المطول: تفاوت میان نسخه‌ها

[[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] كه در تفسير، منطق، فلسفه، كلام، اصول، فقه و لغت متبحر بود، از دانشمندانى است كه بر كتاب «تلخيص المفتاح» خطيب قزونى شرح نوشته است. خطيب قزوينى، از كتاب «مفتاح العلوم» سكاكى (متوفى 426ق) كه شامل 3 بخش است، تلخيصى تهيه كرده و سپس فهميده كه اين ملخص، وافى به مقصود نيست و بسيار مختصر است، لذا بر آن شده كه تلخيص را توضيح دهد، اين بوده كه خود خطيب قزوينى كتاب «الإيضاح» را نوشت <ref>علوى مقدم، سيد محمد، ص 40</ref>.

در واقع، كتاب «مطول» شرح «تلخيص المفتاح» خطيب قزوينى است كه آن نيز ويراسته بخش سوم كتاب «مفتاح العلوم» سكاكى است؛ به عبارت ديگر، كتاب «مطول» نتيجه و ثمره نهالى است كه سكاكى آن را غرس كرده و خطيب قزوينى آن نهال را آبيارى كرده و سرانجام آن نهال، به دست [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] ميوه داده است <ref>همان</ref>.

[[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] با اين اثر خود، در باب مسائل بلاغى، اثراتى در محيط فارسى و عربى روزگاران قرن هشتم هجرى و قرون بعد گذاشته است. يكى از معاصران وى، على بن محمد بن على، مشهور به سيد مير شريف جرجانى است كه در آغاز، دوستدار [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]] بوده و بر كتاب «مطول» او، حاشيه نوشته، ولى بعدها در دربار تيمور، ميان آن دو مناقشه و مناظره‌اى درگرفته و به خصومت منتهى شده و تيمور هم جانب سيد مير شريف را گرفته است <ref>همان، ص 54</ref>.

در اين حاشيه، سيد مير شريف بر گفتار [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]]، انتقاداتى وارد كرده است و البته اين انتقادات، چندان ارزشى ندارد؛ زيرا جنبه حكمى او بر ذوق عربيّتش رجحان دارد و سيد شريف توانسته است در اين حاشيه، برخى از مفاهيم و مقاصد [[تفتازانی، مسعود بن عمر|تفتازانى]]، همچون اقسام وضع و انواع دلالات و اقسام استعارات را به‌خوبى بيان كند <ref>همان</ref>.