۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الرسائل الفشاركية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - ':ت' به ': ت') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''الرسائل الفشاركية'''، به زبان عربى، تأليف [[فشارکی اصفهانی، محمد بن امیرقاسم|سيد محمد فشاركى]] (م 1316ق) است كه از اجلاى شاگردان [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] | '''الرسائل الفشاركية'''، به زبان عربى، تأليف [[فشارکی اصفهانی، محمد بن امیرقاسم|سيد محمد فشاركى]] (م 1316ق) است كه از اجلاى شاگردان [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] بزرگ بوده و بعد از رحلت ايشان، از سامراء به نجف رفته است([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]، ج 4، ص 378). | ||
كتاب، مشتمل بر چند رساله در موضوعات مختلف فقهى و اصولى است. | كتاب، مشتمل بر چند رساله در موضوعات مختلف فقهى و اصولى است. | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
#:مؤلف، در اين رساله، پس از تبيين حكم واقعى و ظاهرى، به توضيح پيرامون اصل برائت پرداخته است و با استفاده از دلايل عقلى و نقلى، آن را اثبات كرده و بعضى از موارد استفاده آن را در فقه متذكر شده است. | #:مؤلف، در اين رساله، پس از تبيين حكم واقعى و ظاهرى، به توضيح پيرامون اصل برائت پرداخته است و با استفاده از دلايل عقلى و نقلى، آن را اثبات كرده و بعضى از موارد استفاده آن را در فقه متذكر شده است. | ||
#رسالة فى تقوى السافل بالعالي: | #رسالة فى تقوى السافل بالعالي: | ||
#:در اين رساله، مسئله پاك ماندن قسمت بالايى آبى كه بر روى نجاست مى‌ريزد، بررسى شده است. متن كتاب از [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] | #:در اين رساله، مسئله پاك ماندن قسمت بالايى آبى كه بر روى نجاست مى‌ريزد، بررسى شده است. متن كتاب از [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] بزرگ است كه پس از پايان يافتن آن، شرح و نقد [[فشارکی اصفهانی، محمد بن امیرقاسم|سيد محمد فشاركى]]، بر قسمت‌هايى از آن ذكر شده است. | ||
#:اين شرح، به اصطلاح شرح بالقول(قوله...أقول) است كه به سبك فقه استدلالى به بيان و تفسير و نقد بعضى از نظريات ميرزاى بزرگ پرداخته است. | #:اين شرح، به اصطلاح شرح بالقول(قوله...أقول) است كه به سبك فقه استدلالى به بيان و تفسير و نقد بعضى از نظريات ميرزاى بزرگ پرداخته است. | ||
#:از آن‌جايى كه در اين رساله، بعد از نام ميرزاى بزرگ، عبارت قدس سره و نظاير آن ديده نمى‌شود، اين كتاب در زمان زندگانى ميرزا؛ يعنى قبل از 1312ق، نوشته شده است. | #:از آن‌جايى كه در اين رساله، بعد از نام ميرزاى بزرگ، عبارت قدس سره و نظاير آن ديده نمى‌شود، اين كتاب در زمان زندگانى ميرزا؛ يعنى قبل از 1312ق، نوشته شده است. | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
#:علاوه بر مباحث حديثى و بيان نظريات فقها، مباحث اصولى مهمى، مثل واجب مطلق و مشروط يا معلّق و مقدمه واجب، به‌طور مستقل مطرح گرديده است. مؤلف، در علّت بيان آنها، اين‌گونه مى‌نويسد: «و هذه المسئلة و إن كانت أصوليّة إلاّ أن التعرض لها في هذا المقام مما لا بأس به، لارتباط له بالمقصود». | #:علاوه بر مباحث حديثى و بيان نظريات فقها، مباحث اصولى مهمى، مثل واجب مطلق و مشروط يا معلّق و مقدمه واجب، به‌طور مستقل مطرح گرديده است. مؤلف، در علّت بيان آنها، اين‌گونه مى‌نويسد: «و هذه المسئلة و إن كانت أصوليّة إلاّ أن التعرض لها في هذا المقام مما لا بأس به، لارتباط له بالمقصود». | ||
