اسماعيليان در تاريخ: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ایوانوف، ولادیمیر آلکسی یویچ]] (نويسنده)

'''اسماعيليان در تاريخ'''، ترجمه مقالات و آثار گروهى از محققين شرق و غرب پيرامون فرقه اسماعيليه است كه به قلم «يعقوب آژند» به فارسى برگردان شده است.

#«پيدايش اسماعيليه، بررسى زمينه تاريخى خلافت فاطمى»: ترجمه کتاب برنارد لويس، با عنوان msiliamsI fo snigirO ehT است <ref>همان، ص 12 - 13</ref>.

#:در اين بخش از کتاب در ضمن چهار فصل، چگونگى ايجاد فرقه اسماعيليه، قرامطه بحرين و اهميت اجتماعى بحرين مورد بررسى قرار گرفته است.

#«دولت قرامطه»: نوشته لوئى ماسينيون است كه در زمينه عرفان و تفكر اسلامى مطالعات عميقى دارد. در خصوص قرامطه و کتاب‌شناسى آن چندين مقاله نوشته كه چكيده آن به‌صورت مقاله منسجمى در «دائرةالمعارف اسلام» چاپ شده است <ref>همان، ص 13</ref>.

#:اصطلاح قرامطه در مفهوم عام خود، نهضت عظيم اصلاحات اجتماعى و عدالت را بر اساس برابرى دنبال مى‌كرد كه جهان اسلام را از قرن نهم تا قرن دوازدهم ميلادى در بر گرفت. اين نهضت تحت نظارت خاندان سلسله اسماعيلى كه در سال 297ق / 910م، خلافت فاطمى ضد عباسى را تشكيل دادند، درآمد و توسط همين سلسله هم، قبل از شروع جنگهاى صليبى، عقيم شد و از هم پاشيد <ref>متن کتاب، ص 133</ref>. نويسنده، معتقد است كه تأثير نويسندگان قرمطى مخصوصاً دانشنامه‌نويسان رسائل اخوان الصفا در متفكرين اسلامى از سنى گرفته تا شيعه قابل توجه است <ref>همان، ص 149</ref>.

#«دولت فاطميان»: ترجمه کتاب عباس حمدانى در باره فاطميان با عنوان sdimitaF ehT است <ref>مقدمه مترجم، ص 13</ref>.

#:در ابتداى اين بخش از کتاب مى‌خوانيم: «سلسله فاطمى كه در سال 909م، در شمال آفريقا پا گرفت، در اثر يك نهضت بسيار پيشرفته فكرى و اجتماعى به نام نهضت اسماعيليه بود كه در جاى خود بخشى از نهضت عمومى مذهب تشيع بشمار مى‌رفت. خلفاى فاطمى از اعقاب ائمه متقدم شيعه بودند و آئين‌ها و مسلك‌هاى آنها نيز قسمتى از اصول تشيع محسوب مى‌شد» <ref>متن کتاب، ص 157</ref>.

#:نويسنده در ضمن فصول بعد، به معرفى خلفاى فاطمى پرداخته است. وى در نهايت به بررسى عوامل سقوط فاطميان پرداخته و قطع حمايت مذهب اسماعيليه از اين خلافت را مهم‌ترين عامل آن دانسته است <ref>همان، 247</ref>.

#«دولت اسماعيليه (نزاريان ايران)»: ترجمه کتاب آقاى م. گ. س. هاجسن، در باره دولت نزاريان و چكيده مطالعات و بررسى‌هاى وى در باره اين فرقه است <ref>مقدمه مترجم، ص 14</ref>.

#:اين بخش از کتاب به بررسى فرقه «نزاريه» كه پرجمعيت‌ترين فرقه اسماعيليه هستند اختصاص دارد.

#:«نهضت نزارى» يا «دعوت جديد»، پس از جدايى از فاطميان مصر و مستقر شدن حسن صباح در الموت در سال 483ق، تا سقوط الموت در سال 654ق، به دست هلاكو خان مغول، پنج دوره را گذراند؛ دوره اول، دوره‌ى داعيان؛ اين دوره شامل رهبرى حسن صباح، كيابزرگ اميد و محمد فرزند كيابزرگ است.

#:دوره دوم، دوره‌ى امامان؛ در اين دوره، اعلام قيامت توسط حسن دوم انجام مى‌شود و شامل دوره‌ى حكومت حسن دوم معروف به «على ذكره السلام» و نورالدين محمد دوم است.

#:دوره سوم، دوره‌ى بازگشت به اسلام؛ اين بازگشت توسط جلال‌الدين حسن، معروف به نومسلمان روى داد <ref>همان، ص 382</ref>.

#:دوره چهارم، دوره‌ى علاءالدين محمد سوم؛ در اين دوره شاهد ردّ سياست‌هاى حسن سوم و دوره‌ى ستر روحانى و كم‌توجهى به شريعت هستيم.

#:دوره پنجم: اين دوره بسيار كوتاه‌مدت بود و با به قدرت رسيدن ركن‌الدين خورشاه و سقوط الموت به پايان رسيد. در واقع، اين دوره پايانى بر دوره‌ى دعوت جديد اسماعيليان محسوب مى‌شود <ref>پهنادايان، شاهين، ص 37</ref>.

#«اسماعيليان سوريه»: ترجمه کتاب برنارد لويس، با عنوان malsI ni tceS lacidaR A:snissassA ehT است <ref>مقدمه مترجم، ص 13</ref>.

#:در آغاز قرن دوازدهم ميلادى بود كه حشاشين ايران فعاليت‌هاى خود را تا سوريه توسعه دادند. منطقه براى اينكار بسيار مطلوب و مناسب بود. سلجوقيان بين سال‌هاى 1070م و 1079م، سوريه را فتح كردند و همراه خود مشكلاتى به وجود آوردند كه ايران را زمينه خوبى براى دعوه اسماعيليان ساخت. توسعه خلافت فاطمى از آفريقاى شمالى به‌سوى شرق، سوريه را در اواخر دهم و قرن يازدهم ميلادى تحت سلطه اسماعيليان درآورد و دروازه‌هاى آن را به روى دعوت اسماعيليان گشود <ref>متن کتاب، ص 357</ref>. نويسنده در اين بخش، با استناد به منابع معتبر، به بررسى اين موضوع پرداخته است.

#«اسماعيليان هند»: مشتمل بر دو فصل است: فصل اول با عنوان «فرقه بهره» نوشته آصف فيضى و فصل دوم با عنوان «فرقه خوجه» نوشته آ. يوسفعلى است. هر دو مقاله از «دائرةالمعارف اسلام» انتخاب و ترجمه گرديده است <ref>مقدمه مترجم، ص 14</ref>.

#«ناصر خسرو و اسماعيليان»: ترجمه يك کتاب كم‌حجم از و. ايوانف روسى‌الاصل، است <ref>مقدمه مترجم، ص 14</ref>. نويسنده، معتقد است: محور داستان ناصر خسرو به دليل پيوندش با آئين‌هاى اسماعيلى براى دانش‌پژوهان مفيد است <ref>متن کتاب، ص 406</ref>. همچنين ناصر خسرو در اشعار خود تخلص حجت يا حجت خراسان دارد كه همگان بر آنند كه اين اصطلاح، مشعر بر موقعيت او در سلسله مراتب آئين اسماعيلى است <ref>همان، ص 441</ref>.

#مقدمه مترجم و متن کتاب.

#پهنادايان، شاهين، «نزاريان ايران»، فصل‌نامه فروزش، شماره سوم، تابستان 1388، آدرس اينترنتى: http://www.iranboom.ir/ketab-khaneh/forozesh/forozesh3/2864-nazarian-iran.html.