التأويل في التفسير بين المعتزلة و السنة: تفاوت میان نسخه‌ها

نيست بلكه موضوع از ديدگاه هردو گروه معتزله و اهل سنت مورد بررسى قرار مى‌گيرد و نقد و ردّيه‌هاى اهل سنت بر معتزله مطرح مى‌شود.مراد نويسنده از واژۀ«تأويل»اجتهاد و إعمال رأى در تفسير است.معتزله در مقام تأييد و انتصار اصول خمسه خود؛يعنى توحيد، عدل، وعد و وعيد، منزلة بين المنزلتين و امر به معروف و نهى از منكر به تأويل آيات قرآن روى آورده‌اند و در اين بين [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] لغت و نحو را در تحكيم و تثبيت تفكر اعتزالى به خدمت گرفته است.[[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] در «الكشاف» کوشيده است برخى از مفردات يا عبارات را كه با عقيدۀ او سازگار نبوده به نحوى توجيه كند.برخى فرضهاى مجازى و ديرياب در اين تفسير يافت مى‌شود كه مفسر به اين وسيله مى‌كوشد.از اعتقادات اعتزالى خود دفاع كند.اما اهل سنّت، عليرغم اعتراف به جايگاه علمى اين تفسير، از آراء اعتزالى آن دل‌خوشى ندارند.در اين كتاب به بحث و بررسى دربارۀ«تأويل»هاى صورت گرفته در تأييد اصول خمسه معتزله پرداخته شده و ردّيه‌هاى اهل سنت بر ايشان بيان شده است.نويسنده در آغاز به مباحثى چون معناى لغوى و اصطلاحى تفسير،فرق تفسير با تأويل و معناى لغوى و اصطلاحى تأويل، مراحل اساسى تفسير يعنى تفسير در عصر صحابه، عصر تابعين، عصر تابعين تابعين و ويژگى‌هاى تفسير در هريك اين سه مرحله،پيدايش فرق اسلامى، انواع تفسير (تفسير مأثور و تفسير به رأى) مى‌پردازد.پس از آن به عوامل ظهور فرقه معتزله، تبيين اصول خمسه ايشان و نيز بررسى تفسير از ديدگاه معتزله پرداخته مى‌شود.در ادامه به بررسى مذهب اعتزالى با توجه به تفسير كشاف [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] پرداخته و چگونگى استخدام لغت و نحو توسط [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] براى تثبيت افكار و عقايداعتزالى توضيح داده شده است.همچنين كيفيت بهره‌گيرى [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] از نص قرآنى و قرائت‌هاى متناسب با تفكر اعتزالى و نيز كاربرد مجاز و تشبيه در تأويل آيات قرآنى براى تثبيت عقايد عتزالى و نيز تأويل آيات با دليل عقلى مورد بحث و بررسى قرار گرفته و ردّيه‌هاى اهل سنت بر اين تأويلات نيز بيان شده است.

الباب الثاني: «المذهب الاعتزالي في كشاف ال[[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]]» حاوى سه فصل ذيل مى‌باشد:الفصل الاول شامل دو عنوان:التأويل بالدلالة اللغوية و التأويل بالاعراب(النحو) مى‌باشد.