كليلة و دمنة: تفاوت میان نسخه‌ها

در باره ترجمه برزويه، به‌طورى كه معلوم است و فردوسى و ثعالبى هم نقل كرده‌اند و صاحب‌نظران بدان وقوف دارند اين است كه برزويه، طبيب ايرانى در عهد انوشيروان به هندوستان رفته و اين كتاب را به دست آورده و به پاس همين خدمت بزرگ علمى، مورد تشويق شاهنشاه بزرگ ساسانى قرار گرفته است و به فرمان آن شهريار دادگر، بزرگمهر وزير آن را به زبان پهلوى ساسانى درآورده است، ولى چنين پيداست كه ترجمه از سانسكريت به پهلوى را خود برزويه عهده‌دار بوده است و بزرگمهر در اين كار دخالتى نداشته است؛ بهنود هم اين نظر را تأييد كرده و مى‌گويد: چون برزويه بر دو زبان پارسى و هندى مسلط بوده است، خود برزگمهر او را انتخاب و ترجمه كتاب را به وى واگذار كرده است و هم‌چنين معلوم مى‌شود كه خود بزرگمهر، چيزى بر اين كتاب نيفزوده است، زيرا ترجمه سريانى كه از اصل پهلوى گرفته شده، چنين مى‌نماياند كه از جانب بزرگمهر بابى و مطلبى بر كتاب افزوده نشده است و باب«برزويه طبيب» هم از اضافاتى است كه ابن المقفع بر آن افزوده است و به اين ترتيب معلوم مى‌شود كه خود برزويه، اين كتاب را ترجمه كرده و اين كار مهم علمى و فرهنگى در قرن ششم ميلادى و به روزگار خسرو انوشيروان دادگر شاهنشاه ساسانى انجام يافته و در آن وقت، ده قرن از تاريخ تأليف«كليله و دمنه» مى‌گذشته است. بر اين اساس معلوم مى‌شود كه همين ترجمه برزويه تنها ترجمه «كليله و دمنه» بوده است و ترجمه ديگرى به زبان پهلوى نبوده و دو ترجمه ديگر عربى و سريانى از روى همين نسخه برزويه طبيب به عمل آمده است.