#:لازم به ذكر است كه بر خلاف نام كتاب كه «الدماء الثلاثة»(حيض، استحاضه و نفاس) است، بيشترين مباحث كتاب فقط مربوط به حيض است و در غير آن شرحى بر مباحث«شرائع الاسلام» وجود ندارد و نظريات خود مؤلف، به‌صورت بسيار مختصر در مورد استحاضه و نفاس مطرح شده است. | #:لازم به ذكر است كه بر خلاف نام كتاب كه «الدماء الثلاثة»(حيض، استحاضه و نفاس) است، بيشترين مباحث كتاب فقط مربوط به حيض است و در غير آن شرحى بر مباحث«شرائع الاسلام» وجود ندارد و نظريات خود مؤلف، به‌صورت بسيار مختصر در مورد استحاضه و نفاس مطرح شده است. | ||
#:با توجه به اينكه مؤلف، پس از نام [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق)، عبارت «أعلى اللّه مقامه» يا «قدس سره» را ذكر كرده است و با عنايت به اينكه به نظريات استادش [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى بزرگ شيرازى]] | #:با توجه به اينكه مؤلف، پس از نام [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق)، عبارت «أعلى اللّه مقامه» يا «قدس سره» را ذكر كرده است و با عنايت به اينكه به نظريات استادش [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى بزرگ شيرازى]] (م1312ق) كه وى از سال 1286ق، در خدمت او بوده است، هيچ‌گونه اشاره‌اى ننموده است، به احتمال زياد، اين كتاب، بين سال‌هاى 1281 تا 1290ق، نوشته شده است. | ||
#رسالة في أحكام الخلل في الصلاة: | #رسالة في أحكام الخلل في الصلاة: | ||
#:در اين رساله، احكام سهو و نسيان در كارهاى نماز و ندانستن نجاست لباس و بدن نمازگزار و زياد نمودن يك ركعت و شك‌هاى صحيح و غير صحيح در تعداد ركعات نماز بيان شده است. سبك نگارش آن فقه استدلالى است و در آن به نظريات فقهاى بزرگ قبل از مؤلف اشاره شده است. | #:در اين رساله، احكام سهو و نسيان در كارهاى نماز و ندانستن نجاست لباس و بدن نمازگزار و زياد نمودن يك ركعت و شك‌هاى صحيح و غير صحيح در تعداد ركعات نماز بيان شده است. سبك نگارش آن فقه استدلالى است و در آن به نظريات فقهاى بزرگ قبل از مؤلف اشاره شده است. | ||
#:در بين اين فقهاء، نظريات [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] (م 1266ق) در «نجاة العباد» و «جواهر الكلام» و نظريات [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق) در كتاب «الصلاة» و نظريات [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] | #:در بين اين فقهاء، نظريات [[صاحب جواهر، محمدحسن|صاحب جواهر]] (م 1266ق) در «نجاة العباد» و «جواهر الكلام» و نظريات [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق) در كتاب «الصلاة» و نظريات [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] بزرگ(م 1312ق) بيش از ديگران مطرح شده است كه موجب گرديده كتاب از جايگاه ويژه‌اى برخوردار شود. | ||
#:علاوه بر مباحث احكام خلل در نماز، ناسخ كتاب، بعضى از مباحث متفرقه ديگر از مؤلف را به آن ضميمه كرده است و در مورد علّت آن در صفحه 438 مى‌نويسد: | #:علاوه بر مباحث احكام خلل در نماز، ناسخ كتاب، بعضى از مباحث متفرقه ديگر از مؤلف را به آن ضميمه كرده است و در مورد علّت آن در صفحه 438 مى‌نويسد: | ||
#:هذا آخر ما برز من تحرير سيدنا العلامة آیت‌اللهالسيد محمد الاصفهاني - قدس سره - في بحث الخلل مجتمعا، و وجد بعض أوراق متفرقة بخطه الشريف، غير مبيضة و لا مهذّبة، فاستنسخه أيضا لما فيه من الفائدة الكثيرة للطلاب. | #:هذا آخر ما برز من تحرير سيدنا العلامة آیت‌اللهالسيد محمد الاصفهاني - قدس سره - في بحث الخلل مجتمعا، و وجد بعض أوراق متفرقة بخطه الشريف، غير مبيضة و لا مهذّبة، فاستنسخه أيضا لما فيه من الفائدة الكثيرة للطلاب. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
