۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تفسير القمي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'م«' به 'م «'
جز (جایگزینی متن - ':ت' به ': ت') |
جز (جایگزینی متن - 'م«' به 'م «') |
||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
مقدمه تفسير با رساله‌اى در علوم قرآنى به | مقدمه تفسير با رساله‌اى در علوم قرآنى به نام «محكم و متشابه» شباهت‌هاى بسيارى دارد. رساله مذكور، منسوب به [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] علم الهدى است(آقا بزرگ طهرانى، ج 2، ص 154 و ج 4، ص 318) و متن كامل آن، در جلد نود«بحار الانوار»(ص 1 - 97) درج شده است. اين رساله، روايت واحد مفصلى است از حضرت على(ع) به نقل از نعمانى در تفسير قرآن كه با يك سند متصل به [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مى‌رسد. در سند روايت، نام راويان ضعيفى چون حسن بن على بن ابى حمزة ديده مى‌شود. در اين رساله، نخست، فهرست انواع آيات قرآنى ذكر شده كه با فهرست عناوين تفسير، شباهت بسيارى دارد، ولى فهرست روايت نعمانى دقيق‌تر و منظم‌تر است. مقايسه شرح تفصيلى عناوين در دو كتاب، از گستردگى روايت نعمانى حكايت مى‌كند؛ حتى مباحث تازه‌اى همچون وجوه معايش خلق(مجلسى، ج 90، ص 46 - 49) و حدود فرايض(همان، ج 90، ص 62 - 64) در اين روايت ديده مى‌شود كه در مجموع، حجم رساله را به پنج برابر مقدمه تفسير على بن ابراهيم رسانده است. | ||
در «بحار»، پس از نقل رساله نعمانى، از رساله‌اى مشابه، تأليف سعد بن عبداللّه اشعرى نام برده شده كه مطالب آن با ترتيبى ديگر، مشابه مطالب اين روايت است. دو باب از اين رساله، در «بحار الانوار»(ج 89، ص 60 - 73) نقل شده كه بى‌شباهت به مباحث تفسير قمى نيست و نيز مطالبى ديگر از آن به نام تفسير سعد بن عبدالله در مجلدات مختلف «بحار» نقل شده است(براى نمونه: مجلسى، ج 80، ص 47 و ج 81، ص 71، 382 و ج 100، ص 305). آقا بزرگ طهرانى، اين رساله را كتاب «ناسخ القرآن و منسوخه و محكمه و متشابهه» مى‌داند(ج 24، ص 8) كه نجاشى، در ترجمه سعد بن عبدالله، براى وى ذكر كرده است. بررسى ارتباط دقيق اين سه متن با يك‌ديگر مى‌تواند به شناخت بهتر تفسير على بن ابراهيم، تصحيح اغلاط مقدمه آن و نيز تصحيح دو متن ديگر يارى رساند. هم‌چنين نام كتاب «الناسخ و المنسوخ»، در شمار آثار على بن ابراهيم، پس از نام كتاب تفسير، ممكن است با مقدمه تفسير موجود ارتباط داشته باشد. | در «بحار»، پس از نقل رساله نعمانى، از رساله‌اى مشابه، تأليف سعد بن عبداللّه اشعرى نام برده شده كه مطالب آن با ترتيبى ديگر، مشابه مطالب اين روايت است. دو باب از اين رساله، در «بحار الانوار»(ج 89، ص 60 - 73) نقل شده كه بى‌شباهت به مباحث تفسير قمى نيست و نيز مطالبى ديگر از آن به نام تفسير سعد بن عبدالله در مجلدات مختلف «بحار» نقل شده است(براى نمونه: مجلسى، ج 80، ص 47 و ج 81، ص 71، 382 و ج 100، ص 305). آقا بزرگ طهرانى، اين رساله را كتاب «ناسخ القرآن و منسوخه و محكمه و متشابهه» مى‌داند(ج 24، ص 8) كه نجاشى، در ترجمه سعد بن عبدالله، براى وى ذكر كرده است. بررسى ارتباط دقيق اين سه متن با يك‌ديگر مى‌تواند به شناخت بهتر تفسير على بن ابراهيم، تصحيح اغلاط مقدمه آن و نيز تصحيح دو متن ديگر يارى رساند. هم‌چنين نام كتاب «الناسخ و المنسوخ»، در شمار آثار على بن ابراهيم، پس از نام كتاب تفسير، ممكن است با مقدمه تفسير موجود ارتباط داشته باشد. | ||