پرش به محتوا

معجم مصطلح الأصول: تفاوت میان نسخه‌ها

معجم مصطلح الأصول (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۱۹

۱٬۰۴۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲ دسامبر ۲۰۲۲
جز
جایگزینی متن - '↵↵↵\{\{کاربردهای\sدیگر\|(.*)\s\(ابهام\sزدایی\)\}\}↵↵↵' به ' {{کاربردهای دیگر|$1 (ابهام زدایی)}} '
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR14434J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.)
 
جز (جایگزینی متن - '↵↵↵\{\{کاربردهای\sدیگر\|(.*)\s\(ابهام\sزدایی\)\}\}↵↵↵' به ' {{کاربردهای دیگر|$1 (ابهام زدایی)}} ')
(۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR14434J1.jpg|بندانگشتی|معجم مصطلح الأصول]]
| تصویر =NUR14434J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =معجم مصطلح الأصول
|+ |
| عنوان‌های دیگر =
|-
| پدیدآوران =  
! نام کتاب!! data-type='bookName'|معجم مصطلح الأصول
[[هلال، هیثم]] (نویسنده)
|-
|نام های دیگر کتاب
|data-type='otherBookNames'|
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[هلال، هیثم]] (نويسنده)


[[تونجی، محمد]] (محقق)
[[تونجی، محمد]] (محقق)
|-
| زبان =عربی
|زبان  
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏147‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ﻫ‎‏8‎‏م‎‏6
|data-type='language'|عربی
| موضوع =
|-
اصول فقه - اصطلاح‏‌ها و تعبیرها
|کد کنگره  
| ناشر =
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏147‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ﻫ‎‏8‎‏م‎‏6
دار الجيل
|-
| مکان نشر =بیروت - لبنان
|موضوع  
| سال نشر = 1424 ق
|data-type='subject'|اصول فقه - اصطلاح‏ها و تعبیرها
|-
|ناشر  
|data-type='publisher'|دار الجيل
|-
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
|-
|سال نشر  
|data-type='publishYear'|
|-class='articleCode'
|کد اتوماسیون
|data-type='automationCode'|14434
|}
</div>


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE14434AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =14434
| کتابخوان همراه نور =14434
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|اصطلاحات (ابهام زدایی)}}
'''معجم مصطلح الأصول'''، اثر [[هلال، هیثم|هيثم هلال]]، به توضيح و بررسى برخى از اصطلاحات اصولى اختصاص دارد.


== معرفى اجمالى ==
كتاب، به زبان عربى است و انگيزه تأليف، احساس نياز نویسنده به وجود معجم و فرهنگ لغتى مرتبط با اصطلاحات اصولى، بيان شده است. این کتاب با تحقیق [[تونجی، محمد|محمد تونجی]] به چاپ رسیده است.
 
 
«معجم مصطلح الأصول»، اثر هيثم هلال، به توضيح و بررسى برخى از اصطلاحات اصولى اختصاص دارد.
 
كتاب، به زبان عربى است و انگيزه تأليف، احساس نياز نويسنده به وجود معجم و فرهنگ لغتى مرتبط با اصطلاحات اصولى، بيان شده است.


== ساختار ==
== ساختار ==
كتاب، با مقدمه مؤلف در بيان اهميت و جايگاه معجمات و فرهنگ‌نامه‌ها، آغاز و اصطلاحات به ترتيب حروف الفبا، تشريح شده است.
كتاب، با مقدمه مؤلف در بيان اهميت و جايگاه معجمات و فرهنگ‌نامه‌ها، آغاز و اصطلاحات به ترتيب حروف الفبا، تشريح شده است.


نويسنده، تمام تعاريف و اشارات را در متن ذكر كرده است، لذا كتاب، فاقد پاورقى مى‌باشد.
نویسنده، تمام تعاريف و اشارات را در متن ذكر كرده است، لذا كتاب، فاقد پاورقى مى‌باشد.


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
نویسنده، سعى كرده است هر اصطلاحى را كه به‌گونه‌اى مرتبط با علم اصول بوده، گردآورى كرده و درباره آن، توضيحاتى ارائه نمايد. از جمله اصطلاحاتى كه توضيح داده شده است، عبارتند از:


«آداب البحث»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/7 متن کتاب، ص7]</ref> صناعتى نظرى است مربوط به کیفیت مناظره و شرايط صيانت از آن در برابر خبط و اشتباه در بحث و الزام و افحام خصم.


نويسنده، سعى كرده است هر اصطلاحى را كه به‌گونه‌اى مرتبط با علم اصول بوده، گردآورى كرده و در باره آن، توضيحاتى ارائه نمايد. از جمله اصطلاحاتى كه توضيح داده شده است، عبارتند از:
«الآلة»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/7 همان]</ref>: واسطه بين فاعل و منفعل در وصول اثر وى به آن مى‌باشد، مانند اره براى نجار. اطلاق«علوم الآلة» بر نحو و صرف نيز به علت واسطه بودن اين علوم بين فاعل مستفيد(مجتهد) و منفعل مستفاد(نص) مى‌باشد.


