۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الجمان في تشبيهات القرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ':==' به '==') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
[[حدیثی، خدیجه]] (مصحح) | [[حدیثی، خدیجه]] (مصحح) | ||
[[ | [[ابن ناقیا، عبدالله بن محمد]] (نويسنده) | ||
[[مطلوب، احمد]] (مصحح) | [[مطلوب، احمد]] (مصحح) | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
'''الجمان في تشبيهات القرآن''' نخستين كتابى است كه تشبيهات قرآن كريم را مورد بررسى قرار مى‌دهد.در اين كتاب تشبيهات آمده در 36 سوره قرآن كريم از جمله نحل،كهف، انبياء،حج،نور،صافات،حشر،مرسلات و فيل استقصا شده است.روش و اسلوب مؤلف در بيان تشبيه آيه چنين است كه نخست آيه‌اى را مطرح مى‌كند و برحسب مورد به شرح و توضيح برخى كلمات و لغات آن از نظر معنى و اعراب و احيانا اشتقاق و قرائت مى‌پردازد و سپس اشاره‌اى اجمالى به معناى آن مى‌كند.آنگاه تشبيهات شاعران نامى و مشهور عرب را در موضوع تشبيه آن آيه نقل مى‌كند و بدون اينكه غالبا خود در اين باب نظرى اظهار دارد،خواننده را به قضاوت مى‌طلبد.در ميان شاعران قديم و محدّث و مولّد،وى بيش از همه از ذو الرّمة، أعشى،امرؤا القيس،ابن المعتزّ و نابغۀ ذبيانى در موضوع تشبيه آيات قرآنى سخن به ميان آورده و شعر ايشان را به عنوان بهترين شاهد آن تشبيهات نقل كرده و شأن تشبيه آيات قرآن را از مقايسه با آنها منزّه و مبرّا دانسته است. | |||
اشعارى كه ابن ناقيا در موضوعات مختلف مختلف تشبيه آورده بالغ بر هزار و صد بيت از شاعران مختلف است كه مصححان محترم«الجمان»وجوه اختلاف آنها را در ذيل از منابع مختلف نقل كرده‌اند. | |||
اشعارى كه ابن ناقيا در موضوعات مختلف مختلف تشبيه آورده بالغ بر هزار و صد بيت از شاعران | |||
مختلف است كه مصححان محترم«الجمان»وجوه اختلاف آنها را در ذيل از منابع مختلف نقل كرده‌اند. | |||
==معرفى مؤلف== | ==معرفى مؤلف== | ||
ابو القاسم عبداللّه(/عبد الباقى)بن محمد بغدادى(410-485 ق) | ابو القاسم عبداللّه(/عبد الباقى)بن محمد بغدادى(410-485 ق) شاعر،اديب،لغوى و قرآن‌پژوه و شاگرد ابواسحاق شيرازى است.او شاعرى ظرافت‌پيشه و صاحب طبعى روان و اهل طنز و فكاهه بود و آثار منظوم و منثور طنزآميز و نيز اثرى به نام مقامات از او باقى مانده است.مقام دانش وى از آثارش،مانند كتاب مقامات او، و كتاب الجمان و تشبيهات القرآن آشكار مى‌شود.از روايت‌هايى كه در كتاب الجمان بيان داشته روشن مى‌شود كه وى نخست نزد پدرش كه راوى شعر و ناقل اخبار بوده به تحصيل پرداخته است.او علم و ادب را از كسانى چون تنوخى،ابن نقور،العشارى،ابن مقتدر و مخرّمى شنيد و كسانى چون عبدالوهاب اغاطى،محمد بن ناصر،ذهلى و غيره از او روايت كرده‌اند. | ||
برخى آثار او عبارتند از:كتاب ملح الممالحة،شرح كتاب الفصيح ثعلب،مختصر الاغانى، ديوان رسائل،اغانى المحدثين،الجمان فى تشبيهات القرآن،مقامات أدبيه و... | |||
برخى آثار او عبارتند از:كتاب ملح الممالحة،شرح كتاب الفصيح ثعلب،مختصر الاغانى، | |||
ديوان رسائل،اغانى المحدثين،الجمان فى تشبيهات القرآن،مقامات أدبيه و... | |||
==انگيزه تأليف== | ==انگيزه تأليف== | ||
هدف و انگيزه اصلى ابن ناقيا از تأليف«الجمان»اثبات تفوق و علوّ | هدف و انگيزه اصلى ابن ناقيا از تأليف«الجمان»اثبات تفوق و علوّ كلام الهى تا سرحد اعجاز به‌گونه‌ايست كه هيچ مخلوقى نتواند با آن برابرى كند و هنگامى كه آدمى در مقام مقايسه كلام حق و كلام خلق برآيد به اين نتيجه برسد كه راهى به مقايسه بين آن دو كلام نيست و بى‌اختيار به عجز خود از آوردن مثل كلام خدا در قرآن كريم اعتراف كند. | ||
كلام الهى تا سرحد اعجاز به‌گونه‌ايست كه هيچ مخلوقى نتواند با آن برابرى كند و هنگامى | |||
كه آدمى در مقام مقايسه كلام حق و كلام خلق برآيد به اين نتيجه برسد كه راهى به مقايسه | |||
بين آن دو كلام نيست و بى‌اختيار به عجز خود از آوردن مثل كلام خدا در قرآن كريم | |||
اعتراف كند. | |||
==ويژگى== | ==ويژگى== | ||
اين كتاب مرجع مهمى در بررسى تفسير قرآن و بلاغت عربى و ادب بلندپايه مى‌باشد | اين كتاب مرجع مهمى در بررسى تفسير قرآن و بلاغت عربى و ادب بلندپايه مى‌باشد و منبع جالبى است كه آدمى با خواندن آن جوّى معنوى را احساس مى‌كند كه آيات كتاب حكيم آن را منعكس مى‌نمايد و درمى‌يابد كه در آستانه ادبى جاويد قرار گرفته كه با تمام سربلندى و عزت در طول تاريخ مبارز مى‌طلبد.و شايد اين كتاب نقطه عطف تازه‌اى براى بررسيهاى | ||
و منبع جالبى است كه آدمى با خواندن آن جوّى معنوى را احساس مى‌كند كه آيات كتاب حكيم آن را | |||
منعكس مى‌نمايد و درمى‌يابد كه در آستانه ادبى جاويد قرار گرفته كه با تمام سربلندى و عزت در طول تاريخ مبارز مى‌طلبد.و شايد اين كتاب نقطه عطف تازه‌اى براى بررسيهاى | |||
قرآنى جديد و بحثهاى بلاغى بديع باشد. | قرآنى جديد و بحثهاى بلاغى بديع باشد. | ||
| خط ۱۲۱: | خط ۷۱: | ||
سخن مترجم،مقدمه مصححان دربارۀ معناى تشبيه و اهميت بررسى آن،معناى لغوى | سخن مترجم،مقدمه مصححان دربارۀ معناى تشبيه و اهميت بررسى آن،معناى لغوى تشبيه و معناى اصطلاحى آن،كتابهاى تأليف شده در موضوع تشبيه،شرح‌حال«ابن ناقيا»،تأليفات ابن ناقيا و...در آغاز اين اثر آمده است.سپس مقدمه‌اى كوتاه از مؤلف آن يعنى ابن ناقيا آمده و پس از آن تشبيهات موجود در برخى سوره‌هاى قرآنى مورد بررسى قرار گرفته است. | ||
تشبيه و معناى اصطلاحى آن،كتابهاى تأليف شده در موضوع تشبيه،شرح‌حال«ابن ناقيا»،تأليفات | |||
در پايان در بخش ملحقات ترجمه آياتى از قرآن كريم كه در متن«الجمان»نقل شده،ترجمه احاديث، روايات،امثال و عبارتهاى منقول در مقدمه مصححان و متن«الجمان»ترجمۀ اشعار عربى مقدمه مصححان،ترجمه اشعار متن،ترجمۀ اشعار و عبارتهاى عربى در پاورقى‌ها،منابع و مآخذ تصحيح «الجمان»،منابع و مآخذ ترجمه«الجمان»،فهرست قافيه‌هاى اشعار،نامهاى اشخاص و فرقه‌ها و قبيله‌ها،مكانها و بناهاى تاريخى و فهرست نامهاى ستارگان و اصطلاحات نجومى آمده است. | |||
در پايان در بخش ملحقات ترجمه آياتى از قرآن كريم كه در متن«الجمان»نقل شده،ترجمه احاديث، | |||
روايات،امثال و عبارتهاى منقول در مقدمه مصححان و متن«الجمان»ترجمۀ اشعار عربى مقدمه | |||
مصححان،ترجمه اشعار متن،ترجمۀ اشعار و عبارتهاى عربى در پاورقى‌ها،منابع و مآخذ تصحيح | |||
«الجمان»،منابع و مآخذ ترجمه«الجمان»،فهرست قافيه‌هاى اشعار،نامهاى اشخاص و | |||
فرقه‌ها و قبيله‌ها،مكانها و بناهاى تاريخى و فهرست نامهاى ستارگان و اصطلاحات نجومى آمده | |||
است. | |||
==نسخه‌شناسى== | ==نسخه‌شناسى== | ||
اين كتاب با تصحيح دكتر احمد مطلوب و خانم دكتر خديجه حديثى به زبان عربى | اين كتاب با تصحيح دكتر احمد مطلوب و خانم دكتر خديجه حديثى به زبان عربى از سوى وزارة الثقافة و الارشاد در سال 1968 م در 448 صفحه منتشر شده است.نسخه موجود در برنامه ترجمۀ تحقيق‌شدۀ اين اثر است كه توسط دكتر سيد على مير لوحى و با همكارى بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى در قطع وزيرى با جلد شوميز در 581 صفحه براى اولين‌بار | ||
از سوى وزارة الثقافة و الارشاد در سال 1968 م در 448 صفحه منتشر شده است.نسخه | |||
موجود در برنامه ترجمۀ تحقيق‌شدۀ اين اثر است كه توسط دكتر سيد على مير لوحى و با همكارى بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى در قطع وزيرى با جلد شوميز در 581 صفحه براى اولين‌بار | |||
در سال 1374 شمسى به چاپ رسيده است. | در سال 1374 شمسى به چاپ رسيده است. | ||