۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ نگارستان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
جز (جایگزینی متن - ':ت' به ': ت') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
تاريخ نگارستان، نوشته احمد بن محمد غفارى كاشانى، تصحيح [[مدرس گیلانی، مرتضی|مرتضى مدرس گيلانى]] اين كتاب، در بر دارنده تاريخى فارسى، آميخته با داستان‌ها و حكايت‌هاى كم‌ياب تاريخ اسلام و ايران به شمار مى‌آيد كه در 959 هجرى به نام شاه طهماسب اول صفوى نوشته شده است. انگيزه وى را از نوشتن تاريخ نگارستان، جست‌وجوى علت‌هاى فراز و فرود سلسله‌ها با توجه به رويدادها و روايت‌هاى تاريخى روزگار آنها مى‌توان دانست. نويسنده اين كتاب كه خود مردى شاعر و خطاط و مترسلى توانا بود، در دستگاه سام ميرزا صاحب تحفه سامى و فرزند شاه اسماعيل مى‌زيست و در دو كتاب تاريخى‌اش؛ يعنى تاريخ نگارستان و تاريخ جهان‌آرا، مطالبى فشرده و پرداخته | تاريخ نگارستان، نوشته احمد بن محمد غفارى كاشانى، تصحيح [[مدرس گیلانی، مرتضی|مرتضى مدرس گيلانى]] اين كتاب، در بر دارنده تاريخى فارسى، آميخته با داستان‌ها و حكايت‌هاى كم‌ياب تاريخ اسلام و ايران به شمار مى‌آيد كه در 959 هجرى به نام شاه طهماسب اول صفوى نوشته شده است. انگيزه وى را از نوشتن تاريخ نگارستان، جست‌وجوى علت‌هاى فراز و فرود سلسله‌ها با توجه به رويدادها و روايت‌هاى تاريخى روزگار آنها مى‌توان دانست. نويسنده اين كتاب كه خود مردى شاعر و خطاط و مترسلى توانا بود، در دستگاه سام ميرزا صاحب تحفه سامى و فرزند شاه اسماعيل مى‌زيست و در دو كتاب تاريخى‌اش؛ يعنى تاريخ نگارستان و تاريخ جهان‌آرا، مطالبى فشرده و پرداخته درباره نقاشان و خطاطان نوشت. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
تاريخ نگارستان، شرح كوتاهى از زندگى پيامبر گرامى اسلام(ص) و حضرت على (ع) و فرزندان و كرامات ايشان را در بر دارد و با گزارش | تاريخ نگارستان، شرح كوتاهى از زندگى پيامبر گرامى اسلام(ص) و حضرت على (ع) و فرزندان و كرامات ايشان را در بر دارد و با گزارش درباره رويدادها در زمانه خلفاى اموى و عباسى و سلسله شاهان ايرانى، حكايات و رواياتى از اميران، سرداران، نام‌داران علم و ادب و حتى توده، آورده و داستان‌هايى از شاه‌نامه فردوسى و حكايت‌هايى درباره اسكندر مقدونى و لقمان نيز باز گفته است. | ||
اين كتاب، نخست به شرح حال و زندگانى پيامبر گرامى اسلام(ص) و غزوه‌ها و سفرها و هجرت و نامه‌هايش به پادشاهان روزگار خود و حالات امام على (ع) و فرزندان وى و كرامت‌هايشان و سپس به تاريخچه خلفاى بنى اميه و صفاريان و طاهريان و پادشاهان آل سامان و درازا و چند و چون حكومتشان مى‌پردازد. هم‌چنين از شاهان غزنوى و اميران ديلمى و رويدادهاى دوران آنان و بنى عباس از سفاح تا مستعصم بالله و رخدادهاى زمانشان و سلجوقيان و خانان مغول از چنگيز خان و تبار و نسل او سخن مى‌گويد