۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی: تفاوت میان نسخهها
توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۶ آوریل ۲۰۱۷، ساعت ۱۹:۵۹
، ۶ آوریل ۲۰۱۷جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''توحيد علمى و عينى در مكاتيب حكمى و عرفانى'''، به زبان فارسى - عربى و موضوع اصلى آن بحث و بررسى | '''توحيد علمى و عينى در مكاتيب حكمى و عرفانى'''، به زبان فارسى - عربى و موضوع اصلى آن بحث و بررسى درباره «وحدت يا كثرت حقيقت وجود» است كه در پاسخهاى آيتالله سيد احمد كربلايى، معروف به «واحد العين» (متوفاى 1332ق) و آيتالله شيخ محمدحسين غروى اصفهانى، معروف به «كمپانى» (1296 - 1361ق) و محاكمات علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] (1282 - 1360ش) مطرح شده و به اهتمام آيتالله سيد [[حسینی طهرانی، محمدحسین|محمدحسين حسينى طهرانى]] (1345 - 1416ق) فراهم آمده است. از آنجا كه مهمترين موضوع در عرفان نظرى عبارت از مسئله «وحدت وجود» است و در اينجا از سوى چند دانشمند بزرگ مورد بررسى قرار گرفته، اين اثر اهميتى استثنايى و بىبديل يافته است. | ||
چگونگى پيدايش اين مكاتبات جالب عرفانى به اين شرح است: يكى از فضلاى خوشذوق حوزه علميه نجف به نام شيخ اسماعيل تبريزى، متخلص به «تائب» نامهاى به آيتالله آخوند محمدكاظم خراسانى صاحب «كفاية الأصول» نوشت و از معناى اين اشعار [[عطار، محمد بن ابراهیم|فريدالدين عطار نيشابورى]] در «منطق الطير» جويا شد: | چگونگى پيدايش اين مكاتبات جالب عرفانى به اين شرح است: يكى از فضلاى خوشذوق حوزه علميه نجف به نام شيخ اسماعيل تبريزى، متخلص به «تائب» نامهاى به آيتالله آخوند محمدكاظم خراسانى صاحب «كفاية الأصول» نوشت و از معناى اين اشعار [[عطار، محمد بن ابراهیم|فريدالدين عطار نيشابورى]] در «منطق الطير» جويا شد: | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
آخوند پاسخ داد: «چون كه او قائم به ذات خود است، امكان حاجب ندارد، پس عقل و خيال انسان هم به آنجا كه اوست نمىرسد و ادراك نمىكند؛ چه، غير از ذات اقدس در آن مقام و جا چيزى نيست. كان الله و لم يكن معه شييء و هو الآن كما كان و لا يشغل به مكان» و چون پاسخ، بسيار مختصر بود، سؤالكننده قانع نشد. پس همان پرسش را از آيتالله سيد احمد كربلايى و همچنين آيتالله شيخ محمدحسين غروى پرسيد و چون پاسخها را متفاوت ديد، پاسخ هريك را به ديگرى ارائه كرد و بدين ترتيب آن دو عالم بزرگوار را به مكاتبه و گفتگو كشاند و در نتيجه هفت مكتوب از سيد و هفت مكتوب از شيخ پديد آمد. هرچند سرانجام هيچيك از آن دو عالم بزرگ، قانع نشد و نظر طرف مقابل را نپذيرفت، ولى بىترديد مطالب بسيار عميق و دقيق و تأملبرانگيزى مطرح گرديد كه مىتواند راهگشاى حل مسائل عرفانى شود. | آخوند پاسخ داد: «چون كه او قائم به ذات خود است، امكان حاجب ندارد، پس عقل و خيال انسان هم به آنجا كه اوست نمىرسد و ادراك نمىكند؛ چه، غير از ذات اقدس در آن مقام و جا چيزى نيست. كان الله و لم يكن معه شييء و هو الآن كما كان و لا يشغل به مكان» و چون پاسخ، بسيار مختصر بود، سؤالكننده قانع نشد. پس همان پرسش را از آيتالله سيد احمد كربلايى و همچنين آيتالله شيخ محمدحسين غروى پرسيد و چون پاسخها را متفاوت ديد، پاسخ هريك را به ديگرى ارائه كرد و بدين ترتيب آن دو عالم بزرگوار را به مكاتبه و گفتگو كشاند و در نتيجه هفت مكتوب از سيد و هفت مكتوب از شيخ پديد آمد. هرچند سرانجام هيچيك از آن دو عالم بزرگ، قانع نشد و نظر طرف مقابل را نپذيرفت، ولى بىترديد مطالب بسيار عميق و دقيق و تأملبرانگيزى مطرح گرديد كه مىتواند راهگشاى حل مسائل عرفانى شود. | ||
اين مكاتبات از سوى شيخ و با پرسشى | اين مكاتبات از سوى شيخ و با پرسشى درباره اضافه اشراقيه شروع شد، ولى سرانجام بعد از چندين مكاتبه، سيد عصبانى شد و با اشاره به لقبش، «واحد العين» و اين نكته عارفانه كه: «خداوند چشم او را از غير خودش كور كرده» و بعد اين دعاى نامتعارف كه: «خدا كورترش كند»، اعلام كرد كه هيچ دوست ندارد كثرت را ببيند و درباره آن بينديشد و لذا آن مكاتبات را عاشقانه قطع كرد. | ||
