۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ابی ' به 'ابی') |
جز (جایگزینی متن - 'ن(' به 'ن (') |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
==معرفی اجمالی== | ==معرفی اجمالی== | ||
'''تأملی در نهضت عاشورا'''، اثر [[جعفریان، رسول|رسول جعفریان]]، پژوهشی است پیرامون قیام امام حسین(ع) و نهضت عاشورا که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است. | '''تأملی در نهضت عاشورا'''، اثر [[جعفریان، رسول|رسول جعفریان]]، پژوهشی است پیرامون قیام امام حسین (ع) و نهضت عاشورا که به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دوازده بخش تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به معرفی برخی از منابع تاریخ عاشورا پرداخته و سپس، ضمن بررسی زمینههای قیام کربلا، به موضوعاتی از جمله حکمت شهادت امام حسین(ع)، آثار نهضت امام حسین(ع) و تحریفات عاشورا پرداخته است. | کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دوازده بخش تنظیم شده است. نویسنده در ابتدا به معرفی برخی از منابع تاریخ عاشورا پرداخته و سپس، ضمن بررسی زمینههای قیام کربلا، به موضوعاتی از جمله حکمت شهادت امام حسین (ع)، آثار نهضت امام حسین (ع) و تحریفات عاشورا پرداخته است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
گزارش دوم تحت عنوان «گزارشی دیگر از رویداد کربلا» با ارائه اطلاعاتی که بخش زیادی از آنها در گزارش نخست ذکر گردیده سامان یافته است؛ با این تفاوت که به بُعد تحلیلی مطالب، بیشتر پرداخته است. بنا بر آنچه مؤلف در مقدمه کتاب آورده، این دو بخش مستقل از یکدیگر نگاشته شده و هریک ویژگی خاص خود را داراست <ref>همان، ص71</ref>. | گزارش دوم تحت عنوان «گزارشی دیگر از رویداد کربلا» با ارائه اطلاعاتی که بخش زیادی از آنها در گزارش نخست ذکر گردیده سامان یافته است؛ با این تفاوت که به بُعد تحلیلی مطالب، بیشتر پرداخته است. بنا بر آنچه مؤلف در مقدمه کتاب آورده، این دو بخش مستقل از یکدیگر نگاشته شده و هریک ویژگی خاص خود را داراست <ref>همان، ص71</ref>. | ||
پنجمین گفتار حاوی مطالبی بسیار مختصر پیرامون اربعین امام حسین(ع) است. بخش بعدی کتاب تحت عنوان «حکمت شهادت امام حسین(ع)» رویکردی متفاوت از آنچه در بخشهای پیشین شاهد بودیم، دارد و به گفته مؤلف، وی روش تاریخی را در این بخش کنار گذاشته و بیشتر به مسائل فکری پرداخته است. تمام سعی مؤلف در این بخش بر آن است که نشان دهد بار عاطفی حادثه کربلا بر بار سیاسی آن سایه افکنده است و مانع از آن شده که پیام سیاسی این واقعه بزرگ و الگوسازی مناسب از آن صورت گیرد. درعینحال که متذکر میشود: «پرداختن به جنبههای عاطفی میتواند بهطور مستقیم خاطره یک حادثه را زنده کند و بهنحوی بار سیاسی آن را انتقال دهد» <ref>ر.ک: همان</ref>. | پنجمین گفتار حاوی مطالبی بسیار مختصر پیرامون اربعین امام حسین (ع) است. بخش بعدی کتاب تحت عنوان «حکمت شهادت امام حسین (ع)» رویکردی متفاوت از آنچه در بخشهای پیشین شاهد بودیم، دارد و به گفته مؤلف، وی روش تاریخی را در این بخش کنار گذاشته و بیشتر به مسائل فکری پرداخته است. تمام سعی مؤلف در این بخش بر آن است که نشان دهد بار عاطفی حادثه کربلا بر بار سیاسی آن سایه افکنده است و مانع از آن شده که پیام سیاسی این واقعه بزرگ و الگوسازی مناسب از آن صورت گیرد. درعینحال که متذکر میشود: «پرداختن به جنبههای عاطفی میتواند