۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
مجموعه رسائل و مصنفات: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ز«' به 'ز «'
جز (جایگزینی متن - 'ن«' به 'ن «') |
جز (جایگزینی متن - 'ز«' به 'ز «') |
||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
از آن‌جا كه گزارش تمامى رساله‌ها به اطناب مقاله مى‌انجامد، لذا از ميان رساله‌ها، پنج رساله فارسى و چهار رساله عربى گزينش شده كه به ترتيب ارائه مى‌گردد: | از آن‌جا كه گزارش تمامى رساله‌ها به اطناب مقاله مى‌انجامد، لذا از ميان رساله‌ها، پنج رساله فارسى و چهار رساله عربى گزينش شده كه به ترتيب ارائه مى‌گردد: | ||
1. «رساله‌اى مختصر پيرامون مبدأ و معاد»: كاشانى، اين رساله مختصر را از پى طلب يكى از دوستان و ارادتمندانش نوشته است: «دوستى كه دست توفيق گريبان دل او را سوى تحقيق مى‌كشيد و پاى ارادتش راه طلب سعادت مى‌بريد، درخواست كرد كه فصلى مختصر جهت او در بيان مبدأ و معاد مسطور گردد». او، در اين رساله به گزيده‌گويى تمام، نخست، در مقام بيان مبدأ آفرينش برمى‌آيد و در اين راستا | 1. «رساله‌اى مختصر پيرامون مبدأ و معاد»: كاشانى، اين رساله مختصر را از پى طلب يكى از دوستان و ارادتمندانش نوشته است: «دوستى كه دست توفيق گريبان دل او را سوى تحقيق مى‌كشيد و پاى ارادتش راه طلب سعادت مى‌بريد، درخواست كرد كه فصلى مختصر جهت او در بيان مبدأ و معاد مسطور گردد». او، در اين رساله به گزيده‌گويى تمام، نخست، در مقام بيان مبدأ آفرينش برمى‌آيد و در اين راستا از «روح كل» به‌عنوان مخلوق اوّل سخن به ميان مى‌آورد و پس از آن به عالم ارواح مجرد، عالم ملكوت، عالم قدر و عرش و كرسى و هفت آسمان و عناصر أربعه و أجزاى آن- معادن، نبات، حيوان، انسان- اشاره مى‌كند، آن‌گاه به بيان رتبه آدمى كه آخرين نقطه قوس نزول است مى‌پردازد و در توضيح معاد به تفاوت منش افراد اين نوع و جايگاه‌هاى گوناگون آنان پس از خروج از اين عالم اشاره و در پايان نيز از صنوف مختلف دوزخيان و عذاب آنان ياد مى‌كند. | ||
2. «رساله تشريفات»: مصنّف پس از ذكر مقدّمه‌اى در قسم اوّل رساله، در طىّ پنج تشريق، به بيان حقيقت توحيد و اقسام آن، توحيد افعال، توحيد اسماء، توحيد صفات و سرانجام توحيد ذات مى‌پردازد. قسم دوم- كه به بررسى عدالت اختصاص دارد- مشتمل بر شش تشريق است و پيرامون حقيقت عدالت و اقسام آن، عدالت نفس به حسب قواى آن، عدالت به نسبت با حضرت حق تعالى، عدالت سلطان به نسبت با رعيّت، عدالت به نسبت با بيگانگان و اجانب و عدالت به نسبت با متعلقان و خويشان بحث مى‌كند. قسم سوم رساله نيز در طى شش تشريق به بررسى محبّت و اقسام آن، محبّت حق با خود، محبّت بنده با خود، محبّت بنده با حق تعالى، محبّت حق با بنده و محبّت خلق با يك‌ديگر پرداخته است. اين قسم، لطيف‌ترين و دل‌انگيزترين قسم رساله است و سراسر آن مشحون از حقايق ذوقى است. سرانجام كاشانى در بخش خاتمه از وصف سيرت موحّد محبّ عادل و بيان طريقت او سخن به ميان مى‌آورد و در وصيّتى كه در نهايت كتاب آورده است، خواننده را به سلوك فرامى‌خواند تا معانى اين الفاظ بر جان او بنشيند. در پرتو اين اوصاف، اين رساله را مى‌توان اثرى عرفانى - اخلاقى خواند. | 2. «رساله تشريفات»: مصنّف پس از ذكر مقدّمه‌اى در قسم اوّل رساله، در طىّ پنج تشريق، به بيان حقيقت توحيد و اقسام آن، توحيد افعال، توحيد اسماء، توحيد صفات و سرانجام توحيد ذات مى‌پردازد. قسم دوم- كه به بررسى عدالت اختصاص دارد- مشتمل بر شش تشريق است و پيرامون حقيقت عدالت و اقسام آن، عدالت نفس به حسب قواى آن، عدالت به نسبت با حضرت حق تعالى، عدالت سلطان به نسبت با رعيّت، عدالت به نسبت با بيگانگان و اجانب و عدالت به نسبت با متعلقان و خويشان بحث مى‌كند. قسم سوم رساله نيز در طى شش تشريق به بررسى محبّت و اقسام آن، محبّت حق با خود، محبّت بنده با خود، محبّت بنده با حق تعالى، محبّت حق با بنده و محبّت خلق با يك‌ديگر پرداخته است. اين قسم، لطيف‌ترين و دل‌انگيزترين قسم رساله است و سراسر آن مشحون از حقايق ذوقى است. سرانجام كاشانى در بخش خاتمه از وصف سيرت موحّد محبّ عادل و بيان طريقت او سخن به ميان مى‌آورد و در وصيّتى كه در نهايت كتاب آورده است، خواننده را به سلوك فرامى‌خواند تا معانى اين الفاظ بر جان او بنشيند. در پرتو اين اوصاف، اين رساله را مى‌توان اثرى عرفانى - اخلاقى خواند. | ||