#:با توجه به عبارت «رضوان اللّه عليه»، «رحمه اللّه»، «قدس اللّه نفسه الزكيّة» كه در صفحات 366، 372، 375 و نظاير آن، پس از نام ميرزاى بزرگ(م 1312ق) كه از وى تعبير به سيد مشائخنا شده است و با توجه به سال وفات مؤلف كه 1316ق، است، اين كتاب بين سال‌هاى 1312ق تا 1316ق نوشته شده است. | #:با توجه به عبارت «رضوان اللّه عليه»، «رحمه اللّه»، «قدس اللّه نفسه الزكيّة» كه در صفحات 366، 372، 375 و نظاير آن، پس از نام ميرزاى بزرگ(م 1312ق) كه از وى تعبير به سيد مشائخنا شده است و با توجه به سال وفات مؤلف كه 1316ق، است، اين كتاب بين سال‌هاى 1312ق تا 1316ق نوشته شده است. | ||
#:از مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين رساله، احتياط مؤلف در انتخاب نظريه در مواردى است كه به‌طور مسلّم براى او مطلبى كشف نشده است؛ به‌عنوان نمونه در صفحه 413 در تساوى طرفين شك، در پايان آن مى‌نويسد: «فليتأمّل فيها و المسئلة محتاجة إلى التأمل لعلّ اللّه يوفقنا لتنقيحها بعد حين». | #:از مهم‌ترين ويژگى‌هاى اين رساله، احتياط مؤلف در انتخاب نظريه در مواردى است كه به‌طور مسلّم براى او مطلبى كشف نشده است؛ به‌عنوان نمونه در صفحه 413 در تساوى طرفين شك، در پايان آن مى‌نويسد: «فليتأمّل فيها و المسئلة محتاجة إلى التأمل لعلّ اللّه يوفقنا لتنقيحها بعد حين». | ||
#:از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، اشاره به نظريات [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] | #:از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، اشاره به نظريات [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]] بزرگ و محل و زمان تدريس وى است؛ به‌عنوان نمونه در صفحه 390 آمده است: «هذا خلاصة ما أفاده سيد مشايخنا في مدرسته المباركة، حين تشرفنا بخدمته في داره المباركة المعروفة بسر من رأى، شكر اللّه سعيه». | ||
#:و در صفحه 372 و 373 آمده است: «هذه خلاصة ما أفاده سيد مشائخنا - رضوان الله عليه - في الدرس في النجف الأشرف في مسجد الهندي، شكر اللّه سعيه و أجزل مثوبته». | #:و در صفحه 372 و 373 آمده است: «هذه خلاصة ما أفاده سيد مشائخنا - رضوان الله عليه - في الدرس في النجف الأشرف في مسجد الهندي، شكر اللّه سعيه و أجزل مثوبته». | ||
#رسالة في الخيارات: | #رسالة في الخيارات: | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
#:اين كتاب، به سبك فقه استدلالى نوشته شده است و در آن، نظريات بزرگان از فقها، از قبيل [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]](م 460ق) و ابن براج(م 481ق) تا [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبايى]](م 1231ق)، صاحب «[[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]]» و [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق)، مطرح گرديده است. | #:اين كتاب، به سبك فقه استدلالى نوشته شده است و در آن، نظريات بزرگان از فقها، از قبيل [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]](م 460ق) و ابن براج(م 481ق) تا [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبايى]](م 1231ق)، صاحب «[[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]]» و [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق)، مطرح گرديده است. | ||
