» احمد موسی سالم نام برد<ref>همان، ص15</ref> | ||
در قسم دوم، دوازده عنوان معرفی شده است. این عناوین در موضوعاتی همچون: مبشرات؛ نشانه‌های نبوت و اعلام و دلایل آن؛ نبوت رسول(ص)؛ ختم نبوت؛ وحی؛ قرآن کریم؛ امی بودن پیامبر(ص)؛ معجزات پیامبر(ص)؛ اسراء و معراج؛ اثبات نبوت؛ منافقان و کسانی که آن حضرت را اذیت کردند و محمد و بنی اسرائیل می‌باشد<ref>همان، ص59-86</ref> | در قسم دوم، دوازده عنوان معرفی شده است. این عناوین در موضوعاتی همچون: مبشرات؛ نشانه‌های نبوت و اعلام و دلایل آن؛ نبوت رسول(ص)؛ ختم نبوت؛ وحی؛ قرآن کریم؛ امی بودن پیامبر(ص)؛ معجزات پیامبر(ص)؛ اسراء و معراج؛ اثبات نبوت؛ منافقان و کسانی که آن حضرت را اذیت کردند و محمد و بنی اسرائیل می‌باشد<ref>همان، ص59-86</ref> | ||
«بشائر النبوة الخاتمة» رؤوف شلبی؛ «البشائر النبویة» حسین بن محمد خالدی<ref>همان، ص61</ref>؛ «اختصار دلائل النبوة» عمادالدین واسطی احمد بن ابراهیم<ref>همان، ص62</ref>؛ «نبوة محمد من الشک إلی الیقین» فاضل صالح سامرائی<ref>همان، ص66</ref>؛ «الخاتم و الرسل» علی بن محمد مدائنی<ref>همان، ص67</ref>؛ «المعتمد المنقول فی ما أوحی إلی الرسول» عمر بن علی دارقطنی<ref>همان، ص68</ref> و... از جمله کتب معرفی شده در این قسم می‌باشد. | «بشائر النبوة الخاتمة» رؤوف شلبی؛ «البشائر النبویة» حسین بن محمد خالدی<ref>همان، ص61</ref>؛ «اختصار دلائل النبوة» عمادالدین واسطی احمد بن ابراهیم<ref>همان، ص62</ref>؛ «نبوة محمد من الشک إلی الیقین» فاضل صالح سامرائی<ref>همان، ص66</ref>؛ «الخاتم و الرسل» علی بن محمد مدائنی<ref>همان، ص67</ref>؛ «المعتمد المنقول فی ما أوحی إلی الرسول» عمر بن علی دارقطنی<ref>همان، ص68</ref> و... از جمله کتب معرفی شده در این قسم می‌باشد. | ||
در قسم سوم، با بیست و یک عنوان آشنا خواهیم شد. این عناوین در موضوعات مختلفی همچون: هجرت نبوی؛ تنظیم دولت اسلامی در مدینه؛ سیره نبوی؛ صحابه و خلفای راشدین؛ کاتبان رسول(ص)؛ سفیران و نامه‌های آن حضرت برای ملوک؛ صلح و عهود رسول(ص) و... می‌باشد<ref>همان، ص89-174</ref> | در قسم سوم، با بیست و یک عنوان آشنا خواهیم شد. این عناوین در موضوعات مختلفی همچون: هجرت نبوی؛ تنظیم دولت اسلامی در مدینه؛ سیره نبوی؛ صحابه و خلفای راشدین؛ کاتبان رسول(ص)؛ سفیران و نامه‌های آن حضرت برای ملوک؛ صلح و عهود رسول(ص) و... می‌باشد<ref>همان، ص89-174</ref> | ||
از جمله کتب معرفی شده این قسمت، عبارتند از: «أضواء علی الهجرة» توفیق محمد سبیع<ref>همان، ص91</ref>؛ «آثار المدینة المنورة» عبدالقدوس انصاری<ref>همان، ص93</ref>؛ «تنظیمات الرسول الإداریة فی المدینة» صالح احمد علی<ref>همان، ص99</ref>؛ «إتحاف البریة بمنتقی السیرة الحلبیة» تاج الدین موفق قابسی<ref>همان، ص101</ref>؛ «الدرة المکللة فی فتح مکة المشرفة» محمد بن عبدالرحمن بکری<ref>همان، ص140</ref> و... | از جمله کتب