المعجم المفصل في الإعراب: تفاوت میان نسخه‌ها

1- همزه تسويه: كه بعد از كلمه (سواء) در جمله مى‌آيد و لازم است كه بعد از آن حرف (أم) آورده شود تا در جمله، تعادل (بين حالت قبل و بعد از همزه) ايجاد گردد. جمله‌اى كه در آن همزه تسويه آمده است نيز قابل تأويل به مصدر مى‌باشد، همانند آيه شريفه: '''(سواء علينا أجزعنا أم صَبَرنا ما لنا من محيصٍ)''' كه تأويل مصدر آن، جمله: سواء علينا جزُعُنا أو صَبرُنا است.

 

2- همزه استفهام.

 

3- همزه نداء.

 

4- همزه أصل و آن همزه‌اى است كه جزو اصل كلمه است همانند: (أخ، أب).

 

5- همزه قطع.

 

6- همزه وصل.

1- ضمير رفع، همانند: ((المعلمانِ يُدربانِ التلاميذَ)).

 

2- علامت رفع در اسم مثنى.

 

3- علامت نصب در اسماء ستة.

 

4- حرفى كه محلى از اعراب ندارد، كه در چند مورد است:

1- حال و منصوب به فتحه، همانند: جاء زيد فى الترتيبِ آخِرا.

 

2- ظرف زمان و منصوب به فتحه، همانند: زُرتُ المعلمَ آخِرَ النهارِ.

 

3- با توجه به موقعيت آن در جمله، معرب مى‌شود. همانند: انطلقَ الآخِرُ.

1- حرف جر. كه اسم ظاهر و ضمير را مجرور نموده و بر چند معنى مى‌آيد:

 

1- تعديه، كه در بيشتر مواقع فعل قاصر را متعدى مى‌كند.

 

2- مصاحبه.

 

3- تبعيض. همانند: (عينا يشربُ بها المقربون).

 

4- استعلاء.

 

5- استعانه.

 

6- بدل يا مقابله، همانند: (اشتريتُ الثوب بمأتى دينار).

 

7- الصاق. كه خود بر دو نوع است: 1- حقيقى. 2- مجازى.

 

8- سببيت.

 

9- ظرفيت.

 

10- تفديه. همچون: (بأبى أنت و أمى يا حسين).

 

11- قَسَم.

 

2- حرف جر زائد. كه غالبا براى تاكيد مورد استعمال قرار مى‌گيرد. از جمله موارد استعمال آن، موارد ذيل است:

 

1- مبتدا. همانند: (بحسبك النجاحُ).

 

2- فاعل(كفى)، همچون: (و كفى بربك هاديا و نصيرا).  

 

3- مفعول به.

 

4- خبر (ليس).

 

5- خبر (كان) كه مسبوق به نفى بوده است.

 

6- خبر (ما)ى حجازيه عامل، مانند: ما الطقسُ بِمُمطر.

 

7- فاعل صيغه تعجب.

 

8- بعد از ادوات تأكيد.

 

3- حرف جر در (قسم). مهمترين خصوصيت حرف(باء) اين است كه براى سوگند و قسم مورد استعمال قرار گيرد، و داراى ويژگيهاى ديگرى نيز مى‌باشد كه عبارتند از:

 

1- وارد شدن بر ضمير، همانند: (بِكُم لأدرُسن).

 

2- جواز حذف(باء) و باقى ماندن مقسم به، همچون: (اللهِ لأستقبلنك).

 

3- جواز ورود مقسم به همراه آن به هنگام ترحم و جلب عطوفت ديگران، همانند: (بالله أنقذنى).