۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تذکره نتائج الأفکار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>') |
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
يوسف بيگ‌باباپور، اين اثر را تصحيح كرده و تعليقاتى بر آن افزوده است. | يوسف بيگ‌باباپور، اين اثر را تصحيح كرده و تعليقاتى بر آن افزوده است. | ||
نويسنده اين اثر را در سال 1258ق، به پايان رسانده و به تعبير خودش: «به يمن افضال ايزد متعال اين تذكره اواخر سال گذشته كسوت مسوده پوشيده بود؛ امروز كه تاريخ بيست و يكم شعبان سنه ثمان و خمسين و مأتين و ألف است، خلعت مبيضه در بر كشيد و شبديز قلم كه در ساحت رقم گرم‌عنانى داشت، به سرمنزل اختتام قيام ورزيد» .<ref>متن كتاب، ص806</ref> | نويسنده اين اثر را در سال 1258ق، به پايان رسانده و به تعبير خودش: «به يمن افضال ايزد متعال اين تذكره اواخر سال گذشته كسوت مسوده پوشيده بود؛ امروز كه تاريخ بيست و يكم شعبان سنه ثمان و خمسين و مأتين و ألف است، خلعت مبيضه در بر كشيد و شبديز قلم كه در ساحت رقم گرم‌عنانى داشت، به سرمنزل اختتام قيام ورزيد» ..<ref>متن كتاب، ص806</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
نثر كتاب به سياق هندى است و بيشتر صاحبان تراجم از شعراى پارسى‌گوى هند هستند. شيوه نگارش كتاب نسبتا بى‌تكلف و ساده و روان است، جز آنكه در مواردى از برخى لغات و اصطلاحات نامناسب و احيانا بيگانه استفاده شده است كه درك متن كتاب را مستلزم آشنايى با زبان كتاب و شيوه نگارش آن مى‌نمايد؛ مثلا عباراتى نظير: «در عمر بيست سالگى» به‌جاى «در سن بيست سالگى»؛ «در عمر شعور» به‌جاى «در سن رشد و بلوغ» و... كه تحت تأثير نگارش زبان هندى بوده است. | نثر كتاب به سياق هندى است و بيشتر صاحبان تراجم از شعراى پارسى‌گوى هند هستند. شيوه نگارش كتاب نسبتا بى‌تكلف و ساده و روان است، جز آنكه در مواردى از برخى لغات و اصطلاحات نامناسب و احيانا بيگانه استفاده شده است كه درك متن كتاب را مستلزم آشنايى با زبان كتاب و شيوه نگارش آن مى‌نمايد؛ مثلا عباراتى نظير: «در عمر بيست سالگى» به‌جاى «در سن بيست سالگى»؛ «در عمر شعور» به‌جاى «در سن رشد و بلوغ» و... كه تحت تأثير نگارش زبان هندى بوده است. | ||
گاهى مؤلف كلمات هندى را به‌جاى كلمات فارسى به كار برده است و گاه كلمات انگليسى و فرانسه هم به‌ندرت در كتاب ديده مى‌شود؛ مثلا به‌جاى واژه «حكومت»، مترادف انگليسى آن را به كار برده است و چند مورد نيز از واژه‌هاى اردويى استفاده كرده است. استعمال كلمه «پس‌تر» به‌جاى «سپس» يا «پس از آن»، استعمال كلمه «ولايت» به معنى «محل تولد و زادگاه» و... حذف افعال به قرينه لفظى در جملات معطوف، آوردن سجع در جملات معطوف كه نثر كتاب را به نثر مسجع نزديك كرده است...» .<ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص22-23</ref> | گاهى مؤلف كلمات هندى را به‌جاى كلمات فارسى به كار برده است و گاه كلمات انگليسى و فرانسه هم به‌ندرت در كتاب ديده مى‌شود؛ مثلا به‌جاى واژه «حكومت»، مترادف انگليسى آن را به كار برده است و چند مورد نيز از واژه‌هاى اردويى استفاده كرده است. استعمال كلمه «پس‌تر» به‌جاى «سپس» يا «پس از آن»، استعمال كلمه «ولايت» به معنى «محل تولد و زادگاه» و... حذف افعال به قرينه لفظى در جملات معطوف، آوردن سجع در جملات معطوف كه نثر كتاب را به نثر مسجع نزديك كرده است...» ..<ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص22-23</ref> | ||
گفتنى است كه هرچند مصحح تعداد شاعران مذكور در اين اثر را 539 نفر شمرده .<ref>ر.ك: همان، ص22</ref>، وليكن در متن كتاب حاضر همان‌طوركه خود مصحح شماره‌گذارى كرده عدد آنان عبارت است از 528 نفر .<ref>ر.ك: متن كتاب، ص805</ref> گويى سخن مصحح در مقدمه اشتباه است. مصحح، تعداد منابع مورد استفاده نويسنده را عبارت از 11 كتاب فارسى دانسته و اسامى آن‌ها را ذكر كرده و آنگاه روش تصحيح اثر حاضر را توضيح داده و تصريح كرده است: با وجود آنكه چند نسخه خطى از اين اثر در كتابخانه‌هاى هند و پاكستان است، بر آن شديم تا آن را از روى چاپ سنگى طبع هند احيا كنيم... .<ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص23-24</ref> | گفتنى است كه هرچند مصحح تعداد شاعران مذكور در اين اثر را 539 نفر شمرده ..<ref>ر.ك: همان، ص22</ref>، وليكن در متن كتاب حاضر همان‌طوركه خود مصحح شماره‌گذارى كرده عدد آنان عبارت است از 528 نفر ..<ref>ر.ك: متن كتاب، ص805</ref> گويى سخن مصحح در مقدمه اشتباه است. مصحح، تعداد منابع مورد استفاده نويسنده را عبارت از 11 كتاب فارسى دانسته و اسامى آن‌ها را ذكر كرده و آنگاه روش تصحيح اثر حاضر را توضيح داده و تصريح كرده است: با وجود آنكه چند نسخه خطى از اين اثر در كتابخانه‌هاى هند و پاكستان است، بر آن شديم تا آن را از روى چاپ سنگى طبع هند احيا كنيم... ..<ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص23-24</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
#:{{ب|''ز طلعت تو به خورشيد داده‌اند فروغ''|2=''ز طرّه تو به فردوس برده‌اند نسيم''}} | #:{{ب|''ز طلعت تو به خورشيد داده‌اند فروغ''|2=''ز طرّه تو به فردوس برده‌اند نسيم''}} | ||
#:{{ب|''تو راست حشمت جم در ميان اهل كمال''|2=''كه زلف توست چو جيم و دهان توست چو ميم''}} | #:{{ب|''تو راست حشمت جم در ميان اهل كمال''|2=''كه زلف توست چو جيم و دهان توست چو ميم''}} | ||
#:{{پایان شعر}}.<ref>ر.ك: متن كتاب، ص320-321</ref> | #:{{پایان شعر}}..<ref>ر.ك: متن كتاب، ص320-321</ref> | ||
#حكمران مصر خوش‌كلامى، مير يوسف بلگرامى، كه در سنه ست عشر و مائة و ألف قدم به عرصه شهود نهاد... بعد به‌هم‌رسانى سرمايه عقل و تمييز به اكتساب علوم و فنون كوشيده، كتب درسيه به خدمت مير طفيل محمد گذرانيده و لغت و حديث به جناب جد بزرگوار خود به سند رسانيده و در عروض و قافيه و ديگر فنون ادبيه از خدمت مير سيد محمد مهارت حاصل نمود و در هنگام تحصيل از بدايت تا نهايت همدرس مير آزاد بلگرامى بود و در ايامى كه وارد شاه‌جهان‌آباد گشته، علوم رياضى و هيئت و هندسه و حساب از فضلاى عصر به اكتساب پرداخته و در آن فنون استعداد تامه حاصل ساخته. بالجمله، مير در فضل و كمال شأنى عالى داشت و در اقسام نظم هم طبع رسا و فكر متعالى. كلام دلپذيرش نمونه فصاحت است و اشعار بى‌نظيرش. از كلام اوست:{{شعر}} | #حكمران مصر خوش‌كلامى، مير يوسف بلگرامى، كه در سنه ست عشر و مائة و ألف قدم به عرصه شهود نهاد... بعد به‌هم‌رسانى سرمايه عقل و تمييز به اكتساب علوم و فنون كوشيده، كتب درسيه به خدمت مير طفيل محمد گذرانيده و لغت و حديث به جناب جد بزرگوار خود به سند رسانيده و در عروض و قافيه و ديگر فنون ادبيه از خدمت مير سيد محمد مهارت حاصل نمود و در هنگام تحصيل از بدايت تا نهايت همدرس مير آزاد بلگرامى بود و در ايامى كه وارد شاه‌جهان‌آباد گشته، علوم رياضى و هيئت و هندسه و حساب از فضلاى عصر به اكتساب پرداخته و در آن فنون استعداد تامه حاصل ساخته. بالجمله، مير در فضل و كمال شأنى عالى داشت و در اقسام نظم هم طبع رسا و فكر متعالى. كلام دلپذيرش نمونه فصاحت است و اشعار بى‌نظيرش. از كلام اوست:{{شعر}} | ||
{{ب|''به رنگ نقش نگين از فروتنى آخر''|2=''چه نام‌ها كه برآورده است پستى ما''}} | {{ب|''به رنگ نقش نگين از فروتنى آخر''|2=''چه نام‌ها كه برآورده است پستى ما''}} | ||
| خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
{{ب|''گر مهر رخ تو جلوه‌پيرا نشدى''|2=''يك ذرّه ز كائنات پيدا نشدى''}} | {{ب|''گر مهر رخ تو جلوه‌پيرا نشدى''|2=''يك ذرّه ز كائنات پيدا نشدى''}} | ||
{{ب|''ور نقطه نور تو نگشتى مركز''|2=''نُه دايره فلك هويدا نشدى''}} | {{ب|''ور نقطه نور تو نگشتى مركز''|2=''نُه دايره فلك هويدا نشدى''}} | ||
{{پایان شعر}}.<ref>ر.ك: همان، ص805-806</ref> | {{پایان شعر}}..<ref>ر.ك: همان، ص805-806</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
براى اثر حاضر، فقط فهرست تفصيلى مطالب در پايان آن، فراهم شده و متأسفانه فهرست‌هاى فنى (آيات، روايات، اعلام و...) و حتى فهرست منابع نيز آماده نشده. | براى اثر حاضر، فقط فهرست تفصيلى مطالب در پايان آن، فراهم شده و متأسفانه فهرست‌هاى فنى (آيات، روايات، اعلام و...) و حتى فهرست منابع نيز آماده نشده. | ||
هرچند كتاب حاضر يك جلدى است و مطالب تمام شده است، ولى مصحح محترم وعده داده است كه تعليقات و فهرست‌ها در جلد دوم منتشر خواهد شد .<ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص24</ref>؛ وعده‌اى كه هنوز جامه عمل نپوشيده است. | هرچند كتاب حاضر يك جلدى است و مطالب تمام شده است، ولى مصحح محترم وعده داده است كه تعليقات و فهرست‌ها در جلد دوم منتشر خواهد شد ..<ref>ر.ك: مقدمه كتاب، ص24</ref>؛ وعده‌اى كه هنوز جامه عمل نپوشيده است. | ||
همچنين مصحح تصاويرى از صفحات اول و آخر نسخه چاپ سنگى اثر حاضر را آورده است .<ref>ر.ك: همان، ص25-26</ref> | همچنين مصحح تصاويرى از صفحات اول و آخر نسخه چاپ سنگى اثر حاضر را آورده است ..<ref>ر.ك: همان، ص25-26</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||