پرش به محتوا

دانشنامه امام حسین علیه‌السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
جز (جایگزینی متن - 'ا(' به 'ا (')
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره')
خط ۵۵: خط ۵۵:


=== فصل دوم ===
=== فصل دوم ===
فصل دوم، در باره نام‌گذارى امام حسين (ع) است. در اين فصل، آمده كه نام‌گذارى امام(ع) و برادرش امام حسن (ع)، از طريق وحى به پيامبر(ص) صورت گرفته است و پس از اشاره به نام‌ها، كنيه و لقب ايشان، ضمن تحليلى، برخى از گزارش‌ها در مورد اينكه [[امام على(ع)]] در ابتدا نام «جعفر» و يا «حرب» را براى ايشان انتخاب كرده بود، نقد و رد شده است <ref>همان</ref>.
فصل دوم، درباره نام‌گذارى امام حسين (ع) است. در اين فصل، آمده كه نام‌گذارى امام(ع) و برادرش امام حسن (ع)، از طريق وحى به پيامبر(ص) صورت گرفته است و پس از اشاره به نام‌ها، كنيه و لقب ايشان، ضمن تحليلى، برخى از گزارش‌ها در مورد اينكه [[امام على(ع)]] در ابتدا نام «جعفر» و يا «حرب» را براى ايشان انتخاب كرده بود، نقد و رد شده است <ref>همان</ref>.


=== فصل سوم ===
=== فصل سوم ===
خط ۶۱: خط ۶۱:


=== فصل چهارم ===
=== فصل چهارم ===
فصل چهارم، در باره چگونگى پرورش ايشان در خاندان پيامبر(ص) است. اظهار محبت پيامبر خدا (ص) به او، بازى كردن پيامبر(ص) با او و بازى كردن او با پيامبر(ص)، كشتى گرفتن او با برادرش امام حسن (ع) در حضور پيامبر(ص)، بازى كردن او با ديگر بچه‌ها و نماز خواندن او با پيامبر(ص)، مى‌توانند آموزه‌هاى ارزشمندى براى تربيت فرزندان شايسته باشند كه در اين فصل، گزارش شده‌اند. همچنين روايات مختلفى كه دلالت بر تغذيه امام حسين (ع) از انگشتان پيامبر(ص) دارند، مورد تبيين و تحليل قرار گرفته‌اند <ref>همان، ص 24</ref>.
فصل چهارم، درباره چگونگى پرورش ايشان در خاندان پيامبر(ص) است. اظهار محبت پيامبر خدا (ص) به او، بازى كردن پيامبر(ص) با او و بازى كردن او با پيامبر(ص)، كشتى گرفتن او با برادرش امام حسن (ع) در حضور پيامبر(ص)، بازى كردن او با ديگر بچه‌ها و نماز خواندن او با پيامبر(ص)، مى‌توانند آموزه‌هاى ارزشمندى براى تربيت فرزندان شايسته باشند كه در اين فصل، گزارش شده‌اند. همچنين روايات مختلفى كه دلالت بر تغذيه امام حسين (ع) از انگشتان پيامبر(ص) دارند، مورد تبيين و تحليل قرار گرفته‌اند <ref>همان، ص 24</ref>.


=== فصل پنجم ===
=== فصل پنجم ===
فصل پنجم، شرحى اجمالى در باره همسران امام حسين (ع) و تحقيقى در زمينه انتساب مادر امام زين‌العابدين (ع) به يزدگرد (شاه ايران) دارد و در آن، به ضعف برخى گزارش‌ها كه همسرانى را به امام(ع) نسبت داده‌اند، اشاره گرديده است <ref>همان</ref>.
فصل پنجم، شرحى اجمالى درباره همسران امام حسين (ع) و تحقيقى در زمينه انتساب مادر امام زين‌العابدين (ع) به يزدگرد (شاه ايران) دارد و در آن، به ضعف برخى گزارش‌ها كه همسرانى را به امام(ع) نسبت داده‌اند، اشاره گرديده است <ref>همان</ref>.


