بحوث و آراء تبتني الواقع و الحضارة الزمنیة: تفاوت میان نسخه‌ها

2- نهج‌البلاغه و تعريفش از اسلام: به اعتقاد نويسنده كليات دين اسلام بر 13 محور مبتنى است كه توحيد، اعتراف به عدل و قيام به آن، برابرى همه در برابر قانون، از بين رفتن اختلاف طبقاتى، باز داشتن از مفاسد و تشديد اقامه حد بر آن، ترويج علم و تحريم ظلم از جمله آنهاست كه نويسنده به اختصار هر يك از محورها را بر مبناى نهج‌البلاغه تبيين نموده است. از ديگر مطالبى كه در ادامه اين جلد مورد بررسى قرار گرفته است، به شرح ذيل است: مقايسه اسلام و سائر اديان، حجيت ظواهر كتاب، خدمات على (ع) در راه دعوت اسلامى، علل انحطاط مسلمين، دين فطرى، نبى اسلام كيست؟، وظائف مسلمين.

در اين جلد از كتاب كه با عنوان نهج‌البلاغه و مواعظ و نهى‌ها و در شرح خطب همّام و الهكم‌التكاثر نوشته شده است، مطالب ارزشمندى ذكر شده است. علاوه بر عناوين و مطالب معمول، برخى از عناوين توجه خواننده را به خود جلب مى‌كند كه به چند نمونه از آن‌ها اشاره مى‌شود: 1- شرح حال [[شيخ انصارى]] به عنوان نمونه علم و عمل به همراه نقل بخش‌هايى از كتاب گران‌سنگ مكاسب او 2- از مهم‌ترين مميزات اسلام از ديگر اديان، بلكه مشرب‌هاى اجتماعى اعتناى فراوان به امر به معروف و نهى از منكر است كه در اين بخش از كتاب مطلب مفيدى پيرامون معناى آن و پنج گروه اجتماعى كه وظيفه‌اى دو چندان در احياء و ترويج هر چه بيشتر اين سنت الهى دارند، آمده است. 3- نبى مكرم اسلام(ص) و [[امام على (ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] به حسنين (ع) توجه خاص داشتند، لذا نويسنده بخش اعظمى از اين جلد را به سيره اين دو امام همام و وصيت [[امام على (ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] امام حسن (ع)، حالات سيدالشهداء و اسرار نهضت عاشورا اختصاص داده است. بررسى اعتقادات تشيع و توضيح برخى احكام فقه شيعى؛ مانند مسح رجلين، نكاح متعه، حرمت عمل به قياس و استحسان، و وجوب تقيه از ديگر مطالب اين جلد به شمار مى‌رود.

در اين مجلد ابتدا كلام حضرت در معناى قضا و قدر و علل احكام مختلف و سپس مطالبى درباره اختلاف فتوا و شرايط مفتى و تخطئه و تصويب ذكر شده است. استقامت بر حق، شريعت و بدعت، ظلم و اقسام آن، معناى استغفار، عقل و دين از ديگر موضوعاتى است كه از كلام [[امام على (ع)]] استخراج و مورد بررسى قرار گرفته است.

«جامعه بشرى و حق حاكميت» موضوعى است كه مطالب مرتبت با آن از نهج‌البلاغه گزينش و شرح شده است. نويسنده پس از مباحث مقدماتى، سؤالات متعددى را پيرامون مسئله خلافت و ديدگاه نبى اكرم(ص) در اين زمينه مطرح مى‌كند و سپس به طرح قضيه «سقيفه» و مباحث مرتبط با آن مى‌پردازد. از ديگر موضوعاتى كه با مسئله حاكميت از ديدگاه [[امام على (ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] مرتبط است، سخنان حضرت درباره خوارج و ناكثين و قاسطين و مارقين است كه در بخش پايانى به آن پراخته شده است.