۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جامی، عبدالرحمن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '،ح' به '، ح'
جز (جایگزینی متن - ':ف' به ': ف') |
جز (جایگزینی متن - '،ح' به '، ح') |
||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
اول ادبيات به معنى متداول لفظ،يعنى شعر و انشاء و نثرهاى ادبى؛ | اول ادبيات به معنى متداول لفظ،يعنى شعر و انشاء و نثرهاى ادبى؛ | ||
دوم علوم نقلى( | دوم علوم نقلى(قرآن، حديث، سيره،فقه، تصوف، علوم زبان)، | ||
سوم علوم عقلى(موسيقى، عرفان و حكمت). | سوم علوم عقلى(موسيقى، عرفان و حكمت). | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
#بهارستان،892،چاپى،116 ص.كتابى است به اسلوب گلستان سعدى (30،18،26). | #بهارستان،892،چاپى،116 ص.كتابى است به اسلوب گلستان سعدى (30،18،26). | ||
#منشآت يا رقعات يا | #منشآت يا رقعات يا انشاء،چاپى، حدود 80 ص.نامه‌هائى كه جامى به اشخاص مختلف نوشته است.بعضى از آنها شامل نكته‌هاى نظرى عرفانى نيز هست (37،18،34). | ||
====ب.نظم==== | ====ب.نظم==== | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
#اعتقاد نامه يا عقايد،چاپى،13 ص.اين مثنوى كوتاه بيانى است از اصول اسلامى كه با وحدت وجود شروع مى‌شود و با درجات بهشت به آخر مى‌رسد. | #اعتقاد نامه يا عقايد،چاپى،13 ص.اين مثنوى كوتاه بيانى است از اصول اسلامى كه با وحدت وجود شروع مى‌شود و با درجات بهشت به آخر مى‌رسد. | ||
#:جامى اين اثر را به مثنوى سلسلة الذهب الحاق كرده است، ولى ظاهرا در اصل اثر مستقلى بوده، و به اين دليل است كه به صورت جداگانه چاپ شده و در بعضى از مجموعه‌هاى خطى قديم نيز به صورتى جدا محفوظ است(-،1،43). | #:جامى اين اثر را به مثنوى سلسلة الذهب الحاق كرده است، ولى ظاهرا در اصل اثر مستقلى بوده، و به اين دليل است كه به صورت جداگانه چاپ شده و در بعضى از مجموعه‌هاى خطى قديم نيز به صورتى جدا محفوظ است(-،1،43). | ||
#رساله مناسك يا اركان | #رساله مناسك يا اركان حج،887، حدود 80 ص با حواشى مفصل از خود جامى.رساله فقهى است در بيان مناسك حج و زيارت اماكن مقدسه در حجاز طبق مذاهب اربعه سنى(17،4،17). | ||
====ه.تصوف و آداب عملى آن==== | ====ه.تصوف و آداب عملى آن==== | ||
#رساله طريق صوفيان، رساله در طريق خواجگان، رساله پاس انفاس، رساله طريق توجه خواجه‌ها، رساله در شرايط ذكر، رساله در طريق نقشبنديه، رساله سررشته، نوريه،نقشبنديه. | #رساله طريق صوفيان، رساله در طريق خواجگان، رساله پاس انفاس، رساله طريق توجه خواجه‌ها، رساله در شرايط ذكر، رساله در طريق نقشبنديه، رساله سررشته، نوريه،نقشبنديه.چاپى، حدود 5 ص.در بيان مسائل عملى تصوف و اركان آن، يعنى ذكر، توجه و مراقبه، رابطه با پير پرونده.شبيه است به آنچه در شرح آخرين رباعى رساله شرح رباعيات جامى(رك شماره 33)و در بعضى از مواضع نفحات الانس و همچنين در صفحات زيادى از تكلمه عبدالغفور لارى آمده است (42،32،39). | ||
آغاز: | آغاز: | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۴: | ||