و از پادشاهان خوارزم‌شاهى و آل مظفر و فرمان‌روايان ملوك و اتابكان فارس گزارش مى‌دهد. | اين كتاب، نخست به شرح حال و زندگانى پيامبر گرامى اسلام(ص) و غزوه‌ها و سفرها و هجرت و نامه‌هايش به پادشاهان روزگار خود و حالات امام على (ع) و فرزندان وى و كرامت‌هايشان و سپس به تاريخچه خلفاى بنى اميه و صفاريان و طاهريان و پادشاهان آل سامان و درازا و چند و چون حكومتشان مى‌پردازد. هم‌چنين از شاهان غزنوى و اميران ديلمى و رويدادهاى دوران آنان و بنى عباس از سفاح تا مستعصم بالله و رخدادهاى زمانشان و سلجوقيان و خانان مغول از چنگيز خان و تبار و نسل او سخن مى‌گويد و از پادشاهان خوارزم‌شاهى و آل مظفر و فرمان‌روايان ملوك و اتابكان فارس گزارش مى‌دهد. | ||
روايت‌هايى | روايت‌هايى درباره برخى از رويدادهاى شيراز و شاعران آن سامان و حاكمان سربدارى و اميران تيمورى و چگونگى خروج امير تيمور گوركان و سرانجام كار او و اميران كرت و گله‌داران سياه و سفيد نيز در اين كتاب هست. | ||
اين اثر با ستايشى از نويسنده | اين اثر با ستايشى از نويسنده درباره روزگار صفويان پايان مى‌يابد، اما مصحح كتاب با نوشتن شرح حال درازدامنى از مؤسس اين سلسله تا حسين صفوى و رويدادهاى مهم روزگارشان، كار نويسنده را پى مى‌گيرد و از آغاز حوادث نجومى «ثبت شده در دفترها و كتاب‌ها» و چگونگى تاخت و تاز اشرف و محمود افغان، روى كار آمدن نادر شاه افشار و فرجام كار آنان و جهان‌گيرى و كشورگشايى نادر و رفتنش به هندوستان و گرفتن آنجا و اسير شدن محمد شاه هندى بر دست او و پايان دوره افشاريان گزارش مى‌دهد. | ||
پس از افشاريان، كريم خان زند روى كار مى‌آيد كه وى | پس از افشاريان، كريم خان زند روى كار مى‌آيد كه وى درباره او و رويدادهاى دوره وى و ويژگى‌هاى اخلاقى و آوازه دادگرى‌اش در جهان و سرانجام كار بازماندگانش تا در رسيدن قاجاريان سخن مى‌گويد و سپس درباره تاريخ قوم قجر قلم مى‌زند. | ||
گزارش | گزارش درباره زندگانى و روش فرمان‌روايى آقا محمد خان و خون‌ريزى‌ها و ستم‌گرى‌هاى او مانند كور كردن مردم کرمان و شكنجه كردن لطفعلى خان زند و لشكركشى‌اش به گرجستان و ماجراى قتل‌ها و غارت‌هايش در آن سرزمين و فراهم آمدن زمينه‌هاى كشته شدنش در قلعه شوشى، در فصل بلندى از اين كتاب جاى مى‌گيرد. | ||
پس از آقا محمد خان، فتحعلى شاه در جاى او مى‌نشيند و پس از او محمد شاه و ناصر الدين شاه در مى‌رسند و سرانجام مظفر الدين شاه بر تخت مى‌نشيند كه در روزگار وى، بانگ مشروطه خواهى در ايران درمى‌افتد. كتاب با پايان يافتن پادشاهى قاجاريان، به سرانجام مى‌رسد. | پس از آقا محمد خان، فتحعلى شاه در جاى او مى‌نشيند و پس از او محمد شاه و ناصر الدين شاه در مى‌رسند و سرانجام مظفر الدين شاه بر تخت مى‌نشيند كه در روزگار وى، بانگ مشروطه خواهى در ايران درمى‌افتد. كتاب با پايان يافتن پادشاهى قاجاريان، به سرانجام مى‌رسد. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