معرفی شده این قسمت، عبارتند از: «أضواء علی الهجرة» توفیق محمد سبیع<ref>همان، ص91</ref>؛ «آثار المدینة المنورة» عبدالقدوس انصاری<ref>همان، ص93</ref>؛ «تنظیمات الرسول الإداریة فی المدینة» صالح احمد علی<ref>همان، ص99</ref>؛ «إتحاف البریة بمنتقی السیرة الحلبیة» تاج الدین موفق قابسی<ref>همان، ص101</ref>؛ «الدرة المکللة فی فتح مکة المشرفة» محمد بن عبدالرحمن بکری<ref>همان، ص140</ref> و... | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
«إزالة الخفا عن حلیة المصطفی» عبدالغنی بن اسماعیل نابلسی دمشقی<ref>همان، ص177</ref>؛ «حلبة المقتفی فی حلیة المصطفی» سریجا بن محمد ملطی<ref>همان، ص178</ref>؛ «رسالة فی شعرات النبی» عثمان، مشهور به وحدتی<ref>همان، ص180</ref> و «رسالة فی شعر النبی» علی بن سلطان محمد قاری<ref>همان</ref> از جمله کتب معرفی شده این قسمت می‌باشد. | «إزالة الخفا عن حلیة المصطفی» عبدالغنی بن اسماعیل نابلسی دمشقی<ref>همان، ص177</ref>؛ «حلبة المقتفی فی حلیة المصطفی» سریجا بن محمد ملطی<ref>همان، ص178</ref>؛ «رسالة فی شعرات النبی» عثمان، مشهور به وحدتی<ref>همان، ص180</ref> و «رسالة فی شعر النبی» علی بن سلطان محمد قاری<ref>همان</ref> از جمله کتب معرفی شده این قسمت می‌باشد. | ||
پنجمین قسم، دربردارنده بیست و یک موضوع، از جمله عصمت پیامبر(ص) و اخلاق، صدق، خصائص، مناقب، شمایل، فضایل، شجاعت، افعال، حقوق، عظمت، شرف، مفاخر، علو، شخصیت و فضل آن حضرت می‌باشد<ref>همان، ص181-216</ref> | پنجمین قسم، دربردارنده بیست و یک موضوع، از جمله عصمت پیامبر(ص) و اخلاق، صدق، خصائص، مناقب، شمایل، فضایل، شجاعت، افعال، حقوق، عظمت، شرف، مفاخر، علو، شخصیت و فضل آن حضرت می‌باشد<ref>همان، ص181-216</ref> | ||
برخی از کتب این قسمت، عبارتند از: «عصمة الأنبیاء» محمد بن عمر فخر رازی<ref>همان، ص183</ref>؛ «أخلاق النبی» محمد بن عبدالله وراق<ref>همان، ص184</ref>؛ «علامات صدق النبی» ابوهذیل علاف<ref>همان، ص186</ref>؛ «أرجوزة فی خصائص النبی(ع)» تاج سبکی<ref>همان، ص187</ref> و «أشرف الوسائل إلی فهم الشمائل» احمد بن محمد بن حجر هیثمی<ref>همان، ص192</ref> | برخی از کتب این قسمت، عبارتند از: «عصمة الأنبیاء» محمد بن عمر فخر رازی<ref>همان، ص183</ref>؛ «أخلاق النبی» محمد بن عبدالله وراق<ref>همان، ص184</ref>؛ «علامات صدق النبی» ابوهذیل علاف<ref>همان، ص186</ref>؛ «أرجوزة فی خصائص النبی(ع)» تاج سبکی<ref>همان، ص187</ref> و «أشرف الوسائل إلی فهم الشمائل» احمد بن محمد بن حجر هیثمی<ref>همان، ص192</ref> | ||
همسران پیامبر(ص) و اولاد، آل البیت، خدام، لباس، آلات و اسلحه، کفش و اسب آن حضرت، از جمله دوازده موضوع مطرح شده در قسم ششم می‌باشد<ref>همان، ص217-239</ref> | همسران پیامبر(ص) و اولاد، آل البیت، خدام، لباس، آلات و اسلحه، کفش و اسب آن حضرت، از جمله دوازده موضوع مطرح شده در قسم ششم می‌باشد<ref>همان، ص217-239</ref> برخی از کتب معرفی شده در این قسمت عبارتند از: «الأربعون فی مناقب أمهات المؤمنین» عبدالرحمن بن محمد بن عساکر<ref>همان، ص219</ref>؛ «إتحاف السائل بما لفاطمة رضی الله عنها من الفضائل» محمد حجازی بن محمد قلقشندی<ref>همان، ص224</ref>؛ «الآیات الباهرة فی فضل العترة الطاهرة» علی بن محمد استرآبادی<ref>همان، 226</ref> و «رسالة فی خدام الرسول و موالیه» محمد بن عبدالرحمن سخاوی<ref>همان، ص230</ref> | ||
در قسم هفتم، به معرفی کتبی پرداخته شده است که پیرامون وضو، نماز و حج پیامبر(ص) تدوین شده‌اند. از جمله این کتب، عبارتند از: «رسالة فی وضوء الرسول(ع)» نظام الدین فرنکی محل<ref>همان، ص243</ref>؛ «کیفیة صلاة النبی(ص)» عبدالعزیز بن عبدالله بن باز<ref>همان، ص244</ref> و «حجة الوداع» امام علی بن احمد بن حزم<ref>همان، ص245</ref> | در قسم هفتم، به معرفی کتبی پرداخته شده است که پیرامون وضو، نماز و حج پیامبر(ص) تدوین شده‌اند. از جمله این کتب، عبارتند از: «رسالة فی وضوء الرسول(ع)» نظام الدین فرنکی محل<ref>همان، ص243</ref>؛ «کیفیة صلاة النبی(ص)» عبدالعزیز بن عبدالله بن باز<ref>همان، ص244</ref> و «حجة الوداع» امام علی بن احمد بن حزم<ref>همان، ص245</ref> | ||
از جمله موضوعات عنوان شده در قسم هشتم عبارتند از: روایات، اذکار، ادعیه، الفاظ، قرائت، اجتهاد، قضاوت، فتاوی، فقه، احکام، خطب، امثال و تأویل اقوال پیامبر(ص)<ref>همان، ص248-299</ref> | از جمله موضوعات عنوان شده در قسم هشتم عبارتند از: روایات، اذکار، ادعیه، الفاظ، قرائت، اجتهاد، قضاوت، فتاوی، فقه، احکام، خطب، امثال و تأویل اقوال پیامبر(ص)<ref>همان، ص248-299</ref> | ||
«الأحادیث الجیاد المختارة مما لیس فی الصحیحین أو أحدهما» ضیاءالدین محمد بن عبدالواحد مقدسی<ref>همان، ص249</ref>؛ «أحاسن کلام النبی و الصحابة» عبدالملک بن محمد ثعالبی<ref>همان، ص275</ref>؛ «الأذکار المنتخبة من کلام سید الأبرار» یحیی بن شرف نووی<ref>همان، ص277</ref> و «قرائات النبی(ص)» ابوعمر دوری حفص بن عمر<ref>همان، ص281</ref>، از جمله کتب معرفی شده این قسمت می‌باشد. | «الأحادیث الجیاد المختارة مما لیس فی الصحیحین أو أحدهما» ضیاءالدین محمد بن عبدالواحد مقدسی<ref>همان، ص249</ref>؛ «أحاسن کلام النبی و الصحابة» عبدالملک بن محمد ثعالبی<ref>همان، ص275</ref>؛ «الأذکار المنتخبة من کلام سید الأبرار» یحیی بن شرف نووی<ref>همان، ص277</ref> و «قرائات النبی(ص)» ابوعمر دوری حفص بن عمر<ref>همان، ص281</ref>، از جمله کتب معرفی شده این قسمت می‌باشد. | ||
قسمت نهم، دو عنوان صلوات بر نبی و مدح وی را در خود جای داده است و از جمله کتاب‌های این قسمت عبارتند از: «أفضل الصلوات علی سید السادات» یوسف بن اسماعیل نبهانی<ref>همان، ص303</ref> و «أبکار الأفکار فی مدح النبی المختار» عبدالکریم ضرغام طرائفی<ref>همان، ص312</ref> | قسمت نهم، دو عنوان صلوات بر نبی و مدح وی را در خود جای داده است و از جمله کتاب‌های این قسمت عبارتند از: «أفضل الصلوات علی سید السادات» یوسف بن اسماعیل نبهانی<ref>همان، ص303</ref> و «أبکار الأفکار فی مدح النبی المختار» عبدالکریم ضرغام طرائفی<ref>همان، ص312</ref> | ||