=== فصل ششم ===
=== فصل ششم ===
فصل ششم، شمار فرزندان امام حسين (ع) و شرح حال اجمالى آنان و در پايان آن، تحقيق مفصلى در باره انتساب رقيه به امام حسين (ع) آمده است <ref>همان</ref>.
فصل ششم، شمار فرزندان امام حسين (ع) و شرح حال اجمالى آنان و در پايان آن، تحقيق مفصلى درباره انتساب رقيه به امام حسين (ع) آمده است <ref>همان</ref>.


== بخش دوم ==
== بخش دوم ==
خط ۷۳: خط ۷۳:


=== فصل يكم ===
=== فصل يكم ===
فصل يكم، در باره فضايلى است كه ميان حسين (ع) و ساير اهل‌بيت(ع) مشترك است، مانند: طهارت از انواع پليدى‌هاى ظاهرى و باطنى، گستردگى دانش، مرجعيت علمى، وجوب مودت، وجوب اطاعت و تمسك، همراهى با پيامبر(ص) در مباهله با نصاراى نجران، همتايى امام(ع) با پيامبر(ص) در وجوب تسليم بودن در برابر ايشان و حرمت ستيز و مخالفت با ايشان، نزول سوره «دهر» در باره آنان و نيز ساير فضايلى كه در باره اهل‌بيت(ع) نقل شده است <ref>همان، ص 25</ref>.
فصل يكم، درباره فضايلى است كه ميان حسين (ع) و ساير اهل‌بيت(ع) مشترك است، مانند: طهارت از انواع پليدى‌هاى ظاهرى و باطنى، گستردگى دانش، مرجعيت علمى، وجوب مودت، وجوب اطاعت و تمسك، همراهى با پيامبر(ص) در مباهله با نصاراى نجران، همتايى امام(ع) با پيامبر(ص) در وجوب تسليم بودن در برابر ايشان و حرمت ستيز و مخالفت با ايشان، نزول سوره «دهر» درباره آنان و نيز ساير فضايلى كه درباره اهل‌بيت(ع) نقل شده است <ref>همان، ص 25</ref>.


=== فصل دوم ===
=== فصل دوم ===
فصل دوم، در باره فضايلى است كه امام حسين (ع) با برادرش امام حسن (ع) در آن‌ها مشتركند، مانند: فرزند پيامبر خدا (ص) بودن، تصريح پيامبر(ص) به امامت آنان، جايگاه رفيع خانوادگى و برترى آنان بر ساير جوانان امت و اهل بهشت، اهميت دوستى با آنان و خطر دشمنى با آنان <ref>همان</ref>.
فصل دوم، درباره فضايلى است كه امام حسين (ع) با برادرش امام حسن (ع) در آن‌ها مشتركند، مانند: فرزند پيامبر خدا (ص) بودن، تصريح پيامبر(ص) به امامت آنان، جايگاه رفيع خانوادگى و برترى آنان بر ساير جوانان امت و اهل بهشت، اهميت دوستى با آنان و خطر دشمنى با آنان <ref>همان</ref>.


=== فصل سوم ===
=== فصل سوم ===
فصل سوم، شامل فضايلى است كه تنها در باره امام حسين (ع) گزارش شده‌اند، مانند: زيور آسمان و زمين بودن، محبوب‌ترين مردم بودن در نزد اهل آسمان، دعاى پيامبر(ص) براى علاقه‌مندان به حسين (ع)، بوسه زدن پيامبر(ص) بر پيشانى و لب‌هاى وى <ref>همان</ref>.
فصل سوم، شامل فضايلى است كه تنها درباره امام حسين (ع) گزارش شده‌اند، مانند: زيور آسمان و زمين بودن، محبوب‌ترين مردم بودن در نزد اهل آسمان، دعاى پيامبر(ص) براى علاقه‌مندان به حسين (ع)، بوسه زدن پيامبر(ص) بر پيشانى و لب‌هاى وى <ref>همان</ref>.


=== فصل چهارم ===
=== فصل چهارم ===
خط ۹۰: خط ۹۰:
در فصل ششم، شمارى از كرامات امام حسين (ع) كه نشانه جايگاه رفيع ايشان در نزد خداوند است و حكايت از ارتباط عميق آن امام با عالم غيب دارد آمده است، مانند: اجابت دعاها، سخن گفتن كودك به فرمان ايشان و شفا يافتن بيمار به بركت ايشان <ref>همان</ref>.
در فصل ششم، شمارى از كرامات امام حسين (ع) كه نشانه جايگاه رفيع ايشان در نزد خداوند است و حكايت از ارتباط عميق آن امام با عالم غيب دارد آمده است، مانند: اجابت دعاها، سخن گفتن كودك به فرمان ايشان و شفا يافتن بيمار به بركت ايشان <ref>همان</ref>.


گفتنى است آنچه در باره جايگاه خانوادگى و فضايل و ويژگى‌هاى امام حسين (ع) بدان اشاره شده، حاكى از كمالاتى است كه زمينه‌ساز امامت و رهبرى ايشانند؛ بنابراين، بخش اول و دوم، مقدمه بخش‌هاى بعدى است <ref>همان، ص 26</ref>.
گفتنى است آنچه درباره جايگاه خانوادگى و فضايل و ويژگى‌هاى امام حسين (ع) بدان اشاره شده، حاكى از كمالاتى است كه زمينه‌ساز امامت و رهبرى ايشانند؛ بنابراين، بخش اول و دوم، مقدمه بخش‌هاى بعدى است <ref>همان، ص 26</ref>.


== بخش سوم ==
== بخش سوم ==
خط ۹۹: خط ۹۹:


=== فصل دوم ===
=== فصل دوم ===
در فصل دوم، تعبيرهاى گوناگون پيامبر(ص) در باره امامت سيدالشهدا (ع) و استمرار امامت در نسل ايشان، دسته‌بندى گرديده است؛ بدين‌سان كه: اوصياى پيامبر(ص) و پيشوايان دين، از فرزندان امام حسين (ع) هستند و امامت در نسل اوست. امام حسين (ع) پدر نه امام است و آنان خلفاى خدا در زمينند و... <ref>همان</ref>.
در فصل دوم، تعبيرهاى گوناگون پيامبر(ص) درباره امامت سيدالشهدا (ع) و استمرار امامت در نسل ايشان، دسته‌بندى گرديده است؛ بدين‌سان كه: اوصياى پيامبر(ص) و پيشوايان دين، از فرزندان امام حسين (ع) هستند و امامت در نسل اوست. امام حسين (ع) پدر نه امام است و آنان خلفاى خدا در زمينند و... <ref>همان</ref>.


=== فصل سوم ===
=== فصل سوم ===
خط ۱۲۶: خط ۱۲۶:


=== فصل يكم ===  
=== فصل يكم ===  
فصل يكم، در باره پيروى كامل امام حسين (ع) از امام زمان خود و احترام ويژه او نسبت به امام حسن (ع)، به‌ويژه در مورد صلح و بيعت با معاويه و وصيت امام حسن (ع) به ايشان است <ref>همان</ref>.
فصل يكم، درباره پيروى كامل امام حسين (ع) از امام زمان خود و احترام ويژه او نسبت به امام حسن (ع)، به‌ويژه در مورد صلح و بيعت با معاويه و وصيت امام حسن (ع) به ايشان است <ref>همان</ref>.


=== فصل دوم ===
=== فصل دوم ===
فصل دوم، در باره سياست امام(ع) در برخورد با معاويه و سياست معاويه در برخورد با امام(ع)، زمينه‌سازى امام(ع) براى قيام بر ضد حكومت بنى اميه پس از مرگ معاويه و احساس خطر معاويه از ناحيه امام حسين (ع) است <ref>همان</ref>.
فصل دوم، درباره سياست امام(ع) در برخورد با معاويه و سياست معاويه در برخورد با امام(ع)، زمينه‌سازى امام(ع) براى قيام بر ضد حكومت بنى اميه پس از مرگ معاويه و احساس خطر معاويه از ناحيه امام حسين (ع) است <ref>همان</ref>.


=== فصل سوم ===
=== فصل سوم ===
فصل سوم، در باره تلاش‌هاى معاويه براى ولايت عهدى فرزندش يزيد، به قتل رساندن سران مخالفان اين اقدام و از جمله امام حسن (ع) و سعد بن ابى‌وقاص، بيعت گرفتن معاويه براى يزيد، مخالفت جدى امام حسين (ع) با اين بيعت و سفارش‌هاى معاويه به هنگام مرگ به يزيد در مورد چگونگى برخورد با امام حسين (ع) است <ref>همان</ref>.
فصل سوم، درباره تلاش‌هاى معاويه براى ولايت عهدى فرزندش يزيد، به قتل رساندن سران مخالفان اين اقدام و از جمله امام حسن (ع) و سعد بن ابى‌وقاص، بيعت گرفتن معاويه براى يزيد، مخالفت جدى امام حسين (ع) با اين بيعت و سفارش‌هاى معاويه به هنگام مرگ به يزيد در مورد چگونگى برخورد با امام حسين (ع) است <ref>همان</ref>.


== بخش ششم ==
== بخش ششم ==
خط ۱۴۱: خط ۱۴۱:


=== فصل دوم ===
=== فصل دوم ===
پيشگويى‌هاى پيامبر(ص) در باره شهادت امام حسين (ع) پيش از ولادت وى و در مقاطع مختلف كودكى‌اش، بسيار قابل تأمل است. در اين پيشگويى‌ها كه در فصل دوم آمده، حتى تاريخ شهادت، مكان شهادت، نام و مشخصات قاتل، كيفيت قاتل، مزار و زائران امام(ع) نيز مشخص شده است <ref>همان</ref>.
پيشگويى‌هاى پيامبر(ص) درباره شهادت امام حسين (ع) پيش از ولادت وى و در مقاطع مختلف كودكى‌اش، بسيار قابل تأمل است. در اين پيشگويى‌ها كه در فصل دوم آمده، حتى تاريخ شهادت، مكان شهادت، نام و مشخصات قاتل، كيفيت قاتل، مزار و زائران امام(ع) نيز مشخص شده است <ref>همان</ref>.


بديهى است كه ساير پيشگويى‌هايى كه در اين بخش بدانها اشاره شده، ريشه در پيشگويى پيامبر(ص) و الهام الهى دارند <ref>همان</ref>.
بديهى است كه ساير پيشگويى‌هايى كه در اين بخش بدانها اشاره شده، ريشه در پيشگويى پيامبر(ص) و الهام الهى دارند <ref>همان</ref>.


پس از پيامبر(ص)، [[امام على(ع)]] بيش از هر كس ديگر در باره شهادت امام حسين (ع) سخن گفته است. گفتنى است كه [[امام على(ع)]] در ايام خلافتش حداقل سه بار از سرزمين كربلا عبور كرده و بسيارى از پيشگويى‌هاى ايشان، در همين سرزمين انجام گرفته است. اين پيشگويى‌ها، بسيار خواندنى و عبرت‌آموزند. در پيشگويى‌هاى [[امام على(ع)]] كه در فصل دوم آمده‌اند، مشخصات شركت‌كنندگان در قتل سيدالشهداء، نام پرچم‌دار سپاه آنان و شمارى از شخصيت‌هاى معروفى كه در آن حضور دارند، نام قاتلان امام(ع)، نام برخى از كسانى كه امام(ع) را يارى نمى‌كنند و بسيارى از مسائل ديگر، گزارش شده است (همان).
پس از پيامبر(ص)، [[امام على(ع)]] بيش از هر كس ديگر درباره شهادت امام حسين (ع) سخن گفته است. گفتنى است كه [[امام على(ع)]] در ايام خلافتش حداقل سه بار از سرزمين كربلا عبور كرده و بسيارى از پيشگويى‌هاى ايشان، در همين سرزمين انجام گرفته است. اين پيشگويى‌ها، بسيار خواندنى و عبرت‌آموزند. در پيشگويى‌هاى [[امام على(ع)]] كه در فصل دوم آمده‌اند، مشخصات شركت‌كنندگان در قتل سيدالشهداء، نام پرچم‌دار سپاه آنان و شمارى از شخصيت‌هاى معروفى كه در آن حضور دارند، نام قاتلان امام(ع)، نام برخى از كسانى كه امام(ع) را يارى نمى‌كنند و بسيارى از مسائل ديگر، گزارش شده است (همان).