نويسنده به گفته خودش، براى نوشتن اين كتاب از منابع معتبرى همچون [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، مروج الذهب مسعودى، مطلع السعدين عبدالرزاق سمرقندى، روضه الصفا، نوشته مير خواند و حبيب السير خواند مير بهره برده و كوشيده است كه اثرش به كتاب‌هاى در بر دارنده افسانه بدل نشود، بلكه با تأكيد بر خصال نيك انسانى، آموزنده و اخلاقى باشد. بارى، وى از لغزش‌ها و خطاهاى برخى از منابع كتابش پرهيز نكرده و بدانها دچار شده است. | نويسنده به گفته خودش، براى نوشتن اين كتاب از منابع معتبرى همچون [[تاريخ الطبري، تاريخ الأمم و الملوك|تاريخ طبرى]]، مروج الذهب مسعودى، مطلع السعدين عبدالرزاق سمرقندى، روضه الصفا، نوشته مير خواند و حبيب السير خواند مير بهره برده و كوشيده است كه اثرش به كتاب‌هاى در بر دارنده افسانه بدل نشود، بلكه با تأكيد بر خصال نيك انسانى، آموزنده و اخلاقى باشد. بارى، وى از لغزش‌ها و خطاهاى برخى از منابع كتابش پرهيز نكرده و بدانها دچار شده است. | ||
اين كتاب نخست در 1245 (1829م) به كوشش جورج جرويس در بمبئى هند چاپ شد و [[مدرس گیلانی، مرتضی|مرتضى مدرس گيلانى]]، ذيلى | اين كتاب نخست در 1245 (1829م) به كوشش جورج جرويس در بمبئى هند چاپ شد و [[مدرس گیلانی، مرتضی|مرتضى مدرس گيلانى]]، ذيلى درباره تاريخ صفويه تا پايان سلطنت قاجار بر آن افزود و در 1341ش در تهران چاپش كرد. ترجمه‌اى تركى از تاريخ نگارستان در كتاب‌خانه بريتانيا هست كه بخش‌هايى از آن، در نوشته‌هاى شمارى از مستشرقان نقل شده است. | ||
مصحح كتاب، با اشاره به سودمندى‌هاى تاريخ‌خوانى و تاريخ‌دانى و نقل گفته‌هايى از مورخان و دانشمندان در اين باره، فهرست بلندى از منابع تاريخ نگارستان و سياهه‌اى از واژگان مغولى به كار رفته در آن عرضه مى‌كند و سپس لغزش‌ها و خطاهاى نويسنده را در اين كتاب بر مى‌شمرد. وى هم‌چنين از فرجام اين كتاب و پيشينه و توانايى‌هاى نويسنده‌اش سخن مى‌گويد و در پايان، «متمم» يا «تذييلى» بر اثر او مى‌افزايد. اين متمم، تاريخ صفويان را تا روزگار برپايى جنبش مشروطه در بر دارد.. اين نسخه از تاريخ نگارستان، هيچ پانوشت و نمايه‌اى ندارد و فهرست عنوان‌هايش در پايان آن آمده است. | مصحح كتاب، با اشاره به سودمندى‌هاى تاريخ‌خوانى و تاريخ‌دانى و نقل گفته‌هايى از مورخان و دانشمندان در اين باره، فهرست بلندى از منابع تاريخ نگارستان و سياهه‌اى از واژگان مغولى به كار رفته در آن عرضه مى‌كند و سپس لغزش‌ها و خطاهاى نويسنده را در اين كتاب بر مى‌شمرد. وى هم‌چنين از فرجام اين كتاب و پيشينه و توانايى‌هاى نويسنده‌اش سخن مى‌گويد و در پايان، «متمم» يا «تذييلى» بر اثر او مى‌افزايد. اين متمم، تاريخ صفويان را تا روزگار برپايى جنبش مشروطه در بر دارد.. اين نسخه از تاريخ نگارستان، هيچ پانوشت و نمايه‌اى ندارد و فهرست عنوان‌هايش در پايان آن آمده است. | ||