الجامع اللطيف في فضل مكة و أهلها و بناء البيت الشريف: تفاوت میان نسخه‌ها

#در بخش ابتدايي اين باب با عنوان "مطلب مهم" تذكري در رابطه با مسح و تقبيل مقام داده شده است كه اگر چه سنت نيست؛ اما انجام آن به قصد تبرك منعي ندارد. پس از آن نيز لفظ "فتأمل" آمده است كه ظاهراً تعريضي است به كساني كه اين عمل را شرك آلود دانسته‌اند. مطلب جالبي كه در ادامه ديده مى‌شود، اجتهاد عمر بن خطاب درباره حجرالاسود است. در منابع اهل سنت چنين آمده است كه عمر حجرالاسود را بوسيد و گفت: به خدا سوگند كه مى‌دانم كه تو سنگ هستي و سود و زيان نمى‌بخشي. در روايت آمده است كه علي بن ابى‌طالب(ع) به عمر گفت: «بلي همانا سود و زيان مى‌بخشد... از رسول خدا(ص) شنيدم كه فرمود: روز قيامت حجرالاسود را مى‌آوردند و براي كسي كه با توحيد او را بوسيده است، شهادت مى‌دهد». پس عمر همان جمله‌اي را كه در منابع مختلف با تعبيرات گوناگون ذكر شده، بر زبان جاري ساخت: خيري در زندگي قومي كه تو در ميان آنها نيستي نيست، اي اباالحسن. در روايت ديگر چنين آمده: خداوند مرا را با مشكلي كه ابن ابى‌طالب در آن حاضر نباشد، زنده نگذارد.

#:در ادامه اين فصل مطالبي درباره ركن يماني، ملتزم، مستجار و تعجيل عقوبت براي كسي كه قصد بدي به بيت الحرام داشته باشد و مطالب ديگري آمده است.

#از موضوعاتي كه تاريخ‌نگاران به آن اهتمام داشته‌اند توصيفات ظاهري و پوشش و تعليقات كعبه است. در بخش اول جنس پوشش و دفعات تعويض آن و كساني كه اين كار را انجام داده‌اند، به تفصيل آمده است. در بخش‌هاي ديگر تطهير و معطر كردن آن بيت شريف با مشك و عنبر و اختلاف علماي اهل سنت در حليت يا حرمت تزئين آن آمده است. در آخر نيز سدانة البيت كه به معناي كليدداري و انجام اموري؛ مانند سقايت و قيادت و غيره است، تشريح شده است.

#اين باب با آياتي از سوره حج كه در آن طواف به عنوان يكي از فرائض حج مورد تأكيد قرار گرفته، آغاز شده است و سپس اخبار فضيلت اين عمل و فروعات آن در مذاهب مختلف بررسي شده است. سپس خلاصه‌اي از آنچه در شفاءالغرام الفاسي درباره مواضع نماز گزاردن رسول اكرم(ص) اطراف كعبه آمده است. مطالبي نيز درباره حِجر و جهت‌يابي قبله از ساير مناطق ذكر شده است.

#آيات متعدد حاكي از فضيلت اين مكان شريف بر ساير اماكن است؛ اما در [[صحيح مسلم]]، روايتي از قاضي عياض نقل شده است كه مدفن نبي اكرم(ص) افضل از كعبه است. به عقيده نويسنده مجاورت كعبه بر ساير بلاد برتري دارد؛ اما سكونت در مدينه أفضل است. اسامي متعدد مكه نيز زمينه بحث‌هاي مفصلي را فراهم آورده است كه به بخشي از آنها پرداخته شده است.

#بررسى آيات و روايات پيرامون مسجد الحرام و آغاز بناى اوليه اين مكان شريف و توسعه آن و نيز ديدگاه مذاهب مختلف در رابطه با اعمال ذكر شده است.

#مطالب اين باب؛ مشتمل بر بررسى پيشينه حفر چاه زمزم و آداب نوشيدن و خواص و عجائب آن و نيز نام‌هايى است كه براى آن ذكر شده است. در آخر نيز روايتى جعلى از انس كه ابوبكر و عمر را سيد كهول اهل بهشت خوانده است، زمينه بحثى استطرادى را فراهم آورده است و نويسنده در مقام توجيه آن بر آمده است.

#در كتب تاريخ نگارى مكه معمولاً در پايان اسامى اُمراء و فرمانروايان اين شهر ذكر مى‌شود. در اين اثر به تصريح نويسنده امراى عهد رسول الله(ص) تا سال 949ق. ذكر شده است. البته بخش اعظم اسامى از شفاءالغرام تقى الدين الفاسى اخذ شده است و مقطع زمانى پس از آن، افزوده شده است.