#: تحليل دقيق نظريات فقهاء، فقه الحديث كم‌نظير و...، اين كتاب را در نوع خود كم‌نظير ساخته است. اگر چه در موارد نادرى به نظريات [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] در مبحث خيارات كتاب «المكاسب» وى اشاره شده است، اما مؤلف تحت تأثير عظمت علمى وى واقع نشده است و متن كتاب، دلالت بر استقلال نظر وى در تنظيم و تدوين و ارائه نظريات فقهى دارد. | #: تحليل دقيق نظريات فقهاء، فقه الحديث كم‌نظير و...، اين كتاب را در نوع خود كم‌نظير ساخته است. اگر چه در موارد نادرى به نظريات [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] در مبحث خيارات كتاب «المكاسب» وى اشاره شده است، اما مؤلف تحت تأثير عظمت علمى وى واقع نشده است و متن كتاب، دلالت بر استقلال نظر وى در تنظيم و تدوين و ارائه نظريات فقهى دارد. | ||
#:از آن‌جايى كه پس از نام [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق)، در صفحات 502، 504، 515، 518 و غير آن، عبارت «قدس سره» به كار برده شده است و از طرفى در صفحه 546، پس از نام [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى بزرگ شيرازى]] | #:از آن‌جايى كه پس از نام [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] (م 1281ق)، در صفحات 502، 504، 515، 518 و غير آن، عبارت «قدس سره» به كار برده شده است و از طرفى در صفحه 546، پس از نام [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى بزرگ شيرازى]] (م 1312ق) كه مؤلف از سال 1286ق، از محضر وى استفاده نموده است، عبارت «دام عمره و عزّه» به كار برده شده است، اين كتاب در حدود سال‌هاى 1287 تا 1312ق، نوشته شده است. | ||
#:از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب، اين است كه مؤلف، در بيان احكام الهى بسيار محتاط و دقيق بوده است و در موارد زيادى در نقل احكام الهى احتياط نموده است؛ به‌عنوان نمونه در صفحه 463 مى‌نويسد: «و الإنصاف أن المسئلة من المشكلات، ليس غير التوقف عنها و الاحتياط طريقا للنجاة» و يا در صفحه 469 آمده است: «هذا غاية ما يسع لنا من الكلام في هذه المسئلة و هي كسابقتها في غاية الإشكال و الاحتياط حسن على كل حال». | #:از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب، اين است كه مؤلف، در بيان احكام الهى بسيار محتاط و دقيق بوده است و در موارد زيادى در نقل احكام الهى احتياط نموده است؛ به‌عنوان نمونه در صفحه 463 مى‌نويسد: «و الإنصاف أن المسئلة من المشكلات، ليس غير التوقف عنها و الاحتياط طريقا للنجاة» و يا در صفحه 469 آمده است: «هذا غاية ما يسع لنا من الكلام في هذه المسئلة و هي كسابقتها في غاية الإشكال و الاحتياط حسن على كل حال». | ||
#:از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، عنايت خاص مؤلف به اجماعات و اتفاق فقها است كه معمولا بر طبق آن نظر مى‌دهد، البته در موارد نادرى مثل خيار شرط، در صفحه 489 بر خلاف آنان نظر داده و مى‌نويسد: «أما الإجماعات فهي مع مصير المتأخرين إلى خلافها لا يمكن المصير معها إلى مخالفته القاعدة المتفق عليها، خصوصا مع كون أغلب إجماعات السيد في الغنية و القاضي في الجواهر مأخوذة من إجماعات السيد في الانتصار كما قيل». | #:از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، عنايت خاص مؤلف به اجماعات و اتفاق فقها است كه معمولا بر طبق آن نظر مى‌دهد، البته در موارد نادرى مثل خيار شرط، در صفحه 489 بر خلاف آنان نظر داده و مى‌نويسد: «أما الإجماعات فهي مع مصير المتأخرين إلى خلافها لا يمكن المصير معها إلى مخالفته القاعدة المتفق عليها، خصوصا مع كون أغلب إجماعات السيد في الغنية و القاضي في الجواهر مأخوذة من إجماعات السيد في الانتصار كما قيل». | ||