قسم دهم، دربردارنده دوازده عنوان می‌باشد از جمله: توسل به پیامبر(ص) و استغاثه و طلب شفاعت از ایشان؛ عبادت، ایمان، زیارت و خدمت رسول(ص). برخی از کتب این قسمت عبارتند از: «الإعلام فی رؤیة النبی(ع) فی المنام» عبدالله بن محمد بسطامی<ref>همان، ص345</ref>؛ «التوصل بالبدیع إلی التوسل بالشفیع» عزالدین علی بن حسین موصلی<ref>همان، ص347</ref> و «رسالة إلی قبر النبی» ابومحمد عبدالله بن سید بطلیوسی<ref>همان، ص349</ref> | قسم دهم، دربردارنده دوازده عنوان می‌باشد از جمله: توسل به پیامبر(ص) و استغاثه و طلب شفاعت از ایشان؛ عبادت، ایمان، زیارت و خدمت رسول(ص). برخی از کتب این قسمت عبارتند از: «الإعلام فی رؤیة النبی(ع) فی المنام» عبدالله بن محمد بسطامی<ref>همان، ص345</ref>؛ «التوصل بالبدیع إلی التوسل بالشفیع» عزالدین علی بن حسین موصلی<ref>همان، ص347</ref> و «رسالة إلی قبر النبی» ابومحمد عبدالله بن سید بطلیوسی<ref>همان، ص349</ref> | ||
در قسم یازدهم، کتبی معرفی گردیده که پیرامون چهار موضوع هدایت، سنت، رسالت و طریقت محمدیه نوشته شده‌اند که از جمله آن‌ها عبارتند از: «ثمر الوداد مختصر زاد المعاد فی هدی خیر العباد» مصطفی محمد عماره<ref>همان، ص363</ref>؛ «أضواء علی السنة المحمدیة» محمود ابوریه<ref>همان، ص364</ref>؛ «الرسالة المحمدیة» محمود فاید مصری<ref>همان، ص365</ref> و «الرسالة الحلبیة فی الطریقة المحمدیة» شمس الدین بن قیم جوزیه<ref>همان، ص366</ref> | در قسم یازدهم، کتبی معرفی گردیده که پیرامون چهار موضوع هدایت، سنت، رسالت و طریقت محمدیه نوشته شده‌اند که از جمله آن‌ها عبارتند از: «ثمر الوداد مختصر زاد المعاد فی هدی خیر العباد» مصطفی محمد عماره<ref>همان، ص363</ref>؛ «أضواء علی السنة المحمدیة» محمود ابوریه<ref>همان، ص364</ref>؛ «الرسالة المحمدیة» محمود فاید مصری<ref>همان، ص365</ref> و «الرسالة الحلبیة فی الطریقة المحمدیة» شمس الدین بن قیم جوزیه<ref>همان، ص366</ref> | ||
در آخرین قسم، کتبی معرفی گردیده است که پیرامون مطالعات مختلف درباره اسلام و پیامبر(ص) می‌باشند. از جمله این کتب، می‌توان به «الآمرون بالمعروف فی الإسلام» صلاح الدین بن عبدالله منجد<ref>همان، ص369</ref> و «روحانیة الرسول» محمد غزالی<ref>همان، ص378</ref> | در آخرین قسم، کتبی معرفی گردیده است که پیرامون مطالعات مختلف درباره اسلام و پیامبر(ص) می‌باشند. از جمله این کتب، می‌توان به «الآمرون بالمعروف فی الإسلام» صلاح الدین بن عبدالله منجد<ref>همان، ص369</ref> و «روحانیة الرسول» محمد غزالی<ref>همان، ص378</ref> | ||
== وضعیت کتاب == | == وضعیت کتاب == | ||