تسمية من قتل مع الحسين علیه‌السلام من ولده و إخوته و أهل‌بيته و شيعته: تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده یکى از رجال معروف نیمه اول سده دوم هجرى است، که از منزلت و اعتبار و وثاقت دینى نیز برخوردار مى‏باشد و این امر، به اهمیت و ارزش کتاب افزوده است <ref>ر.ک: عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، ص17</ref>.

در مقدمه، ضمن ارائه زندگی نامه نویسنده، به بررسی اسناد کتاب پرداخته شده است <ref>ر.ک: مقدمه، ص127-145</ref>.

نویسنده در‌ این‌ اثر‌، نام افرادى را که همراه امام حسین (ع) شهید شده‌اند، آورده و در مواردى‌، نام‌ قاتل یا قاتلان آنان را نیز بیان کرده است. وى ابتدا اسامى بیست‌ تن‌ از‌ شهداى اهل‌بیت(ع) را که در رأس آنان امام حسین (ع)‌ قرار‌ دارد، ذکر کرده، سپس اسامى 86 شهید از اصحاب را بر‌شمرده است. وى در پایان، به اسارت اهل‌بیت(ع) و برخى از سخنان آنان‌ اشاره‌ نموده است<ref>ر.ک: رنجبر، محسن، 1386، ص182</ref>.

وی نقل‌هاى نادر و عجیبى هم دارد؛ براى مثال، او‌ به‌رغم‌ آنکه به بیمارى امام‌ سجاد(ع) تصریح کرده، اما مى‌گوید: ایشان‌ در‌ برخى از میادین جنگ در کربلا حضور داشت <ref>ر.ک: همان، ص182-183</ref>.

نویسنده هرچند از محدثان‌ و اصحاب‌ امام پنجم و ششم بوده، اما بنا‌ به اعتقاد برخى رجالیان‌، زیدى‌مذهب و از اصحاب برجسته و از‌ مبلغان‌ زید بوده؛ با وجود این، ممدوح یا موثق، معرفى شده است <ref>ر.ک: همان، ص183</ref>.

اثر حاضر، قدیم‏ترین و اصیل‏ترین منبع پیرامون شهدای کربلا می‌باشد. نویسنده در این کتاب، در تلاش گردآورى اسامى عموم شهیدان جانباز کربلا بوده و در این تلاش، به هر منبع و مأخذ کتبى و شفاهى که دسترسى داشته است، سر زده و کتاب مزبور را تحریر و از خود به یادگار گذاشته است <ref>ر.ک: عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، ص17</ref>.

این کتاب در حجم کوچک خود، دربرگیرنده اسامى انصار و یاران باوفا و جانباز اباعبدالله الحسین (ع) است که در هیچ جاى دیگر به این صورت و کیفیت، گردآورى نشده است <ref>ر.ک: همان</ref>.

شاید یکى از عوامل مؤثر پیدایش این اثر، جنبه انقلابى و مکتبى بودن نویسنده آن بوده باشد؛ چون در شرح حال او آمده است که او از مدافعین سرسخت زید بن على بن الحسین (ع) و از اصحاب راز آن بزرگوار بودند که با مال و جان به کمک او شتافته بود و هدف او از نگارش و ارائه این کتاب، به‌عنوان ایجاد پشتوانه معنوى و فرهنگى و اعتقادى و مکتبى بوده است <ref>ر.ک: همان</ref>.

از جمله ویژگی‌های این کتاب آن است که دربرگیرنده آثار، روایات و تفصیلاتى است که باعث ارزش و اعتبار آن شده و زیدى بودن نویسنده آن، با توجه به توثیقى که از راویان «كامل الزيارات» و تفسیر قمى از سوى برخى از بزرگان درایت و حدیث به عمل آمده است یا با توجه به اینکه موضوع روایات در مورد احکام فقهى نیست نمى‏تواند مانعى ایجاد نماید <ref>ر.ک: همان</ref>.

این رساله پیش‌تر در کتاب «الأمالي الخميسية» از یحیی بن حسین (م 479ق)، چاپ شده بود. آنگاه به نقل از آن کتاب، در مجله «تراثنا» به چاپ رسید. در این چاپ به‌تفصیل از شرح حال و مشایخ و مذهب نویسنده رساله سخن رفته است. همچنین این رساله به اهتمام عقیقی بخشایشی به فارسی ترجمه و همراه چند اثر دیگر، ذیل عنوان «أنصار الحسين (ع): ترجمه کتاب إبصار العين في أنصار الحسين (ع)» (عنوان روی جلد: حماسه‌سازان کربلا) منتشر شده است <ref>ر.ک: اسفندیاری، محمد، ص58</ref>.

در پاورقی‌ها به توضیح برخی از مطالب متن پرداخته شده است. <ref>ر.ک: پاورقی</ref>.