۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - '<ref>' به '.<ref>') |
||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
در مقدمه كتاب، به جايگاه نثر فنى نزد عرب و پيدايش آن بعد از پاگيرى نظام اجتماعى اسلام و نبود چنين نثرى در زمان جاهليّت اشاره شده است. در ادامه، بيان شده كه در قرن دوم هجرى، دو نويسنده به نامهاى عبدالله بنالمقفع و عبدالحميد كاتب، پايهگزار اين نثر فنى و ادبى بودند؛ سپس شرح حال زندگى، مراحل تحصيل و همنشينى ابنالمقفع با شعرا و اديبان، آثار و شهرت او در نامهنويسى، بيان اقوال علت مرگ وى، مقايسه بين ابنالمقفع و [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و خلاصهاى از مطالب كتاب آمده است. <ref>مقدمه، ص5</ref> | در مقدمه كتاب، به جايگاه نثر فنى نزد عرب و پيدايش آن بعد از پاگيرى نظام اجتماعى اسلام و نبود چنين نثرى در زمان جاهليّت اشاره شده است. در ادامه، بيان شده كه در قرن دوم هجرى، دو نويسنده به نامهاى عبدالله بنالمقفع و عبدالحميد كاتب، پايهگزار اين نثر فنى و ادبى بودند؛ سپس شرح حال زندگى، مراحل تحصيل و همنشينى ابنالمقفع با شعرا و اديبان، آثار و شهرت او در نامهنويسى، بيان اقوال علت مرگ وى، مقايسه بين ابنالمقفع و [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و خلاصهاى از مطالب كتاب آمده است. .<ref>مقدمه، ص5</ref> | ||
«كليله و دمنه» مجموعهاى از داستانهاى ايرانى و هندى است كه ابنالمقفع از زبان پهلوى به عربى ترجمه نموده و قصههاى آن از زبان حيوانات و پرندگان، درباره وظايف حاكم نسبت به مردم و توجه دادن پادشاهان به عدل و انصاف مىباشد. <ref>كليله و دمنه، ص33</ref> | «كليله و دمنه» مجموعهاى از داستانهاى ايرانى و هندى است كه ابنالمقفع از زبان پهلوى به عربى ترجمه نموده و قصههاى آن از زبان حيوانات و پرندگان، درباره وظايف حاكم نسبت به مردم و توجه دادن پادشاهان به عدل و انصاف مىباشد. .<ref>كليله و دمنه، ص33</ref> | ||
«ادب كبير» رسالهاى است كه از اندرزنامههاى ايرانى و همچنين از تجربههاى مؤلف در زندگى شخصى، سرچشمه گرفته است. جنبه اخلاقى كتاب كاملا عملى است. اندرزهايش به ندرت به يك سطح عالى اخلاقى مىرسد و محدود است به آداب معاشرت، زيركى و بهرهجويى از عواطف نفسانى به سود خويش. از رحم دينى در اين كتاب اثرى نيست و جهانبينى آن با مردم دوره تجدّد (رنسانس)، بيشتر مناسب است، تا با مردم قرون وسطاى اسلامى. اين در حاليست كه «ادب كبير»، عارى از هرگونه اشاره به محيط تاريخى خاصى است. <ref>الادب الكبير، ص277</ref> | «ادب كبير» رسالهاى است كه از اندرزنامههاى ايرانى و همچنين از تجربههاى مؤلف در زندگى شخصى، سرچشمه گرفته است. جنبه اخلاقى كتاب كاملا عملى است. اندرزهايش به ندرت به يك سطح عالى اخلاقى مىرسد و محدود است به آداب معاشرت، زيركى و بهرهجويى از عواطف نفسانى به سود خويش. از رحم دينى در اين كتاب اثرى نيست و جهانبينى آن با مردم دوره تجدّد (رنسانس)، بيشتر مناسب است، تا با مردم قرون وسطاى اسلامى. اين در حاليست كه «ادب كبير»، عارى از هرگونه اشاره به محيط تاريخى خاصى است. .<ref>الادب الكبير، ص277</ref> | ||
مؤلف در مقدمه كتاب «ادب صغير»، حاجت عقل به ادب و تأثير آن در رشد عقل انسان را بررسى كرده است. <ref>الادب الصغير، ص315</ref> | مؤلف در مقدمه كتاب «ادب صغير»، حاجت عقل به ادب و تأثير آن در رشد عقل انسان را بررسى كرده است. .<ref>الادب الصغير، ص315</ref> | ||
«رسالة فى الصحابه»، كتابى است در موضوع سياست. مخاطب ابنمقفع در اين كتاب، خليفهاى است كه هر چند نامش برده نشده، اما بىگمان منصور است و در آن يك رشته انديشهها، درباره مسائل معين سياسى، دينى و اجتماعى مربوط به محيط و روزگار آن خليفه بدو عرضه شده است. رفتار طبقه ممتاز لشكرى خراسان و روابط ايشان با خليفه، انتخاب صاحبمنصبان عالى مرتبه و درباريان، وضع اهالى عراق و شام در آغاز خلافت عباسى و اختلافات قضايى و ادارى، موضوعهايى است كه درباره آنها ملاحظات و پيشنهادهاى جالبى ايراد مىشود كه هم انديشههاى نويسنده را نشان مىدهد و هم روشنگر وضع موجود است. پيشنهاد ابنمقفع، اين است كه خليفه بايد يك مجموعه قوانين و آئينهاى قضايى فراهم آورد و تباعد نظر ميان مذاهب مختلف و محيطهاى گوناگون جامعه اسلامى را زيرنظر مقام خلافت، وحدت بخشد. <ref>رسالته فى الصحابة، ص345</ref> | «رسالة فى الصحابه»، كتابى است در موضوع سياست. مخاطب ابنمقفع در اين كتاب، خليفهاى است كه هر چند نامش برده نشده، اما بىگمان منصور است و در آن يك رشته انديشهها، درباره مسائل معين سياسى، دينى و اجتماعى مربوط به محيط و روزگار آن خليفه بدو عرضه شده است. رفتار طبقه ممتاز لشكرى خراسان و روابط ايشان با خليفه، انتخاب صاحبمنصبان عالى مرتبه و درباريان، وضع اهالى عراق و شام در آغاز خلافت عباسى و اختلافات قضايى و ادارى، موضوعهايى است كه درباره آنها ملاحظات و پيشنهادهاى جالبى ايراد مىشود كه هم انديشههاى نويسنده را نشان مىدهد و هم روشنگر وضع موجود است. پيشنهاد ابنمقفع، اين است كه خليفه بايد يك مجموعه قوانين و آئينهاى قضايى فراهم آورد و تباعد نظر ميان مذاهب مختلف و محيطهاى گوناگون جامعه اسلامى را زيرنظر مقام خلافت، وحدت بخشد. .<ref>رسالته فى الصحابة، ص345</ref> | ||
كتاب «الدرَّة اليتيمة» داراى كلماتى اديبانه، در موضوع پندهاى اخلاقى مىباشد. <ref>الدرة اليتيمة، ص363</ref> | كتاب «الدرَّة اليتيمة» داراى كلماتى اديبانه، در موضوع پندهاى اخلاقى مىباشد. .<ref>الدرة اليتيمة، ص363</ref> | ||
در بخش «ساير آثار»، نامهها و جواب نامهها و دستنوشتههاى منسوب به مؤلف تدوين شده است. <ref>الآثار الاخرى، ص 370</ref> | در بخش «ساير آثار»، نامهها و جواب نامهها و دستنوشتههاى منسوب به مؤلف تدوين شده است. .<ref>الآثار الاخرى، ص 370</ref> | ||
آخرين رساله كتاب، مشتمل بر حكمتهايى است كه به ابنالمقفع نسبت داده شده است. اين رساله در دارالكتاب مصر نگهدارى مىشود و كاتب آن على بن احمد حلبى به سال 844ق مىباشد. <ref>حكم ابنالمقفع، ص381</ref> | آخرين رساله كتاب، مشتمل بر حكمتهايى است كه به ابنالمقفع نسبت داده شده است. اين رساله در دارالكتاب مصر نگهدارى مىشود و كاتب آن على بن احمد حلبى به سال 844ق مىباشد. .<ref>حكم ابنالمقفع، ص381</ref> | ||
از آنجايى كه ابنالمقفع ايرانى الاصل و زرتشتىِ طرفدار مسلك مانى بوده و اسلام را در ظاهر اختيار كرده بود، لذا انگيزه او در ترجمه آثار فارسى به عربى، جلوگيرى از انقراض يادگارهاى ايران باستان است. بنابراين آنچه توانست از كتابهاى ايران قديم را كه متضمن اين فضائل بود، از طريق نقل و ترجمه از زبان و خط پهلوى به عربى، از انقراض نجات داد. هدف او از اين كار آن بود كه هم مسلمين غير عرب را با شوكت ايران قديم آشنا كند، هم ايرانيان مسلمان را به ياد آداب اجداد خود بيندازد و شواهدى به دست ايشان دهد، تا كُميت هموطنانش، در مقابل عرب كه به نسب خود و اخبار شجعان و فرسان خويش مىباليدند، لنگ نماند. | از آنجايى كه ابنالمقفع ايرانى الاصل و زرتشتىِ طرفدار مسلك مانى بوده و اسلام را در ظاهر اختيار كرده بود، لذا انگيزه او در ترجمه آثار فارسى به عربى، جلوگيرى از انقراض يادگارهاى ايران باستان است. بنابراين آنچه توانست از كتابهاى ايران قديم را كه متضمن اين فضائل بود، از طريق نقل و ترجمه از زبان و خط پهلوى به عربى، از انقراض نجات داد. هدف او از اين كار آن بود كه هم مسلمين غير عرب را با شوكت ايران قديم آشنا كند، هم ايرانيان مسلمان را به ياد آداب اجداد خود بيندازد و شواهدى به دست ايشان دهد، تا كُميت هموطنانش، در مقابل عرب كه به نسب خود و اخبار شجعان و فرسان خويش مىباليدند، لنگ نماند. |
ویرایش