پرش به محتوا

الفصل للوصل المدرج في النقل: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>'
جز (جایگزینی متن - ' (ص)' به '(ص)')
جز (جایگزینی متن - '</ref>.' به '</ref>')
خط ۴۱: خط ۴۱:
'''الفصل للوصل المدرج في النقل''' اثر [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|ابوبكر احمد بن على بن ثابت خطيب بغدادى]] (متوفى 463ق)، با تحقيق محمود نصار، كتابى است پيرامون ادراج در متن و سند حديث كه به زبان عربى و در قرن پنجم هجرى، نوشته شده است.
'''الفصل للوصل المدرج في النقل''' اثر [[خطیب بغدادی، احمد بن علی|ابوبكر احمد بن على بن ثابت خطيب بغدادى]] (متوفى 463ق)، با تحقيق محمود نصار، كتابى است پيرامون ادراج در متن و سند حديث كه به زبان عربى و در قرن پنجم هجرى، نوشته شده است.


آنچه باعث اهميت كتاب مى‌شود، آن است كه نويسنده آن، اولين كسى است كه به بحث و بررسى در زمينه اين موضوع پرداخته است <ref>مقدمه محقق، ج1، ص4</ref>.
آنچه باعث اهميت كتاب مى‌شود، آن است كه نويسنده آن، اولين كسى است كه به بحث و بررسى در زمينه اين موضوع پرداخته است <ref>مقدمه محقق، ج1، ص4</ref>


== ساختار ==
== ساختار ==
خط ۵۷: خط ۵۷:
در مقدمه مفصل محقق، ابتدا به بررسى نسبت كتاب و توثيق آن پرداخته شده و سپس، اشاره مختصرى به روش نويسنده در جمع‌آورى احاديث شده است. در ادامه، اسامى شيوخ و شاگردان نويسنده ذكر گرديده و پس از آن، در ضمن هشت فصل زير، مطالبى پيرامون ادراج در حديث، عنوان شده است:
در مقدمه مفصل محقق، ابتدا به بررسى نسبت كتاب و توثيق آن پرداخته شده و سپس، اشاره مختصرى به روش نويسنده در جمع‌آورى احاديث شده است. در ادامه، اسامى شيوخ و شاگردان نويسنده ذكر گرديده و پس از آن، در ضمن هشت فصل زير، مطالبى پيرامون ادراج در حديث، عنوان شده است:


در فصل اول، به تعريف لغوى و اصطلاحى ادراج در حديث، پرداخته شده است. در تعريف اصطلاحى اين واژه، از قول ابن صلاح، ابن دقيق و [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، استفاده شده است <ref>مقدمه محقق، ج1، ص47</ref>.
در فصل اول، به تعريف لغوى و اصطلاحى ادراج در حديث، پرداخته شده است. در تعريف اصطلاحى اين واژه، از قول ابن صلاح، ابن دقيق و [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، استفاده شده است <ref>مقدمه محقق، ج1، ص47</ref>


در فصل دوم، انواع ادراج كه عبارتند از ادراج در متن و ادراج در سند، توضيح داده شده است <ref>همان، ص48</ref>.
در فصل دوم، انواع ادراج كه عبارتند از ادراج در متن و ادراج در سند، توضيح داده شده است <ref>همان، ص48</ref>


در فصل سوم، به توضيح مراتب ادراج در متن، پرداخته شده است. اين مراتب عبارتند از: ادراج در ابتداى متن (كه نادر مى‌باشد)، ادراج در آخر متن (كه بيشتر موارد را به خود اختصاص داده است) و ادراج در وسط متن (كه قليلا اتفاق مى‌افتد) <ref>همان، ص49</ref>.
در فصل سوم، به توضيح مراتب ادراج در متن، پرداخته شده است. اين مراتب عبارتند از: ادراج در ابتداى متن (كه نادر مى‌باشد)، ادراج در آخر متن (كه بيشتر موارد را به خود اختصاص داده است) و ادراج در وسط متن (كه قليلا اتفاق مى‌افتد) <ref>همان، ص49</ref>


در فصل چهارم، به بررسى تقسيمى كه نويسنده در مورد ادراج در متن انجام داده، پرداخته شده است. خطيب بغدادى اين ادراج را به سه قسم، تقسيم كرده است:
در فصل چهارم، به بررسى تقسيمى كه نويسنده در مورد ادراج در متن انجام داده، پرداخته شده است. خطيب بغدادى اين ادراج را به سه قسم، تقسيم كرده است:
خط ۶۷: خط ۶۷:
#آنچه از قول صحابى بوده و به حديث پيامبر(ص) وصل شده است.
#آنچه از قول صحابى بوده و به حديث پيامبر(ص) وصل شده است.
#آنچه از قول تابعى بوده و به حديث پيامبر(ص) وصل شده است.
#آنچه از قول تابعى بوده و به حديث پيامبر(ص) وصل شده است.
#آنچه از قول افراد بعد از تابعين بوده و به حديث پيامبر(ص) وصل شده است <ref>همان، ص51</ref>.
#آنچه از قول افراد بعد از تابعين بوده و به حديث پيامبر(ص) وصل شده است <ref>همان، ص51</ref>


فصل پنجم، به بررسى ادراج در سند، اختصاص يافته است. نويسنده اين نوع از ادراج را به چهار قسمت تقسيم كرده و ابن صلاح نيز از او تبعيت نموده است، اما [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانى، نوع پنجمى را نيز بدان افزوده است <ref>همان، ص55</ref>.
فصل پنجم، به بررسى ادراج در سند، اختصاص يافته است. نويسنده اين نوع از ادراج را به چهار قسمت تقسيم كرده و ابن صلاح نيز از او تبعيت نموده است، اما [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانى، نوع پنجمى را نيز بدان افزوده است <ref>همان، ص55</ref>


در فصل ششم، به بيان طرق و وسايل شناخت ادراج در حديث، پرداخته شده است. اين طرق، عبارتند از اينكه:
در فصل ششم، به بيان طرق و وسايل شناخت ادراج در حديث، پرداخته شده است. اين طرق، عبارتند از اينكه:
خط ۷۵: خط ۷۵:
#در حديث، كلامى باشد كه اضافه و نسبت آن به پيامبر(ص) محال باشد.
#در حديث، كلامى باشد كه اضافه و نسبت آن به پيامبر(ص) محال باشد.
#خود صحابى تصريح كند كه آن جمله را از پيامبر(ص) نشنيده است.
#خود صحابى تصريح كند كه آن جمله را از پيامبر(ص) نشنيده است.
#بعضى از روات به جمله مدرج در متن، تصريح كرده و كلام را به قائل آن، اضافه كنند <ref>همان، ص58 - 59</ref>.
#بعضى از روات به جمله مدرج در متن، تصريح كرده و كلام را به قائل آن، اضافه كنند <ref>همان، ص58 - 59</ref>


در فصل هفتم، حكم شرعى ادراج، بيان شده است. الحافظ زين‌الدين عراقى، ادراج عمدى را مطلقا جايز ندانسته، ولى [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانى در «النكت» قائل به تفصيل شده است. بدين صورت كه اگر ادراج، دربردارنده حكم شرعى باشد، حرام است، اما اگر به‌گونه تفسير برخى از الفاظ باشد حرام نيست <ref>همان، ص60</ref>.
در فصل هفتم، حكم شرعى ادراج، بيان شده است. الحافظ زين‌الدين عراقى، ادراج عمدى را مطلقا جايز ندانسته، ولى [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانى در «النكت» قائل به تفصيل شده است. بدين صورت كه اگر ادراج، دربردارنده حكم شرعى باشد، حرام است، اما اگر به‌گونه تفسير برخى از الفاظ باشد حرام نيست <ref>همان، ص60</ref>


در آخرين فصل، به تصنيفات در باب ادراج در حديث، اشاره گرديده است. اثر حاضر، اولين كتابى است در اين موضوع، نگارش يافته است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانى، اين كتاب را تلخيص كرده و نام «تقريب المنهج بترتيب المدرج» را بر آن نهاده و سپس جلال‌الدين [[سيوطى]] كتاب [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] را خلاصه كرده است. كتاب «تسهيل المدرج إلى المدرج» اثر سيد عبدالعزيز عمارى نيز كتاب ديگرى است كه در اين موضوع، نوشته شده است <ref>همان، ص61</ref>.
در آخرين فصل، به تصنيفات در باب ادراج در حديث، اشاره گرديده است. اثر حاضر، اولين كتابى است در اين موضوع، نگارش يافته است. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] عسقلانى، اين كتاب را تلخيص كرده و نام «تقريب المنهج بترتيب المدرج» را بر آن نهاده و سپس جلال‌الدين [[سيوطى]] كتاب [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] را خلاصه كرده است. كتاب «تسهيل المدرج إلى المدرج» اثر سيد عبدالعزيز عمارى نيز كتاب ديگرى است كه در اين موضوع، نوشته شده است <ref>همان، ص61</ref>


در انتهاى مقدمه محقق، به ذكر مصادرى پرداخته شده كه در نوشتن زندگى‌نامه نويسنده، مورد استفاده قرار گرفته است <ref>همان، ص62</ref>.
در انتهاى مقدمه محقق، به ذكر مصادرى پرداخته شده كه در نوشتن زندگى‌نامه نويسنده، مورد استفاده قرار گرفته است <ref>همان، ص62</ref>


نويسنده در ذيل هريك از عناوين زير، مجموعه‌اى از روايات را ذكر كرده است:
نويسنده در ذيل هريك از عناوين زير، مجموعه‌اى از روايات را ذكر كرده است:
خط ۱۰۸: خط ۱۰۸:
#تشريح و تبيين الفاظى كه معناى آن، مشكل و دور از ذهن بوده است؛
#تشريح و تبيين الفاظى كه معناى آن، مشكل و دور از ذهن بوده است؛
#توضيح اماكن مذكور در اسناد و متن؛
#توضيح اماكن مذكور در اسناد و متن؛
#افزودن فهارس فنى به كتاب <ref>مقدمه محقق، ص62</ref>.
#افزودن فهارس فنى به كتاب <ref>مقدمه محقق، ص62</ref>


==پانويس ==
==پانويس ==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش