عين الحياة (ترجمه میلانی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''عين الحياة'''، اثر علامه [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|محمدباقر مجلسى]]  (اصفهان، 1037-1110ق، همان جا) است كه آن را جناب آقاى سيد هاشم ميلانى، از زبان فارسى به عربى در دو جلد ترجمه و منتشر كرده است. در مورد ترجمه مذكور چند نكته گفتنى است:

#اثر حاضر، يك زبانه است و فقط ترجمه عربى است و متن فارسى را به‌همراه ندارد.

#مترجم محترم، ترجمه‌اش را در تاريخ شنبه، هشتم جمادى‌الثاني 1415 به پايان رسانده و از تلاش جناب آقاى سيد محمد قپانچى در تصحيح اثر حاضر تشكر كرده است <ref>متن كتاب، ج2، ص460</ref>.

#براى آشنا شدن با چگونگى ترجمه در اثر حاضر و سهولت مقابله آن با متن اصلى، مطلبى از نويسنده همراه با ترجمه آن در اينجا ذكر مى‌شود: نويسنده چنين نوشته است:

#:«فصل هفتم، در بيان اذكارى است كه در هنگام خواب بايد خواند: بدان كه مستحب است در هنگام خوابيدن با وضو باشد و به جانب راست بخوابد رو به قبله و سوره‌ها و آياتى كه در باب فضائل قرآن مذكور شد، بخواند و بهترين اذكار در اين وقت، تسبيح حضرت فاطمه زهرا(ع) است. چنان‌كه به سند معتبر از حضرت [[امام جعفر صادق(ع)]] منقول است: چون آدمى شب در جاى خواب خود مى‌خوابد، ملك بزرگوارى و شيطان متمردى به‌سوى او مبادرت مى‌نمايند، پس ملك به او مى‌گويد: روز خود را ختم كن به خير و شب خود را افتتاح كن به خير و شيطان به او مى‌گويد: روز خود را ختم كن به گناه و شب خود را افتتاح كن به گناه؛ پس اگر اطاعت ملك كرد و تسبيح حضرت فاطمه(ع) را در وقت خواب خواند، ملك آن شيطان را مى‌زند و از او دور مى‌كند و او را محافظت و نگاهبانى مى‌كند تا بيدار شود؛ پس باز شيطان مى‌آيد و او را امر مى‌كند كه ختم شب و افتتاح روز به گناه بكند و ملك او را به خير امر مى‌كند؛ پس اگر اطاعت ملك كرد و تسبيح حضرت فاطمه(ع) را خواند، آن ملك، شيطان را از او دور مى‌كند و حق تعالى عبادت تمام آن شب را در نامه عملش مى‌نويسد» <ref>عين الحيات، ج2، ص505-506</ref>.

#:مترجم، آن را چنين ترجمه كرده است:

#:«الفصل السابع في ما يقرأ عند النوم: اعلم أنّه يستحب أن يكون الإنسان حين النوم متوضّأ و أن ينام على جهة اليمين و إلى القبلة و أن يقرأ السور و الآيات التي ذكرت في باب فضائل القرآن و أحسن الأذكار، تسبيح الزهراء(ع). روي بسند معتبر عن أبي‌عبداللّه(ع) أنّه قال: إذا آوى أحدكم إلى فراشه ابتدره ملك كريم و شيطان مريد؛ فيقول له الملك: اختم يومك بخير و افتح ليلك بخير و يقول له الشيطان: اختم يومك بإثم و افتح ليلك بإثم. قال: فإن أطاع الملك الكريم و ختم يومه بذكر اللّه و فتح ليله بذكر اللّه اذا أخذ مضجعه و كبّر اللّه أربعا و ثلاثين مرّة، و سبّح اللّه ثلاثا و ثلاثين مرّة و حمد اللّه ثلاثا و ثلاثين مرّة، زجر الملك الشيطان عنه فتنحى و كلأه الملك حتى ينتبه من رقدته. فاذا انتبه ابتدر شيطانه فقال له مثل مقالته قبل أن يرقد و يقول له الملك مثل ما قال له قبل أن يرقد؛ فإن ذكر اللّه عزّ و جلّ العبد بمثل ما ذكره أوّلا، طرد الملك شيطانه عنه فتنحّى و كتب اللّه عزّ و جلّ له بذلك قنوت ليلة <ref>متن كتاب، ج2، ص453</ref>. همان‌طوركه ملاحظه مى‌شود ترجمه مذكور، درست و مطابق با متن اصلى است و نقصى در آن ديده نشد.

#هرچند بررسى تفصيلى اين ترجمه، در مواردى كه مترجم به ترجمه مطالب پرداخته، از نظر مطابقت با متن فارسى، كارى مشكل و تخصصى است و فرصت فراوانى مى‌طلبد، ولكن با بررسى اجمالى اين اثر، مشخص شد كه مترجم محترم در برگردان مطالب، به موفقيت دست يافته و اشكالى در آن مشاهده نشد.

#اثر حاضر، مستند است و از روش پاورقى‌نويسى در آن استفاده شده است. در اين پاورقى‌ها در اكثر موارد، منبع روايات با ذكر نام كتاب و شماره جلد و صفحه مورد نظر بيان شده است <ref>مثلاً ر.ك: همان، ج1، ص59، پاورقى1 و 2 و...</ref> و گاهى توضيحى كتاب‌شناختى درباره آثار نويسنده مطرح كرده است <ref>مثلاً ر.ك: همان، ج1، ص132، پاورقى1 و...</ref>.

#مترجم محترم، روايات مطرح و ترجمه‌شده به فارسى را از منبع اصلى نقل كرده و به ترجمه مجدد از فارسى به عربى نپرداخته است و به همين جهت گاه اختلاف موجود بين متن فارسى و متن عربى روايات را يادآور شده است؛ به‌طور مثال، در متن فارسى چنين آمده: «و به سند معتبر از [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] منقول است: هركه دو ركعت نماز بگذارد و در هر ركعتى بعد از حمد شصت مرتبه «قل هو اللّه أحد» بخواند، چون فارغ شود گناهانش آمرزيده شده باشد» <ref>عين الحيات، ج2، ص511</ref> و مترجم در ترجمه، كلمه‌اى را كه در متن فارسى نيست، ولى در متن روايت هست، در داخل كروشه ذكر كرده و چنين آورده است: «و روي بسند معتبر عن أبي‌عبداللّه(ع) أنّه قال: من صلّى ركعتين [خفيفتين] بقل هو اللّه أحد في كلّ ركعة ستين مرّة، انفتل و ليس بينه و بين اللّه ذنب» و در پاورقى نوشته است كه اين كلمه [خفيفتين] - يعنى آسان و سبك - در متن فارسى موجود نيست <ref>ر.ك: متن كتاب، ج2، ص459، پاورقى3</ref> و گاه نويسنده تصريح كرده كه: «... اين مضمون از حضرت صاحب‌الامر منقول است در ضمن حديثى كه بر فوايد بسيار مشتمل است؛ لهذا اكثر آن را ايراد مى‌نماييم...» <ref>عين الحيات، ج1، ص165</ref>، ولى مترجم تأكيد كرده كه ما براى فايده بيشتر همه روايت را آورديم و آنچه نويسنده نياورده را در بين دو كروشه قرار داده‌ايم <ref>متن كتاب، ج1، ص146، پاورقى1</ref>.

#گاهى نويسنده توضيحى آورده كه در متن اصلى روايت نيست و مترجم توضيح يا افزوده نويسنده را در درون كروشه قرار داده و به عربى ترجمه كرده و بعد يادآور شده است كه: «ليست هذه الزيادة من الرواية و الظاهر أنّها إضافة من المؤلف (قدس‌سره)»؛ «اين زيادى، از روايت نيست و ظاهراً از نويسنده (قد) است» <ref>همان، ج1، ص104، پاورقى2</ref>.

#مقدمه و متن كتاب.

#عين الحيات، علامه [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|محمدباقر مجلسى]] ، تحقيق سيد مهدى رجائى، قم، انتشارات أنوار الهدى، چاپ اول، 1382ش.