۱۰۲٬۱۰۶
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سيبويه' به 'سيبويه ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابن مالک، محمد بن عبدالله' به 'ابن مالک، محمد بن عبدالله') |
||
(۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR15205J1.jpg | |||
| عنوان =النحو التطبیقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربیة | |||
| عنوانهای دیگر =الدراسات الأولیة و العلیا | |||
| پدیدآوران = | |||
[[نهر، هادی]] (نویسنده) | |||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJ 6151 /ن9ن3 1387ب | |||
| موضوع = | |||
| | زبان عربی - نحو | ||
|زبان | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
زبان عربی - نحو - مسایل، تمرینها و غیره | زبان عربی - نحو - مسایل، تمرینها و غیره | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | عالم الکتب الحديث | ||
| مکان نشر =اربد - اردن | |||
| سال نشر = 1429 ق یا 2008 م | |||
|مکان نشر | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15205AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ = | |||
| شابک = | |||
|سال نشر | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =15205 | |||
| | | کتابخوان همراه نور =15205 | ||
|کد | | کد پدیدآور = | ||
| | | پس از = | ||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''النحو التطبيقي'''، اثر [[نهر، هادی|دكتر هادى نهر]]، تطبيق قواعد نحوى زبان عربى، با آيات، روايات و اشعار معروف عرب مىباشد كه به زبان عربى و در سال 1429ق، نوشته شده است. | |||
== | ==ساختار== | ||
كتاب با مقدمه مؤلف در توضيح عملكرد خويش در عرضه مباحث، آغاز و مطالب در قالب چهار مساق و هر مساق در چندين مبحث، ارائه شده است. | |||
نویسنده در ابتدا، به بيان مطالب نحوى پرداخته و پس از طرح سؤالاتى كه مرتبط با متن مىباشند، به تطبيق مطالب گفتهشده، با آيات، روايات و اشعار معروف عرب پرداخته است. | |||
نویسنده در تأليف اين اثر، از شروح و امثله بسيارى كمك گرفته و در تطبيق مثالها، از آيات قرآن كريم، استفاده شايانى برده است. | |||
نویسنده سعى زيادى داشته تا كتاب، اثرى ارزشمند و مستوفى تمامى شروط علمیباشد و لذا مطالب سودمندى را در توضيح مباحث، با استفاده از كتب علما و بزرگانى همچون [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]]، [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]، [[ابن سراج، محمد بن عبدالملک|ابن سراج]]، وراق، ابن يعيش، [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]، [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]، ابىحيان اندلسى، [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]]، الأشمونى و [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر|جلالالدين سيوطی]]، ارائه داده است. | |||
==گزارش محتوا== | |||
مساق اول، در سه مبحث زير، به بيان مقدمات علم نحو، اختصاص يافته است: | |||
در مبحث اول، ابتدا كلمه و اقسام آن توضيح داده شده و سپس علامات هريك از آنها، بررسى شده است. اقسام كلمه، عبارتند از: | |||
#اسم: لفظى است كه بر معناى مستقلى دلالت دارد، بدون دلالت بر زمان خاص. نویسنده، معتقد است در تعريف اسم، مىتوان از اين عبارت نيز استفاده كرد: كلمهاى كه مىتوان آن را «ما يخبر عنها» و «ما يخبر به» ناميد؛ تعريفى كه به قابليت اسناد اسم، اشاره دارد. علاماتى كه وى براى اسم برشمرده است، عبارتند از: قبول جر، تنوين، نداء، ال تعريف، مضاف و مضافاليه واقع شدن، مخبربه و مخبرعنه قرار گرفتن، قبول نعت، تثنيه، جمع، تکسیر، تصغير، نسبت و ترخيم. | |||
#فعل: لفظى كه دلالت بر معنايى مستقل و زمانى معين مىكند و مىتوان بهوسيله آن خبر داد، ولى نمىشود از آن خبر داد. نویسنده، مشهورترين علامات فعل را، موارد زير مىداند: قبول «تاء» مضمومه، مفتوحه يا مكسوره فاعل مانند «ايقنتُ»، «ايقنتَ» و «ايقنتِ»، «تاء» تأنيث ساكن، قد، سين و سوف، نواصب و جوازم، نون تأكيد و تغيير صيغه بهواسطه اختلاف زمان. | |||
#حرف: لفظى است كه داراى معنايى غير مستقل مىباشد و لذا اخبار از آن و بهوسيله آن، امكان ندارد. نویسنده اقسام حروف را، بر اساس وظايف، اعراب و اختصاص به اسماء يا افعال، بر سه قسم: حروف معجم، مبانى و معانى تقسيم كرده است. | |||
وى در ادامه، به توضيح مفصل هريك از اين علامات پرداخته است كه از جمله آنها، توضيح و تشريح «تنوين» و اقسام متعدد آن (تمكن، تنكير، مقابله، عوض (عوض از جمله، عوض از اسم و عوض از حرف) و ترنم است. | |||
در مبحث دوم كه مربوط به تعريف معرب و مبنى است، پس از تعريف اعراب و بناء و ذكر علامات آنها، انواع اعراب، با مثال، توضيح داده شده است. اين انواع، عبارتند از اعراب بهواسطه: | |||
