منهاج الولاية في شرح نهج‌البلاغة: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - ' (ع)' به '(ع)')
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
خط ۶۵: خط ۶۵:
با بررسى و تطبيق شروح متعدّد و مختلفى كه بر نهج‌البلاغه نگاشته شده، چنين برمى‌آيد كه هر كدام، از يك يا چند ويژگى خاصّ برخوردار است. برخى از آنها، بيشتر جنبه كلامى دارد، همچون شرح ابن ابى‌الحديد، و در برخى ديگر جنبه حكمى تفوّق دارد؛ همانند شرح ابن‌ميثم، و در برخى جنبه اخبارى و روايى نمايان است، همچون شرح گلستانه و برخى نيز مذاق عرفانى و حكمى دارد؛ همچون شرح ابن‌عتائقى، شرح محلّى و شرح روغنى قزوينى و تعداد كمى نيز به ترتيب موضوعات است؛ همچون شرح ميرزا خليل كمره‌اى؛ امّا شرحى كه در بردارنده تمامى جوانب و يا جمع بيشترى از آن ويژگى‌ها باشد و مذاق‌هاى مختلف عرفانى، حكمى، كلامى، اخبارى و ادبى - خصوصا به ترتيب موضوعات- در آن گرد آمده باشد، چنين شرحى كمتر به مرتبه ظهور و عيان و به رشته تأليف و تحرير در آمده است.
با بررسى و تطبيق شروح متعدّد و مختلفى كه بر نهج‌البلاغه نگاشته شده، چنين برمى‌آيد كه هر كدام، از يك يا چند ويژگى خاصّ برخوردار است. برخى از آنها، بيشتر جنبه كلامى دارد، همچون شرح ابن ابى‌الحديد، و در برخى ديگر جنبه حكمى تفوّق دارد؛ همانند شرح ابن‌ميثم، و در برخى جنبه اخبارى و روايى نمايان است، همچون شرح گلستانه و برخى نيز مذاق عرفانى و حكمى دارد؛ همچون شرح ابن‌عتائقى، شرح محلّى و شرح روغنى قزوينى و تعداد كمى نيز به ترتيب موضوعات است؛ همچون شرح ميرزا خليل كمره‌اى؛ امّا شرحى كه در بردارنده تمامى جوانب و يا جمع بيشترى از آن ويژگى‌ها باشد و مذاق‌هاى مختلف عرفانى، حكمى، كلامى، اخبارى و ادبى - خصوصا به ترتيب موضوعات- در آن گرد آمده باشد، چنين شرحى كمتر به مرتبه ظهور و عيان و به رشته تأليف و تحرير در آمده است.


شايد بتوان اين جامعيت و كمال را شرح مورد بحث مشاهده كرد. باقى موضوع «توحيد ذات بارى تعالى» و «صفات رسول و آل او» را در دو باب نخست كتاب بررسى مى‌كند، با استناد به متون احاديث و روايات معصومين(ع) و با استمداد از اقوال محقّقين از عرفا و حكما؛ همچون ابن‌عربى، صدرالدين قونوى، روزبهان بقلى شيرازى، امام قشيرى، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير طوسى]] و با استشهاد به اشعار شاعرانى عارف، همچون مولانا، عطّار، شيخ محمّد شبسترى، ابن‌فارض به شيوه‌اى جامع و با تركيبى از عرفان و حكمت و اخبار، عبارات بلند و عميق امام‌الموحّدين را در معراج ذهن و انديشه بشرى به تفسير مى‌كشاند.
شايد بتوان اين جامعيت و كمال را شرح مورد بحث مشاهده كرد. باقى موضوع «توحيد ذات بارى تعالى» و «صفات رسول و آل او» را در دو باب نخست كتاب بررسى مى‌كند، با استناد به متون احاديث و روايات معصومين(ع) و با استمداد از اقوال محقّقين از عرفا و حكما؛ همچون ابن‌عربى، صدرالدين قونوى، روزبهان بقلى شيرازى، امام قشيرى، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصير طوسى]] و با استشهاد به اشعار شاعرانى عارف، همچون مولانا، عطّار، شيخ محمّد شبسترى، ابن‌فارض به شيوه‌اى جامع و با تركيبى از عرفان و حكمت و اخبار، عبارات بلند و عميق امام‌الموحّدين را در معراج ذهن و انديشه بشرى به تفسير مى‌كشاند.


موضوعات اخلاقى، «علم و هدايت و دين، صفات متّقين، حكمت و ادب، وصايا و نصايح، اعراض از دنيا، مذمّت كبر و نكوهش ظلم» عبارات نهج‌البلاغه را در ابواب سوم تا نهم كتاب تحقيق مى‌كند، با استناد به روايات و احاديث ديگرى از معصومين(ع) و با استمدادى ديگر از اقوال، عبارات، حكايات عارفان و اشعار اخلاقى شاعران، با تعميم مذاق عرفانى و اخلاقى و روايى خود به سير و سلوك و عروج در انديشه بشرى ادامه مى‌دهد.
موضوعات اخلاقى، «علم و هدايت و دين، صفات متّقين، حكمت و ادب، وصايا و نصايح، اعراض از دنيا، مذمّت كبر و نكوهش ظلم» عبارات نهج‌البلاغه را در ابواب سوم تا نهم كتاب تحقيق مى‌كند، با استناد به روايات و احاديث ديگرى از معصومين(ع) و با استمدادى ديگر از اقوال، عبارات، حكايات عارفان و اشعار اخلاقى شاعران، با تعميم مذاق عرفانى و اخلاقى و روايى خود به سير و سلوك و عروج در انديشه بشرى ادامه مى‌دهد.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش