أوراد الأحباب و فصوص الآداب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''أوراد الأحباب و فصوص الآداب''' اثر فارسى ابوالمفاخر يحيى بن احمد مشهور به باخرزى يا [[ابوالمفاخر باخرزى]] (متوفى 763ق)، يكى از منابع مهم تصوف اسلامى در بيان سير و سلوك باطنى مى‌باشد كه به كوشش ايرج افشار، عرضه شده است. .<ref>انوشه، حسن، 1380، ج1، ص145</ref>

نويسنده كتاب را در بخارا و بر سر قبر سيف الدين تأليف كرده است؛ بخش اول را در 723ق نوشته و تأليف بخش دوم را در 724ق، به پايان رسانده است. .<ref>بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، 1377، ج11، ص60</ref>

مأخذ اصلى نويسنده در بخش نخست، كتاب «[[قوت القلوب]]» [[ابوطالب مکی، محمد بن علی|ابوطالب مكى]] است و منابع بخش دوم، عبارتند از: «قوت القلوب» ابوطالب مكى؛ «[[آداب المریدین]]» [[سهروردی، عبدالقاهر بن عبدالله |ابونجيب عبدالقاهر سهروردى]]؛ «رسالة الخلوة» و دو رساله ديگر از [[نجم الدين كبرى]]؛ رساله «وصية السفر» از [[سيف الدين باخرزى]]؛ «حلية الأبدال» و رساله «أمر المربوط» و كتاب «كنه مالابد للمريد» از [[ابن عربى]] و «منازل المريدين» از [[ابوعبدالله مرجانى]]. اما به نظر مى‌رسد كه نويسنده، بيش از همه، از كتاب «آداب المريدين» ابونجيب سهروردى استفاده كرده و در تعيين ابواب و فصول، حتى مقامات و احوال، به اين اثر نظر داشته و گاه برخى از موضوعات و مطالب را، با اندكى تغيير در عبارات، از آن كتاب برگرفته است. .<ref>بجنوردى، سيد كاظم و همكاران، 1377، ج11، ص60</ref>

كتاب سرشار از اشعار فارسى و عربى است، اما شمار اشعار عربى، بسيار كم‌تر از اشعار فارسى مى‌باشد. نثر كتاب، ساده و روان و به زبان فارسى گوياست. .<ref>انوشه، حسن، 1380، ج1، ص145</ref>

بخش دوم كه در اين نوشتار به معرفى آن مى‌پردازيم، در باب آداب صوفيه، عقايد و اخلاق، شيوه معاشرت، لباس، سماع، صحبت و شرايط شيخ و مريد، آداب خادمان در انواع خدمات، حمام، آداب مسافرت و شرايط سفر، آداب خلوت و اربعين و ترتيب رياضت و مجاهدت است. .<ref>انوشه، حسن، 1380، ج1، ص145</ref>

نخستين فص، پيرامون عقايد صوفيه در وحدانيت خداوند و قيامت است. نويسنده معتقد است اولين چيزى كه بر مريد واجب مى‌باشد، آن است كه احديت خداوند را پذيرفته و ذات او را از چيزى كه نسبت آن به ذات مقدس الهى روا نمى‌باشد، پاك و تنزيه كند. .<ref>متن كتاب، ص3</ref>  

فص دوم، در مورد آداب ايمان مى‌باشد. به نظر نويسنده، برترين چيز براى مريد آن است كه رنج خود را از خلق برگرفته و بر هيچ كس، ظلم و ستم روا ندارد. .<ref>همان، ص8</ref>

در فص سوم، فضيلت فقر بر غنا، تشريح گرديده است. نويسنده فضيلت فقر بر غنا را در صورتى مى‌داند كه رضايت و خشنودى نيز، قرين و همراه آن باشد. از جمله امورى كه به اعتقاد وى دليل بر فضيلت فقر مى‌باشد، آن است كه سخا و عطا، در همه اديان پسنديده است. .<ref>همان، ص11</ref>

در فص چهارم، ماهيت تصوف مورد بحث قرار گرفته است. نويسنده خود بر اين باور است كه اين قوم را به جهت صفاى اسرار و پاكيزگى آثار، صوفى گفته‌اند. وى در اين رابطه، به اقوال و نظريات ديگران نيز اشاره كرده است كه برخى از آن‌ها عبارتند از: در صف اول بودن اين گروه نزد خداوند، صاف بودن دل، قرب اوصاف ايشان به اوصاف اهل صفه كه در عهد پيامبر(ص) بودند، پوشش اين طايفه كه از صوف (پشم) است. .<ref>همان، ص14</ref>

فص پنجم، پيرامون محاسبه نفس و حفظ خواطر است. بنا به نظر صوفيه، ترك اشتغال به انواع كسب و صناعات، صرف تمامى اوقات به عبادات و طاعات، بهتر و با فضيلت‌تر است. .<ref>همان، ص19</ref>

ديگر عناوين و مباحثى كه در فصوص ديگر مطرح شده است، عبارتند از: احكام مربوط به لباس و خرقه؛ آداب صوفيه در فروع دين و احكام آن؛ فضيلت آداب؛ اخلاق صوفيه؛ مقامات صوفيه؛ احوال صوفيه؛ آداب مريد و شرايط وى؛ خواص و معرفت نفس؛ آداب صحبت با هر طايفه‌اى؛ آداب جوارح و حواس؛ آداب با خانواده؛ ادب خادم و شرايط آن؛ آداب انواع خدمات؛ آداب مربوط به خوردن؛ رياضت مريد در مأكولات و فضيلت گرسنگى و حكايات و مكاشفات برخى از بزرگان. .<ref>همان، ص23 تا 339</ref>

از ميان اعمالى كه نويسنده به بيان آداب آن‌ها پرداخته است، دو ادب با تفصيل و تأكيد بيشترى بيان شده است. نخست، سماع كه از موضوعات مناقشه برانگيز تصوف است .<ref>همان، ص180</ref> و دوم خلوت و چله‌نشينى كه از اركان سلوكى طريقت كبرويه است. .<ref>همان، ص290</ref>

از جمله ويژگى‌هاى كتاب، آن است كه از نام‌هاى پيامبران، به‌ويژه حضرت محمد(ص) و احاديث ايشان، بسيار آمده است. .<ref>انوشه، حسن، 1380، ج1، ص145</ref>