=== فصل چهارم ===
=== فصل چهارم ===
در فصل چهارم، به ساير پيشگويى‌ها در باره شهادت امام حسين (ع) اشاره شده است، مانند: پيشگويى‌هاى امام حسن (ع)، خود امام حسين (ع)، سلمان، ابوذر، ميثم، ابن عباس، شمارى از اصحاب [[امام على(ع)]] و كعب‌الاحبار <ref>همان، ص 30</ref>.
در فصل چهارم، به ساير پيشگويى‌ها درباره شهادت امام حسين (ع) اشاره شده است، مانند: پيشگويى‌هاى امام حسن (ع)، خود امام حسين (ع)، سلمان، ابوذر، ميثم، ابن عباس، شمارى از اصحاب [[امام على(ع)]] و كعب‌الاحبار <ref>همان، ص 30</ref>.


== بخش هفتم ==
== بخش هفتم ==
بخش هفتم در هفت فصل، خروج امام حسين (ع) از مدينه تا رسيدن به كربلا را گزارش كرده است. در آغاز اين بخش، تحليل نسبتا جامعى در باره زمينه‌ها و علل قيام امام حسين (ع) آمده است و پس از آن، مسائل مهمى مانند: امتناع امام(ع) از بيعت با يزيد، خروج امام(ع) از مدينه، فعاليت‌هاى ايشان در مكه، اعزام مسلم(ع) به‌عنوان نماينده خود به كوفه و شهادت مسلم و جمعى ديگر از ياران امام(ع) و نيز زندانى شدن شمارى ديگر از آنان، پيشنهادهاى مختلف به امام(ع) مبنى بر نرفتن به كوفه و حركت امام(ع) به‌سوى كربلا، در هفت فصل، گزارش گرديده است <ref>همان، ص 30</ref>.
بخش هفتم در هفت فصل، خروج امام حسين (ع) از مدينه تا رسيدن به كربلا را گزارش كرده است. در آغاز اين بخش، تحليل نسبتا جامعى درباره زمينه‌ها و علل قيام امام حسين (ع) آمده است و پس از آن، مسائل مهمى مانند: امتناع امام(ع) از بيعت با يزيد، خروج امام(ع) از مدينه، فعاليت‌هاى ايشان در مكه، اعزام مسلم(ع) به‌عنوان نماينده خود به كوفه و شهادت مسلم و جمعى ديگر از ياران امام(ع) و نيز زندانى شدن شمارى ديگر از آنان، پيشنهادهاى مختلف به امام(ع) مبنى بر نرفتن به كوفه و حركت امام(ع) به‌سوى كربلا، در هفت فصل، گزارش گرديده است <ref>همان، ص 30</ref>.


== بخش هشتم ==
== بخش هشتم ==
خط ۱۶۰: خط ۱۶۰:


== بخش دهم ==
== بخش دهم ==
در آغاز بخش دهم، تحليلى در باره بازتاب‌هاى اجتماعى و آثار تكوينى واقعه عاشورا و نيز چهار جنبشى كه تحت تأثير مستقيم يا غير مستقيم امواج سياسى و اجتماعى اين واقعه تا ده سال پس از آن پديد آمد، ارائه شده است <ref>همان، ص 39</ref>.
در آغاز بخش دهم، تحليلى درباره بازتاب‌هاى اجتماعى و آثار تكوينى واقعه عاشورا و نيز چهار جنبشى كه تحت تأثير مستقيم يا غير مستقيم امواج سياسى و اجتماعى اين واقعه تا ده سال پس از آن پديد آمد، ارائه شده است <ref>همان، ص 39</ref>.