بهطور مستقیم خاطره یک حادثه را زنده کند و بهنحوی بار سیاسی آن را انتقال دهد» <ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نویسنده در بخش دیگری از کتاب تحت عنوان «آثار نهضت امام حسین(ع)» تأثیر نهضت آن حضرت بر سقوط حکومت امویان را از طریق زیر سؤال بردن اسلامیت حکومت آنان و نشان دادن فعالیت و زنده بودن خط بنی هاشم بهعنوان تنها رقیب سیاسی بنی امیه، بررسیده است. در این بخش همچنین تأثیر قیام آن حضرت بر قیامهای بعدی علویان مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات سودمندی از لحاظ تاریخی ارائه گردیده است <ref>همان، ص73</ref>. | نویسنده در بخش دیگری از کتاب تحت عنوان «آثار نهضت امام حسین (ع)» تأثیر نهضت آن حضرت بر سقوط حکومت امویان را از طریق زیر سؤال بردن اسلامیت حکومت آنان و نشان دادن فعالیت و زنده بودن خط بنی هاشم بهعنوان تنها رقیب سیاسی بنی امیه، بررسیده است. در این بخش همچنین تأثیر قیام آن حضرت بر قیامهای بعدی علویان مورد بررسی قرار گرفته و اطلاعات سودمندی از لحاظ تاریخی ارائه گردیده است <ref>همان، ص73</ref>. | ||
هشتمین بخش کتاب به گزارشی از محتوای کتاب «كامل الزيارات» از ابوالقاسم جعفر بن محمد معروف به ابن قولویه قمی اختصاص یافته است <ref>همان</ref>. | هشتمین بخش کتاب به گزارشی از محتوای کتاب «كامل الزيارات» از ابوالقاسم جعفر بن محمد معروف به ابن قولویه قمی اختصاص یافته است <ref>همان</ref>. | ||
نهمین بخش، تحت عنوان «ابعاد شکلی و شعاری نهضت امام حسین(ع)» سامان یافته که بحثی کلی پیرامون برخی شعائر حادثه عاشورا است که در طول تاریخ شکل گرفته است. مؤلف در این بخش از سه جریان روضهخوانی و مرثیه سرایی، عزاداری در قالب دستههای سینهزن و زنجیرزن و بالاخره تعزیه، بهعنوان سه جریان مشخص در بعد شعائری واقعه عاشورا یاد میکند <ref>همان</ref>. | نهمین بخش، تحت عنوان «ابعاد شکلی و شعاری نهضت امام حسین (ع)» سامان یافته که بحثی کلی پیرامون برخی شعائر حادثه عاشورا است که در طول تاریخ شکل گرفته است. مؤلف در این بخش از سه جریان روضهخوانی و مرثیه سرایی، عزاداری در قالب دستههای سینهزن و زنجیرزن و بالاخره تعزیه، بهعنوان سه جریان مشخص در بعد شعائری واقعه عاشورا یاد میکند <ref>همان</ref>. | ||
بستر تاریخی عزاداری اهل سنت برای امام حسین(ع)، عنوان دهمین بخش کتاب است که طبق اظهار مؤلف در پاورقی، در یکی از مجالس عزاداری امام حسین(ع) در شهر زاهدان ارائه گردیده است. وی در این بخش گزارشهایی تاریخی از عزاداریهای اهل سنت برای امام حسین(ع) را که عمدتا از آثار تاریخی اهل سنت استخراج گردیده، گرد آورده است که در نوع خود، موضوعی جدید و جالب توجه است <ref>همان</ref>. | بستر تاریخی عزاداری اهل سنت برای امام حسین (ع)، عنوان دهمین بخش کتاب است که طبق اظهار مؤلف در پاورقی، در یکی از مجالس عزاداری امام حسین (ع) در شهر زاهدان ارائه گردیده است. وی در این بخش گزارشهایی تاریخی از عزاداریهای اهل سنت برای امام حسین (ع) را که عمدتا از آثار تاریخی اهل سنت استخراج گردیده، گرد آورده است که در نوع خود، موضوعی جدید و جالب توجه است <ref>همان</ref>. | ||