حق سبحانه و تعالى همگنان را از آنچه نشايد نگاه دارد، و از آنچه نبايد در پناه.جمله سر خواص و عوام گفته شد، و السلام و الاكرام، و الحمد لله رب العالمين. | حق سبحانه و تعالى همگنان را از آنچه نشايد نگاه دارد، و از آنچه نبايد در پناه.جمله سر خواص و عوام گفته شد، و السلام و الاكرام، و الحمد لله رب العالمين. | ||
21.رساله لا اله الا الله يا رساله | 21.رساله لا اله الا الله يا رساله تهليليه، حدود 5 ص.در شرح معنی «لا اله الا الله» | ||
و اهميت ذكر آن و كلمه «محمد رسول الله».در اين رساله درباره معانى و رموز سه حرف «الف و لام و هاء» که در كلمه طيبه لا اله الا الله آمده است نيز بحث مى‌شود (13،23،13). | و اهميت ذكر آن و كلمه «محمد رسول الله».در اين رساله درباره معانى و رموز سه حرف «الف و لام و هاء» که در كلمه طيبه لا اله الا الله آمده است نيز بحث مى‌شود (13،23،13). | ||
| خط ۱۷۳: | خط ۱۷۳: | ||
#فوائد الضيائية فى شرح الكافية(عربى)،897،چاپى،223 ص.يكى از كتابهاى معتبر نحو عربى است كه هنوز كتاب درسى است.بارها به چاپ رسيده است(38،40،35). | #فوائد الضيائية فى شرح الكافية(عربى)،897،چاپى،223 ص.يكى از كتابهاى معتبر نحو عربى است كه هنوز كتاب درسى است.بارها به چاپ رسيده است(38،40،35). | ||
#تجنيس اللغات يا تجنيس الخط،چاپى.منظومه ايست كه در آن راجع به لغات عربى كه به آسانى تصحيف مى‌شود بحث مى‌شود(46،8،47). | #تجنيس اللغات يا تجنيس الخط،چاپى.منظومه ايست كه در آن راجع به لغات عربى كه به آسانى تصحيف مى‌شود بحث مى‌شود(46،8،47). | ||
#رساله در قافيه يا مختصر وافى فى علم قوافى يا الرسالة الوافية فى علم القافية، | #رساله در قافيه يا مختصر وافى فى علم قوافى يا الرسالة الوافية فى علم القافية، چاپى، حدود 10 صفحه(25،11،28). | ||
#رساله در | #رساله در عروض، حدود سى صفحه(35،29،32). | ||
#رساله كبير در معما موسوم به حليه حلل،856،در حدود 80 ص.منتخب و تحريرى است از كتاب حلل مطرز در معما و لغز از شريف الدين على يزدى(31، 9،27). | #رساله كبير در معما موسوم به حليه حلل،856،در حدود 80 ص.منتخب و تحريرى است از كتاب حلل مطرز در معما و لغز از شريف الدين على يزدى(31، 9،27). | ||
#رساله متوسط در معما،يا طبق بعضى از نسخه‌هاى خطى، مختصرى در بيان قواعد | #رساله متوسط در معما،يا طبق بعضى از نسخه‌هاى خطى، مختصرى در بيان قواعد معما، حدود 35 ص(32،27،29). | ||
#رساله صغير در | #رساله صغير در معما، حدود 30 ص(33،10،30). | ||
#رساله منظومه اصغر در | #رساله منظومه اصغر در معما،890،چاپى، حدود 6 ص در 68 بيت (34،28،31). | ||
===علوم عقلى=== | ===علوم عقلى=== | ||
| خط ۱۸۴: | خط ۱۸۴: | ||
====الف.رياضيات==== | ====الف.رياضيات==== | ||
#رساله در | #رساله در موسيقى،890،چاپى، حدود 50 ص.رساله‌اى است فنى در باره دستگاهها و مايه‌هاى موسيقى كه حاوى جداول توضيحى نيز هست(36، 30،33). | ||
آغاز:بعد از ترنم به نغمات سپاس خداوندى، كه شعبه دانان مقامات بندگى را گوش اميد بر آوازه نويد لطايف انعام و افضال اوست... | آغاز:بعد از ترنم به نغمات سپاس خداوندى، كه شعبه دانان مقامات بندگى را گوش اميد بر آوازه نويد لطايف انعام و افضال اوست... | ||
| خط ۲۰۲: | خط ۲۰۲: | ||
#:{{شعر}} | #:{{شعر}} | ||
#:{{ب|''هم فاتحه هم خاتمه‌اش جمله توئى''|2=''فافتح بالخير رب و اختم بالخير''}}{{پایان شعر}} | #:{{ب|''هم فاتحه هم خاتمه‌اش جمله توئى''|2=''فافتح بالخير رب و اختم بالخير''}}{{پایان شعر}} | ||
# | #لوايح، حدود 870،چاپى،77 ص.از كتابهاى بسيار مهم و مبتكرانه جامى است كه در آن موضوعات اصلى مكتب شيخ اكبر به صورت منقح و به نثر فارسى فصيح و روان تحرير شده است.جامى معمولا در بيشتر كتابهايش كه به اين قبيل بحثها مى‌پردازد آثار عرفانى ديگران را شرح مى‌كند.اما اين كتاب در حد خود كتابى مستقل است(8،3،8). | ||
#:آغاز: | #:آغاز: | ||
#:لا أحصى ثناء عليك، كيف...خداوندا سپاس تو بر زبان نمى‌آريم، و ستايش تو بر تو نمى‌شماريم... | #:لا أحصى ثناء عليك، كيف...خداوندا سپاس تو بر زبان نمى‌آريم، و ستايش تو بر تو نمى‌شماريم... | ||
| خط ۲۱۵: | خط ۲۱۵: | ||
#:{{شعر}} | #:{{شعر}} | ||
#:{{ب|''آن لحظه كه شد تمام آورد بدر''|2=''تاريخ مه و سال وى از شهر صفر''}}{{پایان شعر}} | #:{{ب|''آن لحظه كه شد تمام آورد بدر''|2=''تاريخ مه و سال وى از شهر صفر''}}{{پایان شعر}} | ||
#:شرح بعضى از ابيات قصيده تائيه | #:شرح بعضى از ابيات قصيده تائيه فارضيه، حدود 35 ص.در اين اثر جامى بدون مقدمه به ترجمه و شرح 75 بيت(از مجموع 750 بيت)قصيده تائيه كبراى ابن فارض معروف به «نظم السلوك» مى‌پردازد، و هر بيت را در پنج يا شش سطر فارسى زيبا و روان شرح و تفسير مى‌كند.به نظر مى‌رسد كه بيشتر مطالب اين رساله از مشارق الدرارى فرغانى(رك بخش چهارم اين مقدمه)تحرير شده است.براى آشنائى با نمونه‌اى از سبك اين رساله رك نقد النصوص 7248-21.در آنجا جامى شرح يك بيت را از رساله مزبور نقل مى‌كند(6،-،6). | ||
#:آغاز: | #:آغاز: | ||
#:پاكا خداوندى كه صفحات كاينات نامه سپاس و ستايش اوست، و صحيفه مكونات نسخه بخشش و بخشايش او... | #:پاكا خداوندى كه صفحات كاينات نامه سپاس و ستايش اوست، و صحيفه مكونات نسخه بخشش و بخشايش او... | ||
| خط ۲۳۱: | خط ۲۳۱: | ||
#:آغاز:الحمد لله الذى تجلى بذاته لذاته،فتعين فى باطن علمه مجالى ذاته و صفاته،ثم انعكست آثار تلك المجالى... | #:آغاز:الحمد لله الذى تجلى بذاته لذاته،فتعين فى باطن علمه مجالى ذاته و صفاته،ثم انعكست آثار تلك المجالى... | ||
#:انجام: فيمكن أن يكون الصادر أولا بالوجود العينى أكثر من واحد، كما ذهب إليه الصوفية الموحدة قدس الله أسرارهم. | #:انجام: فيمكن أن يكون الصادر أولا بالوجود العينى أكثر من واحد، كما ذهب إليه الصوفية الموحدة قدس الله أسرارهم. | ||
#شرح فصوص الحكم(عربى) | #شرح فصوص الحكم(عربى)،896،چاپى، حدود 300 ص.آخرين اثر مهم عرفانى جامى است.اين مسئله جالب توجه و حاكى از مسلك جامى است كه اولين و آخرين اثر عرفانى او،يعنى نقد النصوص و شرح فصوص، هر دو مستقيما يا من غير مستقيم در شرح كتاب فصوص الحكم است.در بخش پنجم اين مقدمه به تفصيل راجع به اين كتاب سخن خواهيم راند(4،-،18 و 37). | ||
#:آغاز:الحمد لله الذى زين خواتم قلوب أولى الهمم بفصوص فصوص الحكم و ختم بها باب النبوة... | #:آغاز:الحمد لله الذى زين خواتم قلوب أولى الهمم بفصوص فصوص الحكم و ختم بها باب النبوة... | ||
#:انجام:لقد وفق للفراق عن فك ختام هذه الفصوص و كشف إيهام هذه النصوص العبد...عبد الرحمن بن أحمد الجامى...غرة جمادى الأولى المنتظمة فى سلك شهور سنة 896.و الله اعلم. | #:انجام:لقد وفق للفراق عن فك ختام هذه الفصوص و كشف إيهام هذه النصوص العبد...عبد الرحمن بن أحمد الجامى...غرة جمادى الأولى المنتظمة فى سلك شهور سنة 896.و الله اعلم. | ||
بخش دوم:آثار كوتاه | بخش دوم:آثار كوتاه | ||
#رسالة فى الوجود يا الوجودية يا رساله وجيزه در تحقيق و اثبات واجب الوجود(عربى) | #رسالة فى الوجود يا الوجودية يا رساله وجيزه در تحقيق و اثبات واجب الوجود(عربى)،چاپى، حدود 10 ص.بحثى فنى درباره وجود و ماهيات، كه بيشتر بر مذاق متكلمين و حكما است تا بر مذاق عرفا (11،22،11). | ||
#:آغاز:الوجود أى ما بانضمامه إلى الماهيات تترتب عليها آثارها المختصة لها... | #:آغاز:الوجود أى ما بانضمامه إلى الماهيات تترتب عليها آثارها المختصة لها... | ||
#:انجام:إلى انحصار الوجود الواحد فى كونه قائما بكل واحد منهما و كونه قائما بالمجموع،فلا يجدى نفعا. | #:انجام:إلى انحصار الوجود الواحد فى كونه قائما بكل واحد منهما و كونه قائما بالمجموع،فلا يجدى نفعا. | ||
| خط ۲۴۲: | خط ۲۴۲: | ||
#:آغاز:بعد از گشايش مقال بستايش خجسته مآل ملك متعال و توسل به درود فرخنده ورود صاحب آيات تكميل و اكمال... | #:آغاز:بعد از گشايش مقال بستايش خجسته مآل ملك متعال و توسل به درود فرخنده ورود صاحب آيات تكميل و اكمال... | ||
#:انجام:لا يجوز أن يغفل عن تبعية نوره لنور الشمس. | #:انجام:لا يجوز أن يغفل عن تبعية نوره لنور الشمس. | ||
#شرح بيت خسرو | #شرح بيت خسرو دهلوى، حدود 5 ص.رساله‌اى منثور و منظوم است در شرح بيت ذيل: | ||
#:{{شعر}} | #:{{شعر}} | ||
#:{{ب|''ز درياى شهادت چون نهنگ«لا» بر آرد سر''|2=''تيمم فرض گردد نوح را در وقت طوفانش''}}{{پایان شعر}} | #:{{ب|''ز درياى شهادت چون نهنگ«لا» بر آرد سر''|2=''تيمم فرض گردد نوح را در وقت طوفانش''}}{{پایان شعر}} | ||
| خط ۲۵۲: | خط ۲۵۲: | ||
#:{{شعر}} | #:{{شعر}} | ||
#:{{ب|''مرغ غم او به حيله شد با ما رام''|2=''خاموش كه مرغ رام را رم ندهى''}}{{پایان شعر}} | #:{{ب|''مرغ غم او به حيله شد با ما رام''|2=''خاموش كه مرغ رام را رم ندهى''}}{{پایان شعر}} | ||
#شرح حديث ابورزين العقيلى يا شرح حديث | #شرح حديث ابورزين العقيلى يا شرح حديث العلماء، حدود 3 ص.اسم صحيح اين اثر در هيچ كدام از فهرستهاى سه‌گانه آثار جامى نيامده است.جامى در نقد النصوص بدون ذكر اسم ابورزين حديث او را، كه معروف است به «حديث عماء»، آورده است(1140).در شرح اين حديث جامى به شش مرتبه ظهور وجود متوسل مى‌شود(10 و 47،21 و 36،10 و 44). | ||
#:آغاز: | #:آغاز: | ||
#:{{شعر}} | #:{{شعر}} | ||