پرش به محتوا

جامع السعادات: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۸۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۶ آوریل ۲۰۱۷
جز
جایگزینی متن - 'تهذيب الأخلاق' به 'تهذيب الأخلاق '
جز (جایگزینی متن - 'تهذيب الأخلاق' به 'تهذيب الأخلاق ')
خط ۵۲: خط ۵۲:
اين اثر به تصريح مؤلف، يك بخش از حكمت عملى قديم (يعنى اخلاق) را در بر مى‌گيرد و درباره ساير بخش‌ها (يعنى تدبير منزل و سياست مُدُن) سخن نمى‌گويد؛ زيرا غرض وى از تأليف آن، تنها بحث در چگونگى اصلاح نفس و تهذيب اخلاق بوده است.
اين اثر به تصريح مؤلف، يك بخش از حكمت عملى قديم (يعنى اخلاق) را در بر مى‌گيرد و درباره ساير بخش‌ها (يعنى تدبير منزل و سياست مُدُن) سخن نمى‌گويد؛ زيرا غرض وى از تأليف آن، تنها بحث در چگونگى اصلاح نفس و تهذيب اخلاق بوده است.


به نظر مى‌رسد كه نراقى در مباحث نظرى اخلاق، بيش از همه از كتاب «[[تهذيب الأخلاق و تطهير الأعراق|تهذيب الأخلاق]]» [[مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]]  و «[[اخلاق ناصری]] » [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] بهره برده است.
به نظر مى‌رسد كه نراقى در مباحث نظرى اخلاق، بيش از همه از كتاب «[[[[تهذيب الأخلاق و تطهير الأعراق|تهذيب الأخلاق]]  و تطهير الأعراق|[[تهذيب الأخلاق و تطهير الأعراق|تهذيب الأخلاق]] ]]» [[مسکویه، احمد بن محمد|ابوعلى مسكويه]]  و «[[اخلاق ناصری]] » [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصيرالدين طوسى]] بهره برده است.


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
خط ۸۵: خط ۸۵:
اهميت كتاب حاضر بيشتر از اين حيث است كه مؤلف، خُلقياتى برجسته و روحيه‌اى سرشار از ايمان داشته و اهل عمل صالح بوده است و سرّ اقبال به «جامع السعادات» در روح ايمانى است كه از قرائت آن هويدا مى‌گردد؛ درحالى‌كه از لحاظ علمى از برخى كتب متداول كه فاقد ذوق و معنويت جامع السعاداتند چيز بيشترى ندارد.
اهميت كتاب حاضر بيشتر از اين حيث است كه مؤلف، خُلقياتى برجسته و روحيه‌اى سرشار از ايمان داشته و اهل عمل صالح بوده است و سرّ اقبال به «جامع السعادات» در روح ايمانى است كه از قرائت آن هويدا مى‌گردد؛ درحالى‌كه از لحاظ علمى از برخى كتب متداول كه فاقد ذوق و معنويت جامع السعاداتند چيز بيشترى ندارد.


به‌طور كلى در كتاب‌هاى اخلاق قبل از جامع السعادات، يا صرفاً جنبه‌هاى عقلى، نظرى و فلسفى منظور بوده (همانند السعادة و الإسعاد، تهذيب الأخلاق و [[اخلاق ناصری]] ) يا جنبه‌هاى دينى و عملى غلبه داشته است (مانند إحياء علوم الدين، كيمياى سعادت و المحجة البيضاء)، اما كتاب جامع السعادات مشتمل بر هر دو جنبه با سبك و اسلوبى ويژه است.
به‌طور كلى در كتاب‌هاى اخلاق قبل از جامع السعادات، يا صرفاً جنبه‌هاى عقلى، نظرى و فلسفى منظور بوده (همانند السعادة و الإسعاد، [[تهذيب الأخلاق و تطهير الأعراق|تهذيب الأخلاق]]  و [[اخلاق ناصری]] ) يا جنبه‌هاى دينى و عملى غلبه داشته است (مانند إحياء علوم الدين، كيمياى سعادت و المحجة البيضاء)، اما كتاب جامع السعادات مشتمل بر هر دو جنبه با سبك و اسلوبى ويژه است.


اين كتاب با دو بحث مبنايى شروع مى‌شود: يكى، بحث تجرد نفس كه در اكثر كتاب‌هايى كه درباره اخلاق اسلامى نگاشته شده‌اند، مقدّم بر ساير مباحث است؛ ديگرى، بحث در خير و سعادت؛ زيرا غايتِ تهذيب نفس، وصول به خير و سعادت است. نراقى اين بحث را با مطلبى شروع كرده كه عيناً در [[اخلاق ناصری]]  آمده است و در آنجا، خواجه نصير از قول حكماى متقدم، خير را به دو قسم تقسيم و هريك را تعريف كرده است. سعادت را نيز تعريف نموده و سعادت هر شخص را غير از سعادت شخص ديگر دانسته، اما خير را در همه اشخاص، يكسان تلقى كرده است. نراقى برخلاف ظاهر گفتار برخى از حكما، خير و سعادت را مترادف ندانسته، بلكه سعادت را رسيدن به كمالى دانسته كه در سرشت هر شخصى نهفته است و بدين سبب، سعادت هر شخصى غير از سعادت شخص ديگر است.
اين كتاب با دو بحث مبنايى شروع مى‌شود: يكى، بحث تجرد نفس كه در اكثر كتاب‌هايى كه درباره اخلاق اسلامى نگاشته شده‌اند، مقدّم بر ساير مباحث است؛ ديگرى، بحث در خير و سعادت؛ زيرا غايتِ تهذيب نفس، وصول به خير و سعادت است. نراقى اين بحث را با مطلبى شروع كرده كه عيناً در [[اخلاق ناصری]]  آمده است و در آنجا، خواجه نصير از قول حكماى متقدم، خير را به دو قسم تقسيم و هريك را تعريف كرده است. سعادت را نيز تعريف نموده و سعادت هر شخص را غير از سعادت شخص ديگر دانسته، اما خير را در همه اشخاص، يكسان تلقى كرده است. نراقى برخلاف ظاهر گفتار برخى از حكما، خير و سعادت را مترادف ندانسته، بلكه سعادت را رسيدن به كمالى دانسته كه در سرشت هر شخصى نهفته است و بدين سبب، سعادت هر شخصى غير از سعادت شخص ديگر است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش