۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الرسائل (رسائل آخوند ملاصدرا): تفاوت میان نسخه‌ها
←گزارش محتوا
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
#رسالة في سريان الوجود: | #رسالة في سريان الوجود: | ||
#:سومين رساله اين اثر، «سريان الوجود« نام دارد. يكى از رسائل صدرالمتألهين رسالهاى است با نام «سريان الوجود« يا «سريان نور وجود الحق في الموجودات« كه مربوط به كيفيت رابطه واجب تعالى با موجودات و ممكنات است و چون ملاصدرا در اين رساله، نهايتا به تثبيت و تشييد رأى مشهور به ذوقالتأله يا وحدت وجود و كثرت موجود مىپردازد، عدهاى در انتساب اين رساله به او ترديد كرده، احتمال دادهاند كه اين رساله از فيض باشد. بهويژه اينكه در اين رساله، قرائن ديگرى هم براى تقويت اين ترديد ممكن است وجود داشته باشد؛ درعينحال كه در مورد صحت انتساب آن به فيض نيز دليل يا قرينه خاصى وجود ندارد <ref>همان</ref>. | #:سومين رساله اين اثر، «سريان الوجود« نام دارد. يكى از رسائل صدرالمتألهين رسالهاى است با نام «سريان الوجود« يا «سريان نور وجود الحق في الموجودات« كه مربوط به كيفيت رابطه واجب تعالى با موجودات و ممكنات است و چون ملاصدرا در اين رساله، نهايتا به تثبيت و تشييد رأى مشهور به ذوقالتأله يا وحدت وجود و كثرت موجود مىپردازد، عدهاى در انتساب اين رساله به او ترديد كرده، احتمال دادهاند كه اين رساله از فيض باشد. بهويژه اينكه در اين رساله، قرائن ديگرى هم براى تقويت اين ترديد ممكن است وجود داشته باشد؛ درعينحال كه در مورد صحت انتساب آن به فيض نيز دليل يا قرينه خاصى وجود ندارد <ref>همان</ref>. | ||
يكى از مشكلات و عويصات | #:يكى از مشكلات و عويصات فلسفههاى الهى، مسئله تبيين و توجيه چگونگى ارتباط مبدأ واجبالوجود با ممكنات و معاليل است و اينكه ممكنات به چه كيفيت و با چه نحوى مىتوانند با مبدأ در ارتباط باشند تا هم وجودشان توجيه شود و هم تصوير مسئله با تعالى شأن ربوبى تنافى نداشته باشد. در واقع، مبحث وحدت يا كثرت وجود، مباحث مربوط به ارتباط علت و معلول، مباحث مربوط به ربط حادث به قديم و مسائلى كه در الهيات بالمعنىالاخص در مورد اوصاف و نعوت واجب مطرح مىشود، همه مباحثى هستند كه مربوط به اين مسئله مىباشند و نمايشگر سعى و تلاش فكرى فلاسفه براى ارائه تبيينى معقول و منطقى از اين امر بشمار مىآيند. در اين رساله، مسئله ارتباط واجب و ممكن از نظر وحدت و كثرت وجود مطرح شده است <ref>ر.ك: همان</ref>. | ||
#رسالة في القضاء و القدر: | #رسالة في القضاء و القدر: | ||
#:چهارمين رساله اين مجموعه، «رسالة في القضاء و القدر« | #:چهارمين رساله اين مجموعه، «رسالة في القضاء و القدر« مىباشد كه در شش فصل، به موضوعات زير اختصاص يافته است: معنى غايت و قضا و قدر؛ محل قضا و محل قدر؛ جهان هستى با بهترين نظامها و تمامترين اوضاع آفريده شده است؛ كيفيت دخول شر در قضاى الهى؛ كيفيت افعالى كه از روى اختيار از ما سرمىزند و فايده طاعات و تأثير دعا <ref>ر.ك: متن كتاب، ص841-602</ref>. | ||
#رسالة في الواردات القلبية: | #رسالة في الواردات القلبية: | ||
#:اين رساله، يكى از رسائل نسبتا كوتاه ملاصدراست، ولى مىتوان گفت اين اثر تقريبا همه مسائل مهم فلسفه و عرفان را در بر | #:اين رساله، يكى از رسائل نسبتا كوتاه ملاصدراست، ولى مىتوان گفت اين اثر تقريبا همه مسائل مهم فلسفه و عرفان را در بر مىگيرد؛ از جمله وجود، ذات و صفات حق، علم بارى تعالى، آفرينش و مراتب آن، نفس انسانى و قواى آن، ادراك، تقسيم عالم به ملك و ملكوت، مبدأ و معاد، عالم كبير و عالم صغير، انسان كامل و محبت الهى <ref>يانيس اشوتس، ص47</ref>. | ||
البته اين مسائل در رساله به وجه اجمال و مختصر مطرح | #:البته اين مسائل در رساله به وجه اجمال و مختصر مطرح شدهاند و حكيم به تدقيق دقايق آنها نمىپردازد و مىتوانيم بگوييم اين اثر طبق قانون «براى دانا كافى است« [احتمالا اشاره براى عاقل كافى است]تصنيف شده است. رساله «الواردات« شامل چهل باب يا «فيض« است. در هريك از آنها يك مسئله بهخصوص مطرح مىشود؛ مثلا وجود يا عقول عشره يا تقسيم انسان به نفس و بدن... البته وى چنانكه در اكثر آثار او مىبينيم در اين رساله نيز از آثار پيشينيان خود فراوان استفاده مىكند و حتى بعضا كلام آنان را عينا نقل مىكند؛ مثلا كلام ابن سينا و غزالى و گويا نظر خاصى راجع به عدهاى از مسائل نداشته باشد. اما آنچه شايسته شگفتى و موجب تحير است، اينكه حكيم توانسته است در اين رساله كوتاه، خلاصه نظام فلسفى خود را بهطور اشاره و ايما بيان كند <ref>ر.ك: همان</ref>. | ||
#إكسير العارفين: | #إكسير العارفين: | ||
#:اين رساله داراى چهار باب مىباشد كه نخستين باب در پنج فصل و سهتاى ديگر، هريك در ده فصل تنظيم شده است. ملاصدرا در اين رساله روش رمز و پوشيدهگويى را برگزيده و بسيارى از مسائل فلسفى و عرفانى خود را در آن گنجانده است. وى در اين رساله، از بخشهاى گوناگون دانش و شناخت و از زمان، مكان، روح، فرشته، اهريمن، سعادت و شقاوت، مرگ و زندگى سخن گفته است. علاوه بر اين، مباحث مربوط به اتحاد عاقل و معقول را نيز مطرح نموده است <ref>ر.ك: دانشپژوه، محمدتقى، ص091</ref>. | #:اين رساله داراى چهار باب مىباشد كه نخستين باب در پنج فصل و سهتاى ديگر، هريك در ده فصل تنظيم شده است. ملاصدرا در اين رساله روش رمز و پوشيدهگويى را برگزيده و بسيارى از مسائل فلسفى و عرفانى خود را در آن گنجانده است. وى در اين رساله، از بخشهاى گوناگون دانش و شناخت و از زمان، مكان، روح، فرشته، اهريمن، سعادت و شقاوت، مرگ و زندگى سخن گفته است. علاوه بر اين، مباحث مربوط به اتحاد عاقل و معقول را نيز مطرح نموده است <ref>ر.ك: دانشپژوه، محمدتقى، ص091</ref>. | ||
#رسالة في الحشر: | #رسالة في الحشر: | ||
اين رساله شامل هشت فصل است: در حشر عقول خالصه و بازگشت آنها | #:اين رساله شامل هشت فصل است: در حشر عقول خالصه و بازگشت آنها بهسوى خدا؛ در حشر نفوس ناطقه و بازگشت آنها بهسوى خدا؛ در حشر نفوس حيوانى؛ در حشر نباتات و طبايع اجساد؛ در حشر جماد و عناصر؛ در بازگشت (عود) اشياى قابل تجديد جهان محسوس به جهان ابدى (دارالباقية)؛ در برگشت (معاد) هيولى اول و اجساد مادى و نابودى اشرار و شياطين؛ در برترى روش استدلالى كتاب در باب معاد كلى. ملاصدرا در اين رساله به كاستىهاى فلسفى مشائيون، رواقيون و فلاسفه مسلمان در امر حشر و بازگشت پرداخته و دليل اصلى اين كاستى را در جهل ايشان به اصل «حركت جوهرى« دانسته است <ref>ر.ك: ميرمعزى، محمدعلى، ص807-907</ref>. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||