۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '== معرفى اجمالى == «(.*)»' به '== معرفى اجمالى == '''$1'''') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در مقدمه محقق كتاب، اين مطالب بيان شده است: | در مقدمه محقق كتاب، اين مطالب بيان شده است: | ||
#شرح زندگانى مؤلف؛ | |||
#تأليفات مؤلف؛ | |||
#منظومههاى نحوى قبل و بعد از مؤلف؛ | |||
#يگانه نسخهى خطى كتاب. | |||
منظومه حاضر، مجموعا در هشت باب بسيار كوتاه تنظيم شده و عناوين هر مبحث در بالاى اشعار ذكر شده است. ناظم، پيش از وارد شدن در ابواب مزبور، در ضمن بيست بيت به ستايش خدا، صلوات و سلام بر محمد(ص) و آل و اصحاب وى، تمجيد از حضرت امير(ع) و معرفى نحو و فايده آن پرداخته است. | منظومه حاضر، مجموعا در هشت باب بسيار كوتاه تنظيم شده و عناوين هر مبحث در بالاى اشعار ذكر شده است. ناظم، پيش از وارد شدن در ابواب مزبور، در ضمن بيست بيت به ستايش خدا، صلوات و سلام بر محمد(ص) و آل و اصحاب وى، تمجيد از حضرت امير(ع) و معرفى نحو و فايده آن پرداخته است. | ||
خط ۶۷: | خط ۶۴: | ||
ابواب هشتگانه كتاب بهترتيب عبارت است از: | ابواب هشتگانه كتاب بهترتيب عبارت است از: | ||
#باب لفظ و كلمه و كلام و كلم و قول: در اين باب، آنچه كلام از آن تركيب مىيابد، نشانههاى اسم، نشانههاى فعل، بيان حرف، انواع اعراب و بنا و موارد اعراب بررسى شده است. | |||
#باب اعراب: در اين باب، اعراب رفع، نصب، جر، جزم، اعراب افعال معتل و تنوين تشريح شده است. | |||
#باب تقسيمات اسماء: در اين باب، تقسيمات متعدد اسم، همچون تقسيم به ظاهر و مضمر و مبهم؛ تقسيم به مذكر و مؤنث؛ تقسيم به معرب و مبنى؛ تقسيم به معرفه و نكره و... مفصلا بررسى شده است. | |||
#باب مرفوعات: در اين باب، ده اسم مرفوع كه عبارتند از فاعل؛ نايب فاعل؛ مبتدا و خبر؛ اسم افعال ناقصه؛ اسم افعال مقاربه و رجاء و شروع؛ اسم افعال مدح و ذم؛ اسم ما و لا و لات و ان شبيه به ليس؛ خبر لاى نفى جنس؛ خبر حروف مشبهه بالفعل و فعل مضارع مجرد از عوامل بررسى شده است. | |||
#باب منصوبات: در اين باب، از مفعولبه، متعدى، لازم، شبيه به مفعولبه، منادى، مناداى مضاف به ياء متكلم، مرخم، مستغاثبه، مندوب، اختصاص، تحذير و اغراء، مفعول مطلق، مفعولله، مفعولفيه، مفعولمعه و... سخن به ميان آمده است. | |||
#باب مجرورات: در اين باب، از توابع پنجگانه، تنازع در عمل، اشتغال عامل از معمول و حكايت بحث شده است. | |||
#باب مجزومات: در اين باب از اسمايى كه عمل «إِنْ» را در شرط و جواب انجام مىدهند، نسب، تاريخ و وقف، سخن گفته شده است. | |||
#باب حروف: در اين باب از حروف جر، حروف ابتداء، حروف عطف، حروف نصب، حروف جزم، حروف ندا، حروف تحضيض و توبيخ و استفتاح، حروف جواب و تصديق، حروف تنبيه، لامها، حروف تنفيس و امهال، حروف تعريف، حروف نيابت، حروف عله، حروف نفى، حروف وصل و مصدر، حروف خطاب، حروف تفسير، حروف تأكيد، حروف ردع و زجر و... بحث شده است. | |||
مؤلف، در پايان تحت عنوان «خاتمه»، در ضمن ابياتى بيان مىكند كه معانى مورد نظر در موضوعات نحوى در ضمن هزار بيت عرضه گرديد، ولى چون بيم آن مىرفت كه گفته شود شاعر براى بيان مقصود خويش، «بحر طويل» را برگزيده و سخن را در آن به درازا كشانده، ناچار معانى يادشده در پانصد بيت خلاصه گرديد. | مؤلف، در پايان تحت عنوان «خاتمه»، در ضمن ابياتى بيان مىكند كه معانى مورد نظر در موضوعات نحوى در ضمن هزار بيت عرضه گرديد، ولى چون بيم آن مىرفت كه گفته شود شاعر براى بيان مقصود خويش، «بحر طويل» را برگزيده و سخن را در آن به درازا كشانده، ناچار معانى يادشده در پانصد بيت خلاصه گرديد. |
ویرایش