«آداب البحث»: صناعتى نظرى است مربوط به كيفيت مناظره و شرايط صيانت از آن در برابر خبط و اشتباه در بحث و الزام و افحام خصم.
«الآية»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/7 همان]</ref> جمع آن، «آيات» بوده و در زبان عربى، در موارد زير، استعمال مى‌شود:


«الآلة»: واسطه بين فاعل و منفعل در وصول اثر وى به آن مى‌باشد، مانند اره براى نجار. اطلاق«علوم الآلة» بر نحو و صرف نيز به علت واسطه بودن اين علوم بين فاعل مستفيد(مجتهد) و منفعل مستفاد(نص) مى‌باشد.
# معجزه، مانند'''«سل بنى اسرائيل كم ءاتينهم من ءاية بينة»'''؛
# علامت و نشانه، مانند'''«ان ءاية ملكه»'''؛
# عبرت و پند، مانند'''«ان فى ذلك لاية»'''؛
# امر عجيب و غريب، مانند '''«جعلنا ابن مريم و امه ءاية»'''؛
# جماعت و گروه، مانند '''«خرج القوم بآيتهم»'''؛ اى بجماعتهم؛
# برهان و دليل.


«الآية»: جمع آن، «آيات» بوده و در زبان عربى، در موارد زير، استعمال مى‌شود:
«الإباضية»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/8 متن کتاب، ص8]</ref> فرقه‌اى از خوارجند كه منسوب به عبدالله بن اباض بوده و قائل به كافر بودن مخالفين خود مى‌باشند.


1. معجزه، مانند'''«سل بنى اسرائيل كم ءاتينهم من ءاية بينة»'''؛
«الابتلاء»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/8 همان]</ref> در كتاب و سنت، به معناى اختبار، امتحان و تمحيص آمده است، ولى در اصطلاح علم اصول، بر «الوحى الباطن» اطلاق گرديده است.


2. علامت و نشانه، مانند'''«ان ءاية ملكه»'''؛
«الباطل»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/54 همان، ص54]</ref> بر هرچيزى كه غير قابل اعتماد و بدون فايده باشد، اطلاق مى‌گردد و عقد باطل، عقدى است كه اصل آن، صحيح نباشد.


3. عبرت و پند، مانند'''«ان فى ذلك لاية»'''؛
«البحث»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/54 همان]</ref> در لغت، به معناى تفحص و تفتيش بوده و در اصطلاح، اثبات نسبت ايجابيه يا سلبيه بين دو شىء، به طريق استدلال مى‌باشد.


4. امر عجيب و غريب، مانند '''«جعلنا ابن مريم و امه ءاية»'''؛
«البدعة»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/54 همان]</ref> در لغت، بر هر چيز جديدى اطلاق مى‌شود و در اصطلاح شرع، هر عمل جديدى، غير از عمل صحابه و تابعين است كه دليل شرعى نداشته باشد و بر دو قسم است: «بدعة الهوى» و «بدعة الكفر».


5. جماعت و گروه، مانند '''«خرج القوم بآيتهم»'''؛ اى بجماعتهم؛
«البرائة الاصلیة»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/55 همان، ص55]</ref>: مراد از آن، اين است كه اصل، برائت ذمه افراد بوده و تحت تعقيب قرار گرفتن افراد، جايز نيست مگر به واسطه حكم محكمه.


6. برهان و دليل.
«البرائة الشرعية»: مراد از آن، وظيفه شرعيه‌اى است كه نافى حكم شرعى، هنگام شك در آن و يأس از تحصيل آن مى‌باشد و نویسنده، معتقد است كه وظيفه بودن آن، به معنى غير ناظر بودن آن به واقع است.


«الإباضية»: فرقه‌اى از خوارجند كه منسوب به عبد الله بن اباض بوده و قائل به كافر بودن مخالفين خود مى‌باشند.
«التابعى»:<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/62 همان، ص62]</ref> كسى است كه حد اقل يكى از صحابه را ملاقات كرده، هر چند مصاحب او نبوده باشد. برخى، تابعين را به پانزده طبقه تقسم كرده‌اند.


«الابتلاء»: در كتاب و سنت، به معناى اختبار، امتحان و تمحيص آمده است، ولى در اصطلاح علم اصول، بر«الوحى الباطن» اطلاق گرديده است.
«التابعى المخضرم»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/62 همان]</ref>: مراد، كسى است كه عصر جاهليت و زمان رسول خدا(ص) را درك كرده، ولى بدون آنكه حضرت را ديده باشد، اسلام آورده است كه از جمله آنها، مى‌توان ابى رجاء عطاردى و سويد بن غفلة را نام برد.


«الباطل»: بر هرچيزى كه غير قابل اعتماد و بدون فايده باشد، اطلاق مى‌گردد و عقد باطل، عقدى است كه اصل آن، صحيح نباشد.
«التبادر»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/65 همان، ص65]</ref>: عبارت است از انسباق معنا به ذهن، به مجرد شنيدن آن، بدون كمك گرفتن از هيچ قرينه‌اى كه اين امر، نزد اصوليون، علامت حقيقى بودن استعمال آن لفظ در آن معنا مى‌باشد.


«البحث»: در لغت، به معناى تفحص و تفتيش بوده و در اصطلاح، اثبات نسبت ايجابيه يا سلبيه بين دو شىء، به طريق استدلال مى‌باشد.
«التحمل»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/70 همان، ص70]</ref>: به معناى اخذ و گرفتن حديث از شيخ مى‌باشد و طرق آن عبارتند از سماع، قرائت، اجازه، مناوله و...


«البدعة»: در لغت، بر هر چيز جديدى اطلاق مى‌شود و در اصطلاح شرع، هر عمل جديدى، غير از عمل صحابه و تابعين است كه دليل شرعى نداشته باشد و بر دو قسم است: «بدعة الهوى» و «بدعة الكفر».
«التخيير الشرعى»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8692/1/79 همان، ص79]</ref>: اصطلاحى است نزد علماى اماميه، به معناى ترخيص شارع در اخذ به يكى از دو اماره، هنگام تعارض آنها و عدم امكان جمع ميان آنها.
 
«البرائة الاصلية»: مراد از آن، اين است كه اصل، برائت ذمه افراد بوده و تحت تعقيب قرار گرفتن افراد، جايز نيست مگر به واسطه حكم محكمه.
 
«البرائة الشرعية»: مراد از آن، وظيفه شرعيه‌اى است كه نافى حكم شرعى، هنگام شك در آن و يأس از تحصيل آن مى‌باشد و نويسنده، معتقد است كه وظيفه بودن آن، به معنى غير ناظر بودن آن به واقع است.
 
«التابعى»: كسى است كه حد اقل يكى از صحابه را ملاقات كرده، هر چند مصاحب او نبوده باشد. برخى، تابعين را به پانزده طبقه تقسم كرده‌اند.
 
«التابعى المخضرم»: مراد، كسى است كه عصر جاهليت و زمان رسول خدا(ص) را درك كرده، ولى بدون آنكه حضرت را ديده باشد، اسلام آورده است كه از جمله آنها، مى‌توان ابى رجاء عطاردى و سويد بن غفلة را نام برد.
 
«التبادر»: عبارت است از انسباق معنا به ذهن، به مجرد شنيدن آن، بدون كمك گرفتن از هيچ قرينه‌اى كه اين امر، نزد اصوليون، علامت حقيقى بودن استعمال آن لفظ در آن معنا مى‌باشد.
 
«التحمل»: به معناى اخذ و گرفتن حديث از شيخ مى‌باشد و طرق آن عبارتند از سماع، قرائت، اجازه، مناوله و...
 
«التخيير الشرعى»: اصطلاحى است نزد علماى اماميه، به معناى ترخيص شارع در اخذ به يكى از دو اماره، هنگام تعارض آنها و عدم امكان جمع ميان آنها.


از ديگر اصطلاحاتى كه توضيح داده شده‌اند، مى‌توان به موارد زير اشاره كرد:
از ديگر اصطلاحاتى كه توضيح داده شده‌اند، مى‌توان به موارد زير اشاره كرد:
خط ۱۰۸: خط ۸۴:
فهرست مصادر و مراجع مورد استفاده مؤلف و نيز فهرست آيات و اصطلاحات مذكور در متن، در انتهاى كتاب آمده است.
فهرست مصادر و مراجع مورد استفاده مؤلف و نيز فهرست آيات و اصطلاحات مذكور در متن، در انتهاى كتاب آمده است.


== منابع ==


==پانویس ==
<references/>
== منابع مقاله ==


مقدمه و متن كتاب.
مقدمه و متن كتاب.
{{فرهنگ اصطلاحات}}
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[معجم المصطلحات الأصولية]]


== پیوندها ==
[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/8692 مطالعه کتاب معجم مصطلح الأصول در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:فقه و اصول]]
[[رده:فقه و اصول]]
[[رده:سازمان ها. انجمن ها، کنگره ها، دائرة المعارف ها. واژه نامه ها. مجموعه ها، مقاله ها. سخنرانی ها]]
[[رده:سازمان‌ها، انجمن‌ها، کنگره‌ها، دائرة‌المعارف‌ها، واژه‌نامه‌ها، مجموعه‌ها، مقاله‌ها، سخنرانی‌ها]]
 
 
برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/wiki/ویژه:تفاوت_گوشی_همراه/10476...620316»