# حركات (ضمه و فتحه كه بين اسماء و افعال مشترك بوده و كسره كه مختص به اسماء منصرف و سكون كه ويژه فعل مضارع مىباشد). | |||
# حروف (در اسماء سته، مثنى و جمع و افعال خمسه). | |||
# حذف (مختص به مضارعى كه حرف آخر آن، حرف عله است). | |||
# نيابت (در اسم غير منصرف و جمع مؤنث سالم). | |||
# اعراب تقديرى (كه مشترك بين اسماء و افعال مىباشد). | |||
# اعراب محلى (مختص به اسم مبنى). | |||
مبحث سوم، به نكره و معرفه، اختصاص يافته است. نویسنده، نكره را اصل در اسم دانسته و پس از تعريف و بيان علامات آن، به توضيح معارف كه عبارتند از: ضماير، اعلام، اسم اشاره، موصولات، معرف به «ال» تعريف، اسمى كه به يكى از اين معارف اضافه شده باشد و اسم جنس منادى پرداخته است. | |||
در مساق دوم، مرفوعات، در پنج مبحث زير، توضيح داده شده است: | |||
نویسنده در مبحث اول كه اختصاص به مبتدا و خبر دارد، پس از تعريف مبتدا و صور آن، به توضيح قضاياى تركيبيه در جمله اسميه، ابتدا به نكره، مواضع وجوب و جواز تقديم مبتدا يا خبر، حذف در جمله اسميه، حذف وجوبى هريك از مبتدا و خبر، دخول «فاء» بر خبر و تعدد خبر، پرداخته است. | |||
در مبحث سوم، چهارم و پنجم، نواسخ جمله اسميه، توضيح داده شده است. اين نواسخ عبارتند از: افعال ناقصه، حروف شبيه ليس، افعال مقاربه، رجاء و شروع و حروف مشبهة بالفعل. | |||
مساق سوم، سه مبحث زير را در خود جاى داده است: | |||
در مبحث اول كه به توضيح و معرفى «لاى نفى جنس» اختصاص دارد، پس از بيان ماهيت و فرق آن با «لاى شبيه به ليس»، شروط عمل آن بررسى شده است. اين شروط عبارتند از اينكه: | |||
# اسم و خبر آن نكره باشند. | |||
# لا نافيه باشد (نه براى عطف يا زائده). | |||
# بين آن و اسمش چيزى فاصله نشود. | |||
# خبر آن بر اسمش مقدم نشود. | |||
# بين عامل و معمول واقع نگردد. | |||
# اسم آن دلالت بر استغراق داشته باشد. | |||
در مبحث دوم و سوم، جمله فعليه بررسى گرديده است. از جمله مباحث اين بخش، عبارتند از: تعريف فاعل و علامات آن، عامل و صور فاعل، فاعل جمله، رتبه فاعل، حذف عامل فاعل، احكام تأنيث فعل براى فاعل، تعريف و علامات نائب فاعل، صور فاعل، عامل و رتبه نائب فاعل، انگيزههایى كه فعل مجهول مىگردد، اقدامات صرفى در هنگام مجهول كردن فعل و آنچه كه صلاحيت نائب فاعل واقع شدن را دارد. | |||
در مساق چهارم كه سه مبحث زير را در خود جاى داده، منصوبات توضيح داده شده است: | |||
در مبحث اول، بحث از تعدى و لزوم فعل بوده و از جمله مباحث آن، مىتوان به مفهوم تعدى و لزوم، علامت متعدى بودن فعل، اقسام متعدى و لزوم، احكام حذف حرف جر بعد از فعل لازم، حذف مفعول، راههاى متعدى كردن فعل لازم، افعال قلوب و اقسام، معانى و نوع عمل آنها، اقسام افعال قلوب از لحاظ تصرف و جمود و تعليق و الغاء، اشاره كرد. | |||
مبحث دوم و سوم نيز به اشتغال، تنازع و بقيه مفاعيل، اختصاص يافته است و از جمله اهم مباحث آنها، عبارت است از: مفهوم و اركان اشتغال و شرط هريك از اين اركان، احكام اعرابى مشغولعنه، تنازع در عمل و مفهوم، صور و حكم هريك از صور، عامل و رتبه مفعول مطلق، حذف عامل مفعول مطلق، معفوللاجله و شروط آن، مفعولفيه و علامات آن، اقسام ظروف، مفعولمعه و وظايف آن، فرق بين واو معيت و واو عاطفه و... | |||
== وضعيت كتاب == | |||
فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است. | |||
پاورقىها، علاوه بر ذكر منابع، به توضيح برخى از كلمات متن اختصاص يافته است. | |||
==منابع مقاله== | |||
مقدمه و متن كتاب. | |||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]] | |||
[[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب]] | |||
[[تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب]] | |||
[[النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة]] | |||
[[النحو الكافي]] | |||
[[خودآموز هداية في النحو]] | |||
[[معجم القواعد العربية في النحو و التصريف]] | |||
[[المعجم المفصل في النحو العربي]] | |||
[[مبادئ العربية في الصرف و النحو]] | |||
[[النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب]] | |||
[[الجمل في النحو]] | |||
[[أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق]] | |||
[[الاقتراح في علم أصول النحو]] | |||
[[الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين]] | |||
[[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]] | |||
[[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو]] | |||
[[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]] | |||
[[النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)]] | |||
[[كشف المشكل في النحو]] | |||
[[اللمع في العربية]] | |||
[[أسرار العربية]] | |||
[[شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري]] | |||
[[التطبيق النحوي]] | |||
[[شرح جمل الزجاجي]] | |||
[[شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو]] | |||
[[شرح اللمع في النحو]] | |||
[[شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية]] | |||
[[الأشباه و النظائر في النحو]] | |||
[[مرجع الطلاب في قواعد النحو]] | |||
[[الخصائص]] | |||
[[بداءة النحو (صفایی)]] | |||
[[المنهاج في القواعد و الإعراب]] | |||
[[المدارس النحوية]] | |||
[[شرح كتاب سيبويه]] | |||
[[المفصل في صنعة الإعراب]] | |||
[[الكواكب الدرية]] | |||
[[شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد]] | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] |