در مقدمه این بخش، مؤلف در مطلبی تحت عنوان «ابوحنیفه شیعه زیدی» شواهدی اقامه میکند که طبق آن ابوحنیفه، یکی از پیشوایان بزرگ فقهی اهل سنت، به لحاظ سیاسی از قیامهای علویان حمایت میکرده و امامت سیاسی علویان را پذیرفته بوده است <ref>همان</ref>. | در مقدمه این بخش، مؤلف در مطلبی تحت عنوان «ابوحنیفه شیعه زیدی» شواهدی اقامه میکند که طبق آن ابوحنیفه، یکی از پیشوایان بزرگ فقهی اهل سنت، به لحاظ سیاسی از قیامهای علویان حمایت میکرده و امامت سیاسی علویان را پذیرفته بوده است <ref>همان</ref>. | ||
خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
یازدهمین بخش کتاب به «تحریفات عاشورا» اختصاص یافته است. زمان رسوخ تحریف در تاریخ عاشورا، انگیزههای تحریف، کتاب «روضة الشهداء» و مسئله تحریف، حکومتها و تحریف عاشورا و پیشینه مبارزه با تحریف عاشورا از عناوینی است که در این قسمت طرح گردیده و اطلاعات سودمندی به دست داده است <ref>همان</ref>. | یازدهمین بخش کتاب به «تحریفات عاشورا» اختصاص یافته است. زمان رسوخ تحریف در تاریخ عاشورا، انگیزههای تحریف، کتاب «روضة الشهداء» و مسئله تحریف، حکومتها و تحریف عاشورا و پیشینه مبارزه با تحریف عاشورا از عناوینی است که در این قسمت طرح گردیده و اطلاعات سودمندی به دست داده است <ref>همان</ref>. | ||
آخرین بخش تحت عنوان «روضة الشهداء ملا حسین کاشفی» به بررسی این کتاب تأثیرگذار در تاریخ عزاداری امام حسین(ع) پرداخته است. به میان آمدن نام «روضة الشهداء» در جایجای کتاب بهمناسبتهای گوناگون و اختصاص دادن بحث نسبتا مبسوطی به این کتاب نشان از دلمشغولی و دغدغه مؤلف نسبت به تأثیرگذاری کتاب «روضة الشهداء» در تاریخ عزاداری امام حسین(ع) دارد <ref>همان، ص73-74</ref>. | آخرین بخش تحت عنوان «روضة الشهداء ملا حسین کاشفی» به بررسی این کتاب تأثیرگذار در تاریخ عزاداری امام حسین (ع) پرداخته است. به میان آمدن نام «روضة الشهداء» در جایجای کتاب بهمناسبتهای گوناگون و اختصاص دادن بحث نسبتا مبسوطی به این کتاب نشان از دلمشغولی و دغدغه مؤلف نسبت به تأثیرگذاری کتاب «روضة الشهداء» در تاریخ عزاداری امام حسین (ع) دارد <ref>همان، ص73-74</ref>. | ||
مؤلف در این بخش ابتدا با استناد به برخی گزارشهای تاریخی به احوال ملا حسین و آثار وی پرداخته و به همین مناسبت درباره مذهب او که آیا شیعه بوده یا سنی، سخن به میان آورده است. مؤلف برای تشیع ملا حسین شواهدی همچون: نام او، سبزواری بودن، شعری از او در منقبت امام علی(ع)، اتهام او به رفض در هرات، تألیف «روضة الشهداء» و فتوتنامه سلطانی (که رنگ تشیع دارد) ذکر کرده است. در مقابل، شواهدی همچون: اعتراف فرزند او به اینکه پدرش در طریقه نقشبندی درآمده است، حشر و نشر او با کسانی که به دشمنی با تشیع مشهورند (همچون: زینالدین محمود واضعی، امیر علیشیر و عبدالرحمان جامی) و کنار آمدن او با حکومت هرات اقامه گردیده است <ref>همان، ص74</ref>. | مؤلف در این بخش ابتدا با استناد به برخی گزارشهای تاریخی به احوال ملا حسین و آثار وی پرداخته و به همین مناسبت درباره مذهب او که آیا شیعه بوده یا سنی، سخن به میان آورده است. مؤلف برای تشیع ملا حسین شواهدی همچون: نام او، سبزواری بودن، شعری از او در منقبت امام علی(ع)، اتهام او به رفض در هرات، تألیف «روضة الشهداء» و فتوتنامه سلطانی (که رنگ تشیع دارد) ذکر کرده است. در مقابل، شواهدی همچون: اعتراف فرزند او به اینکه پدرش در طریقه نقشبندی درآمده است، حشر و نشر او با کسانی که به دشمنی با تشیع مشهورند (همچون: زینالدین محمود واضعی، امیر علیشیر و عبدالرحمان جامی) و کنار آمدن او با حکومت هرات اقامه گردیده است <ref>همان، ص74</ref>. |
ویرایش