پس از آن، متن گزارش‌هاى مربوط به بازتاب شهادت سيدالشهداء و يارانش در ميان شخصيت‌هاى برجسته آن روز جهان اسلام، در ميان جنايت‌كاران و خانواده‌هاى آنها، در جامعه عراق و حجاز و حتى در ميان غير مسلمانان، در پنج فصل، مطرح گرديده و در فصل ششم، سرنوشت شوم كسانى كه در اين حادثه، نقش داشتند و نيز مردمى كه از يارى كردن امام(ع) سر باز زدند، تبيين شده است <ref>همان، ص 39</ref>.
پس از آن، متن گزارش‌هاى مربوط به بازتاب شهادت سيدالشهداء و يارانش در ميان شخصيت‌هاى برجسته آن روز جهان اسلام، در ميان جنايت‌كاران و خانواده‌هاى آنها، در جامعه عراق و حجاز و حتى در ميان غير مسلمانان، در پنج فصل، مطرح گرديده و در فصل ششم، سرنوشت شوم كسانى كه در اين حادثه، نقش داشتند و نيز مردمى كه از يارى كردن امام(ع) سر باز زدند، تبيين شده است <ref>همان، ص 39</ref>.


== بخش يازدهم ==
== بخش يازدهم ==
بخش يازدهم، در باره عزادارى و گريه براى امام حسين (ع)، بخش دوازدهم، پيرامون نمونه مرثيه‌هايى كه در سوگ امام حسين (ع) و يارانش سروده شده‌اند، بخش سيزدهم، در مورد زيارت امام حسين (ع)، بخش چهاردهم، پيرامون مزار امام حسين (ع) و بخش پانزدهم، در باره حكمت‌هاى رسيده از امام حسين (ع) مى‌باشد.
بخش يازدهم، درباره عزادارى و گريه براى امام حسين (ع)، بخش دوازدهم، پيرامون نمونه مرثيه‌هايى كه در سوگ امام حسين (ع) و يارانش سروده شده‌اند، بخش سيزدهم، در مورد زيارت امام حسين (ع)، بخش چهاردهم، پيرامون مزار امام حسين (ع) و بخش پانزدهم، درباره حكمت‌هاى رسيده از امام حسين (ع) مى‌باشد.


برخى از ويژگى‌هاى برجسته اين دانشنامه، عبارتند از: بازنگرى تاريخ زندگى امام حسين؛ استناد به منابع كهن و قابل استناد؛ بهره‌گيرى از منابع شيعه و عامه؛ جامعيت همراه با گزيده‌نگارى؛ نقد مطالب نادرست منابع معتبر؛ تبيين و تفسير در كنار گزارش؛ بررسى تفصيلى مسائل مرتبط با حادثه عاشورا؛ جمع‌بندى و تحليل روايات متعارض؛ كاربردى بودن محتوا؛ تنظيم منطقى و آسان‌ياب؛ فراهم ساختن نيازهاى پژوهشى فرعى؛ و تكريم در ذكر نام معصومين (ع)، هرچند در منبع، چنين نيامده باشد.
برخى از ويژگى‌هاى برجسته اين دانشنامه، عبارتند از: بازنگرى تاريخ زندگى امام حسين؛ استناد به منابع كهن و قابل استناد؛ بهره‌گيرى از منابع شيعه و عامه؛ جامعيت همراه با گزيده‌نگارى؛ نقد مطالب نادرست منابع معتبر؛ تبيين و تفسير در كنار گزارش؛ بررسى تفصيلى مسائل مرتبط با حادثه عاشورا؛ جمع‌بندى و تحليل روايات متعارض؛ كاربردى بودن محتوا؛ تنظيم منطقى و آسان‌ياب؛ فراهم ساختن نيازهاى پژوهشى فرعى؛ و تكريم در ذكر نام معصومين (ع)، هرچند در منبع، چنين نيامده باشد.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش