۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
التفسير الكبير (فخر رازی): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - ':ت' به ': ت') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
اين اثر شامل سى و دو جلد مى‌باشد. هر چند [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در ابتداى تفسير كبير گفته است كه آن را در مقدمه و ابوابى تنظيم كرده و مقدمه نيز شامل ابواب و فصولى است، عملا در همان فصل اول از مقدمه، به تفسير '''«اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم»''' پرداخته است. او تفسير هر سوره را با ذكر نام آن، محل نزول، تعداد آيات و اقوال مربوط به آن آغاز كرده، سپس با ذكر يك يا دو يا چند آيه از آن سوره، توضيح كوتاهى دربارۀ مناسبت آنها با آيات قبلى داده است. اين ويژگى از امتيازات بارز اين تفسير است<ref>ايازى، ص 655</ref>. سپس، چنانچه روايت يا حديثى از پيامبر اكرم(ص)، صحابه يا تابعين دربارۀ آيه يا آيات وجود داشته، آنها را بررسى كرده، يا به ذكر مسائلى چون ناسخ و منسوخ يا شرح مصطلحات حديثى (مانند متواتر و آحاد و جرح و تعديل) پرداخته، آنگاه آيه يا آيات مورد نظر را به كوچكترين اجزاى مفهومى، تجزيه كرده و تحت عناوينى؛ چون مسئله، سؤال، وجه، اقوال، امور و غيره، از ابعاد مختلف كلامى و فلسفى و لغوى و ادبى و فقهى و مانند اين‌ها به بررسى و تفسير آنها پرداخته<ref>«شناسايى برخى از تفاسير عامه»، ص 79-80</ref> و در پايان، نظر خود را بيان نموده است. اين بحث‌هاى تفصيلى و پرداختن به ابعاد گوناگون يك مسئله، از ويژگى‌هاى بارز و منحصر به فرد تفسير كبير است. | اين اثر شامل سى و دو جلد مى‌باشد. هر چند [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] در ابتداى تفسير كبير گفته است كه آن را در مقدمه و ابوابى تنظيم كرده و مقدمه نيز شامل ابواب و فصولى است، عملا در همان فصل اول از مقدمه، به تفسير '''«اعوذ باللّه من الشيطان الرجيم»''' پرداخته است. او تفسير هر سوره را با ذكر نام آن، محل نزول، تعداد آيات و اقوال مربوط به آن آغاز كرده، سپس با ذكر يك يا دو يا چند آيه از آن سوره، توضيح كوتاهى دربارۀ مناسبت آنها با آيات قبلى داده است. اين ويژگى از امتيازات بارز اين تفسير است<ref>ايازى، ص 655</ref>. سپس، چنانچه روايت يا حديثى از پيامبر اكرم(ص)، صحابه يا تابعين دربارۀ آيه يا آيات وجود داشته، آنها را بررسى كرده، يا به ذكر مسائلى چون ناسخ و منسوخ يا شرح مصطلحات حديثى (مانند متواتر و آحاد و جرح و تعديل) پرداخته، آنگاه آيه يا آيات مورد نظر را به كوچكترين اجزاى مفهومى، تجزيه كرده و تحت عناوينى؛ چون مسئله، سؤال، وجه، اقوال، امور و غيره، از ابعاد مختلف كلامى و فلسفى و لغوى و ادبى و فقهى و مانند اين‌ها به بررسى و تفسير آنها پرداخته<ref>«شناسايى برخى از تفاسير عامه»، ص 79-80</ref> و در پايان، نظر خود را بيان نموده است. اين بحث‌هاى تفصيلى و پرداختن به ابعاد گوناگون يك مسئله، از ويژگى‌هاى بارز و منحصر به فرد تفسير كبير است. | ||
تفسير كبير را از نظر روش، در شمار تفاسير عقلى و كلامى آورده‌اند<ref>سيوطى، ج 4، ص 243؛ طباطبائى، 1374ش، ص 56</ref>. ذهبى<ref>ج 1،ص 289</ref> آن را از نوع تفسير به رأى جائز دانسته است. [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبائى]] | تفسير كبير را از نظر روش، در شمار تفاسير عقلى و كلامى آورده‌اند<ref>سيوطى، ج 4، ص 243؛ طباطبائى، 1374ش، ص 56</ref>. ذهبى<ref>ج 1،ص 289</ref> آن را از نوع تفسير به رأى جائز دانسته است. [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبائى]] نيز از طرفى اين تفسير را تفسيرى كلامى ذكر كرده<ref>همانجا</ref> و از طرف ديگر، تفسير متكلمان را تطبيق ناميده و رد كرده است <ref>و1390-1394،ج 1، ص 6</ref>. هر چند تفسير [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] پر از مباحث كلامى و عقلى است، ظاهرا خود او لزوما به دنبال نگارش تفسيرى كلامى يا فلسفى يا تفسير به رأى، چه ممدوح چه مذموم، نبوده است، زيرا در تفسير خود به اين نكته اشاره‌اى نكرده و در وصيتنامه‌اش مى‌نويسد كه هيچ يك از اين روش‌هاى فلسفى و كلامى در كنار روش قرآنى ارج و ارزشى ندارند<ref>داوودى، ج 2، ص 217</ref>. با توجه به اين كه محور غالب مباحث كلامى، آيات قرآن كريم بوده است، در تفسير كبير كه صبغه‌اى كلامى دارد، مى‌توان مجموعۀ نسبتا كاملى را از آراى كلامى اشاعره، معتزله، كراميه و برخى فرق ديگر<ref>عبدالحميد، ص 321-339</ref> ملاحظه كرد و به يك دورۀ كامل از مباحث كلامى دست يافت. | ||
برخى از مباحث كلامى - فلسفى كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به آنها پرداخته عبارت‌اند از: معرفت خداوند و اين كه آيا در شناخت او نظر و استدلال جائز است يا نه<ref>لاگارد،ص 296،339</ref>، ايمان و اسلام، تفاوت ميان اين دو و اركان ايمان<ref>همان، ص 216-217</ref>، كلام الهى و بحث از حدوث و قدم آن <ref>همان، ص 307، 320</ref>، رؤيت خداوند<ref>همان، ص 272</ref>، عدل الاهى<ref>همان، ص 293</ref>، جبر و اختيار و قضا و قدر<ref>همان، ص 246، 316</ref>، حدوث و قدم عالم<ref>همان، ص 208، 250</ref>، اعجاز قرآن<ref>همان، ص 207؛ نيز -عبدالحميد، ص 225، 231</ref>، ارادۀ خداوند<ref>لاگارد، ص 195</ref>، مفهوم استواى خداوند بر عرش<ref>همان، ص 199</ref>، تجسيم<ref>همان، ص 223</ref>، تثليث<ref>همان، ص 223</ref>، عصمت انبيا<ref>همان، ص 294-295</ref>، شفاعت پيامبر اكرم<ref>همان، ص 282</ref>، عقيدۀ شيعه در امامت معصوم و احتمال صحت آن <ref>همان، ص 40</ref>، بيان لزوم وجود معصوم در هر زمانى با اين توضيح كه بر خلاف نظر شيعه و بنابر اعتقاد اشاعره و خود [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، مجموع امت معصوم است نه يك تن، و بحث معاد <ref>همان،ص 339، براى موارد ديگر-ص 257-258</ref>. | برخى از مباحث كلامى - فلسفى كه [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] به آنها پرداخته عبارت‌اند از: معرفت خداوند و اين كه آيا در شناخت او نظر و استدلال جائز است يا نه<ref>لاگارد،ص 296،339</ref>، ايمان و اسلام، تفاوت ميان اين دو و اركان ايمان<ref>همان، ص 216-217</ref>، كلام الهى و بحث از حدوث و قدم آن <ref>همان، ص 307، 320</ref>، رؤيت خداوند<ref>همان، ص 272</ref>، عدل الاهى<ref>همان، ص 293</ref>، جبر و اختيار و قضا و قدر<ref>همان، ص 246، 316</ref>، حدوث و قدم عالم<ref>همان، ص 208، 250</ref>، اعجاز قرآن<ref>همان، ص 207؛ نيز -عبدالحميد، ص 225، 231</ref>، ارادۀ خداوند<ref>لاگارد، ص 195</ref>، مفهوم استواى خداوند بر عرش<ref>همان، ص 199</ref>، تجسيم<ref>همان، ص 223</ref>، تثليث<ref>همان، ص 223</ref>، عصمت انبيا<ref>همان، ص 294-295</ref>، شفاعت پيامبر اكرم<ref>همان، ص 282</ref>، عقيدۀ شيعه در امامت معصوم و احتمال صحت آن <ref>همان، ص 40</ref>، بيان لزوم وجود معصوم در هر زمانى با اين توضيح كه بر خلاف نظر شيعه و بنابر اعتقاد اشاعره و خود [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]]، مجموع امت معصوم است نه يك تن، و بحث معاد <ref>همان،ص 339، براى موارد ديگر-ص 257-258</ref>. | ||