درهرحال، نظر و پاسخ اصلى شيخ عبارت از «وحدت تشكيكى وجود» است، ولى سيد از «وحدت شخصى وجود» جانبدارى مىكند. [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و آيتالله حسينى تهرانى در تعليقاتشان بر اين مكاتبات از «وحدت شخصى وجود» حمايت كردهاند. | درهرحال، نظر و پاسخ اصلى شيخ عبارت از «وحدت تشكيكى وجود» است، ولى سيد از «وحدت شخصى وجود» جانبدارى مىكند. [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] و آيتالله حسينى تهرانى در تعليقاتشان بر اين مكاتبات از «وحدت شخصى وجود» حمايت كردهاند. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
با نظر به ارزش والا و منحصربهفرد اين اثر در موضوع «وحدت يا كثرت وجود» از نظر عرفانى و موشكافىهاى فوقالعادهاى كه در آن صورت گرفته و از آنجا كه اصل اثر به زبان فارسى - عربى (زبان علمى و اصطلاحى رايج در حوزههاى علميه آن روز و امروز) همراه با قيدهاى متعدد و بهطور كامل فنى و اصطلاحى (فلسفى و عرفانى) نگارش يافته، گزارش محتوا بسيار مشكل است و لكن گزيدهاى از مهمترين نكتههاى مطرحشده با گزينشى حسابشده از نصوص متن گزارش مىشود: | با نظر به ارزش والا و منحصربهفرد اين اثر در موضوع «وحدت يا كثرت وجود» از نظر عرفانى و موشكافىهاى فوقالعادهاى كه در آن صورت گرفته و از آنجا كه اصل اثر به زبان فارسى - عربى (زبان علمى و اصطلاحى رايج در حوزههاى علميه آن روز و امروز) همراه با قيدهاى متعدد و بهطور كامل فنى و اصطلاحى (فلسفى و عرفانى) نگارش يافته، گزارش محتوا بسيار مشكل است و لكن گزيدهاى از مهمترين نكتههاى مطرحشده با گزينشى حسابشده از نصوص متن گزارش مىشود: | ||
مقدمه: مؤلف با ذكر چگونگى پيدايش اين مكاتبات عرفانى و نيز اين نكته كه استاد [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] مكتوبات مذكور را در حوزه علميه قم در روزهاى پنجشنبه و جمعه تدريس مىكرد و نظر خودشان را | مقدمه: مؤلف با ذكر چگونگى پيدايش اين مكاتبات عرفانى و نيز اين نكته كه استاد [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] مكتوبات مذكور را در حوزه علميه قم در روزهاى پنجشنبه و جمعه تدريس مىكرد و نظر خودشان را درباره هريك از آن مكتوبات مرقوم كردند، ولى با كمال تأسف به اتمام نرسيد و فقط براى سه مكتوب اول سيد و همچنين سه مكتوب اول شيخ نوشته شد، تأكيد مىكند كه خودش اين مهم را به پايان رسانده و آن محاكمات را تكميل كرده است. | ||
نويسنده با گزارش اجمالى شرح حال آيتالله سيد احمد كربلايى و آيتالله شيخ محمدحسين غروى اصفهانى و علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] و شيخ [[عطار، محمد بن ابراهیم|فريدالدين عطار نيشابورى]] و نيز ذكر مطالبى از هريك و عظمت عطار و محبت او به [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] و اينكه: {| class="wikitable poem" | نويسنده با گزارش اجمالى شرح حال آيتالله سيد احمد كربلايى و آيتالله شيخ محمدحسين غروى اصفهانى و علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] و شيخ [[عطار، محمد بن ابراهیم|فريدالدين عطار نيشابورى]] و نيز ذكر مطالبى از هريك و عظمت عطار و محبت او به [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين (ع)]] و اينكه: {| class="wikitable poem" | ||
| خط ۱۶۵: | خط ۱۶۵: | ||
بخش دوم: اين بخش، مشتمل بر تذييل و محاكمات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] است: | بخش دوم: اين بخش، مشتمل بر تذييل و محاكمات [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] است: | ||
علامه، نخست اشارهاى به شرح حال و منزلت سيد و شيخ داشته و بعد مطالبى | علامه، نخست اشارهاى به شرح حال و منزلت سيد و شيخ داشته و بعد مطالبى درباره هريك از اين مكاتبات مطرح كردهاند به شرح زير: | ||
1. تذييل بر مكتوب اول شيخ: | 1. تذييل بر مكتوب اول شيخ: | ||