المنتقی من اخبار مصر لابن میسر تاج‌الدین محمد بن علی بن یوسف بن جلب راغب: تفاوت میان نسخه‌ها

'''المنتقى من أخبار مصر'''، جزء دوم از كتاب «تاريخ مصر» نوشته ابوعبدالله تاج‌الدين محمد بن على بن جَلَب راغب، معروف به ابن مُيَسَّر (د 677ق) است كه [[مقریزی، احمد بن علی|تقى‌الدين مقريزى]] (845 - 766ق) در سال 814ق، بخش‌هايى از آن را انتخاب و يادداشت كرده و اكنون با تحقيق، مقدمه و پاورقى ايمن فؤاد سيّد منتشر شده است. اين كتاب از مهم‌ترين آثارى است كه در تاريخ فاطميان مصر و به‌ويژه تاريخ فاطميان متأخر به دست ما رسيده است .<ref>مقدمه محقق، صفحه م</ref>

محقق اثر پيش از انتشار اين كتاب، «تاريخ مصر» مسبّحى را نيز تحقيق و تصحيح نموده است و از آنجا كه تاريخ ابن ميسّر، تكمله‌اى است بر تاريخ مسبّحى، تصميم به تحقيق اين اثر گرفته است .<ref>مقدمه محقق، صفحه ك</ref>

كتاب، مشتمل بر دو بخش تحقيق و نص كتاب است. محقق كتاب در بخش تحقيقى اثر، مطالبى را درباره موضوع، مؤلف و مصادر كتاب، نسخه‌ها و شيوه تحقيقى خود نوشته است. نويسنده در متن كتاب، همچون بسيارى از آثار تاريخ‌نگارى، حوادث و اتفاقات زمان حكام مصر را به شيوه سال‌نگارى پس از حدود 250 سال بعد از وقوع آن اتفاقات گزارش كرده است .<ref>مقدمه محقق، صفحه ف</ref>

اهميت ابن ميسّر بيشتر به سبب، تأليف اثرى در تاريخ مصر است. اين اثر كه از مراجع مقريزى بوده، مورد استفاده مورخان بعد از او قرار گرفته است؛ به‌ويژه مى‌توان از «الانتصار» [[ابن دقماق، ابراهیم بن محمد|ابن دقماق]] و الكواكب ابن زيات ياد كرد. اغلب گفته شده است كه ابن ميسر اين تاريخ را به‌عنوان ذيلى بر تاريخ مسبّحى فراهم كرده و سال‌هاى وقايع آن را به 553ق، رسانده است. بااين‌همه نقل برخى وقايع مربوط به سده 4ق، بيانگر آن است كه او صرفاً به ذيل‌نويسى بر اثر مسبحى نپرداخته بوده است. احتمال پذيرفتنى‌تر آن است كه آخرين بخش تاريخ بزرگ ابن ميسر عنوان تكمله تاريخ مسبحى را داشته است. آغاز تاريخ ابن ميسر فتح مصر به دست مسلمانان و يا دست‌كم تاريخ طولونيان بوده است .<ref>دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ص 718</ref>

محقق كتاب در مقدمه‌اش، پيشينه‌اى از تاريخ انتشار اين اثر را ذكر كرده است .<ref>مقدمه محقق، صفحه ل</ref> وى همچنين در بخش ديگرى از مقدمه‌اش از اينكه تاريخ ابن ميسّر به‌طور كامل به دست ما نرسيده، ابراز تأسف كرده است. اين اثر در حقيقت بخش‌هايى از تاريخ ابن ميسّر است كه مقريزى در سال 814ق، از خلال مطالعاتش از آن كتاب براى استفاده در تأليفاتش يادداشت كرده است. تا اين سال مقريزى چيز زيادى از تأليفاتش را ننوشته و در صدد جمع مواد اين تأليفات بوده است. وى تأكيد مى‌كند كه كوچك‌ترين شكى نداريم كه ناسخ نسخه خطى تاريخ ابن ميسّر، يادداشت‌هاى مقريزى را جمع كرده و نوشته است .<ref>همان، صفحه م</ref>

2. بخش دوم از ابن ميسّر نبوده، بلكه به قلم مقريزى بوده و شيوه آن با شيوه باقى كتاب متفاوت است و لذا محقق كتاب آن را در مكان خود نياورده و آن را در آخر كتاب قرار داده است. اين بخش، حوادث سال‌هاى 362 تا 365ق و 381 - 390 را شامل مى‌شود .<ref>همان، صفحه ذ</ref>

مقريزى در ثبت اين اثر پى‌درپى وظائف مهم حكومت فاطمى و به‌ويژه وظائف وزراء، قضات و روحانيون را ثبت كرده است؛ به‌طورى‌كه در برخى از سال‌ها از ابن ميسّر جز نام قضات و وزراء را نقل نكرده ا ست .<ref>رجوع شود به حوادث سال‌هاى 453 و 455 و 457</ref>

از كتاب، حوادث برخى سال‌ها به‌طور كامل افتاده است؛ چه‌بسا مقريزى در تاريخ ابن ميسّر معلوماتى را موافق با مطالب مورد نيازش نديده است. حوادث سال‌هاى 445 و 471 و 473 - 476 و 481 و 484 و 530 از اين‌گونه است. حوادث اين سال‌ها در كتاب «اتعاظ الحنفاء» نيز، به‌جز حوادث سال 530ق، ذكر نشده است .<ref>مقدمه محقق، صفحه ن</ref>