پرش به محتوا

فرهنگ موضوعی تفاسیر: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>')
خط ۵۳: خط ۵۳:




فرهنگ موضوعى تفاسير، حاوى موضوعاتى است كه به‌تناسب مفاد آيات قرآن كريم و فراتر از منطوق آيه، بررسى گرديده است؛ بنابراين، آن بخش از مطالب كه در تبيين حروف و واژگان و كلمات و آثار معنايى تركيب و سياق آيه‌اى خاص از قرآن كريم طرح شده‌اند و پژوهندگان با پيگيرى نشانى آيه و مراجعه به تفسير، به آن مطالب دسترسى پيدا مى‌كنند، خارج از طرح فرهنگ موضوعى تفاسير است <ref>مقدمه، ص 10</ref>. البته هر جا كه مفسران ارجمند، در پى بيان آيه‌اى از قرآن، معارف آن را طبقه‌بندى كرده و يا از آن برداشتى خاص داشته‌اند، اينها، اطلاعات تفسيرى، تلقى گرديده و موضوعات آن‌ها ثبت شده‌اند.
فرهنگ موضوعى تفاسير، حاوى موضوعاتى است كه به‌تناسب مفاد آيات قرآن كريم و فراتر از منطوق آيه، بررسى گرديده است؛ بنابراين، آن بخش از مطالب كه در تبيين حروف و واژگان و كلمات و آثار معنايى تركيب و سياق آيه‌اى خاص از قرآن كريم طرح شده‌اند و پژوهندگان با پيگيرى نشانى آيه و مراجعه به تفسير، به آن مطالب دسترسى پيدا مى‌كنند، خارج از طرح فرهنگ موضوعى تفاسير است <ref>مقدمه، ص 10</ref> البته هر جا كه مفسران ارجمند، در پى بيان آيه‌اى از قرآن، معارف آن را طبقه‌بندى كرده و يا از آن برداشتى خاص داشته‌اند، اينها، اطلاعات تفسيرى، تلقى گرديده و موضوعات آن‌ها ثبت شده‌اند.


نسبت موضوعات در كتاب با عنوان‌ها و موضوعات موجود در تفاسير، عموم و خصوص مطلق است؛ چه‌بسا در كتاب‌هاى تفسيرى، موضوعاتى مورد توجّه قرار گرفته‌اند كه به جهت دارا نبودن مشخصه‌هاى بيان شده، در اين كتاب ثبت نشده‌اند <ref>همان</ref>.
نسبت موضوعات در كتاب با عنوان‌ها و موضوعات موجود در تفاسير، عموم و خصوص مطلق است؛ چه‌بسا در كتاب‌هاى تفسيرى، موضوعاتى مورد توجّه قرار گرفته‌اند كه به جهت دارا نبودن مشخصه‌هاى بيان شده، در اين كتاب ثبت نشده‌اند <ref>همان</ref>


بنا بر رعايت اصول اطلاع‌رسانى، موضوعات، بدون داورى و حكم ثبت شده است. البته، هرگاه در متن، تبيين حكم موضوع يا استدلال بر آن يا فلسفه‌ى حكم يا بطلان آن باشد، همان موضوع ثبت گرديده است، مانند: «دلايل وجوب نماز»، «دلايل حرمت قمار»، «فلسفه‌ى وجوب روزه»، «دلايل بطلان قياس» <ref>همان</ref>.
بنا بر رعايت اصول اطلاع‌رسانى، موضوعات، بدون داورى و حكم ثبت شده است. البته، هرگاه در متن، تبيين حكم موضوع يا استدلال بر آن يا فلسفه‌ى حكم يا بطلان آن باشد، همان موضوع ثبت گرديده است، مانند: «دلايل وجوب نماز»، «دلايل حرمت قمار»، «فلسفه‌ى وجوب روزه»، «دلايل بطلان قياس» <ref>همان</ref>


اطلاعات «فرهنگ موضوعى تفاسير»، از سه هزار سرعنوان موضوعى و شانزده هزار نمايه‌ى تركيبى و سى و چهار هزار موضوع فرعى تشكيل شده است <ref>همان، ص 11</ref>.
اطلاعات «فرهنگ موضوعى تفاسير»، از سه هزار سرعنوان موضوعى و شانزده هزار نمايه‌ى تركيبى و سى و چهار هزار موضوع فرعى تشكيل شده است <ref>همان، ص 11</ref>


در موضوع‌نگارى فرهنگ، حجم اطلاعات براى ثبت موضوع در نظر گرفته شده است؛ يعنى، موضوعاتى ثبت شده‌اند كه حداقلّ، دو سطر استدلالى يا پنج سطر توصيفى و تحليلى، براى آن وجود داشته است <ref>همان</ref>.
در موضوع‌نگارى فرهنگ، حجم اطلاعات براى ثبت موضوع در نظر گرفته شده است؛ يعنى، موضوعاتى ثبت شده‌اند كه حداقلّ، دو سطر استدلالى يا پنج سطر توصيفى و تحليلى، براى آن وجود داشته است <ref>همان</ref>


سرعنوان‌هاى موضوعى و موضوعات فرعى، به زبان فارسى و به‌صورت «الفبايى - موضوعى» تنظيم يافته است. عناوين و اصطلاحات عربى، به مترادف فارسى آن ارجاع داده شده است <ref>همان</ref>.
سرعنوان‌هاى موضوعى و موضوعات فرعى، به زبان فارسى و به‌صورت «الفبايى - موضوعى» تنظيم يافته است. عناوين و اصطلاحات عربى، به مترادف فارسى آن ارجاع داده شده است <ref>همان</ref>


در سرعنوان‌ها، از رايج‌ترين و متداول‌ترين عنوان‌ها استفاده شده است. البته، در آنجا كه اصطلاح و يا عنوانى خاص، موضوعيت داشته باشد، همان عنوان و اصطلاح، ثبت گرديده است و در صورت داشتن عنوان فارسى مترادف، به آن ارجاع داده شده است <ref>همان</ref>.
در سرعنوان‌ها، از رايج‌ترين و متداول‌ترين عنوان‌ها استفاده شده است. البته، در آنجا كه اصطلاح و يا عنوانى خاص، موضوعيت داشته باشد، همان عنوان و اصطلاح، ثبت گرديده است و در صورت داشتن عنوان فارسى مترادف، به آن ارجاع داده شده است <ref>همان</ref>


با توجه به اصل كليت در سرعنوان‌هاى موضوعى و با هدف سرعت دستيابى جستجوگران به موضوعات، اطلاعاتِ سرعنوان‌هاى موضوعى خاص - كه با عنوان عام شناخته شده و مورد مراجعه قرار مى‌گيرند - در سرعنوان عام آمده است. اطلاعات سرعنوان‌هاى «احرام»، «سعى»، «طواف» و... در سرعنوان عام «حج» آمده است. البته سرعنوان‌هاى خاص - كه مستقل شناخته شده و مورد مراجعه قرار مى‌گيرند - مانند «تسبيح»، «تهليل»، «ذكر» و... در جايگاه الفبايى خود آورده شده است <ref>همان</ref>.
با توجه به اصل كليت در سرعنوان‌هاى موضوعى و با هدف سرعت دستيابى جستجوگران به موضوعات، اطلاعاتِ سرعنوان‌هاى موضوعى خاص - كه با عنوان عام شناخته شده و مورد مراجعه قرار مى‌گيرند - در سرعنوان عام آمده است. اطلاعات سرعنوان‌هاى «احرام»، «سعى»، «طواف» و... در سرعنوان عام «حج» آمده است. البته سرعنوان‌هاى خاص - كه مستقل شناخته شده و مورد مراجعه قرار مى‌گيرند - مانند «تسبيح»، «تهليل»، «ذكر» و... در جايگاه الفبايى خود آورده شده است <ref>همان</ref>


در سرعنوان‌هاى موضوعى «خدا»، «قرآن»، «اسلام»، «انسان» و... كه گستره‌ى اطلاعات آن‌ها، بسيار وسيع است، اطلاعات خاص سرعنوان، ثبت شده و اطلاعات عناوين ديگر، با سرعنوان خود، در جايگاه الفبايى آمده است <ref>همان</ref>.
در سرعنوان‌هاى موضوعى «خدا»، «قرآن»، «اسلام»، «انسان» و... كه گستره‌ى اطلاعات آن‌ها، بسيار وسيع است، اطلاعات خاص سرعنوان، ثبت شده و اطلاعات عناوين ديگر، با سرعنوان خود، در جايگاه الفبايى آمده است <ref>همان</ref>


اطلاعات اعلام اشخاص، زمان‌ها، مكان‌ها، قبيله‌ها كه در قرآن كريم به آنها تصريح و يا اشاره گرديده و مفسران نسبت به آن‌ها اطلاعات تحليلى - توصيفى داشته‌اند، در جايگاه الفبايى خود آمده است و اعلام غير قرآنى كه در كتاب‌هاى تفسيرى به‌تناسب موضوعى مورد توجه قرار گرفته‌اند، در عنوان موضوعى خود، ثبت شده است كه با استفاده از «فهرست اعلام» به جايگاه آن‌ها مى‌توان دسترسى پيدا كرد <ref>همان</ref>.
اطلاعات اعلام اشخاص، زمان‌ها، مكان‌ها، قبيله‌ها كه در قرآن كريم به آنها تصريح و يا اشاره گرديده و مفسران نسبت به آن‌ها اطلاعات تحليلى - توصيفى داشته‌اند، در جايگاه الفبايى خود آمده است و اعلام غير قرآنى كه در كتاب‌هاى تفسيرى به‌تناسب موضوعى مورد توجه قرار گرفته‌اند، در عنوان موضوعى خود، ثبت شده است كه با استفاده از «فهرست اعلام» به جايگاه آن‌ها مى‌توان دسترسى پيدا كرد <ref>همان</ref>


در اعلام اشخاص، زمان‌ها، مكان‌ها، آنجا كه با پسوند زمان خاص، مكان خاص و... تركيب شده و با همان تركيب شناخته شده، مانند «روز جمعه»، «كوه طور»، «ماه رمضان»، در جايگاه الفبايى نيز همان‌گونه آمده است و هر جا بدون تركيب شناخته شده، با توضيح‌گر آمده‌اند، مانند انطاكيه (شهر)، بنى‌اسد (قبيله) <ref>همان، ص12</ref>.
در اعلام اشخاص، زمان‌ها، مكان‌ها، آنجا كه با پسوند زمان خاص، مكان خاص و... تركيب شده و با همان تركيب شناخته شده، مانند «روز جمعه»، «كوه طور»، «ماه رمضان»، در جايگاه الفبايى نيز همان‌گونه آمده است و هر جا بدون تركيب شناخته شده، با توضيح‌گر آمده‌اند، مانند انطاكيه (شهر)، بنى‌اسد (قبيله) <ref>همان، ص12</ref>


== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش