وزارت و دیوان سالاری ایرانی در عصر اسلامی
| وزارت و دیوان سالاری ایرانی در عصر اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سجادی، سید محمدصادق (نویسنده) |
| ناشر | انتشارات دکتر محمود افشار |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | انتشارات دکتر محمود افشار |
| موضوع | بوروکراسی -- ایران -- تاریخ,ureaucracyB -- Iran -- History,وزیران -- ایران -- تاریخ,iziersB -- Iran -- History |
| کد کنگره | DSR۱۱۷۶/س۳و۴ |
وزارت و دیوان سالاری ایرانی در عصر اسلامی تألیف سید صادق سجادی؛ کتاب حاضر نگاهی است مجمل به سوانح زندگی و شیوه‌های ملک داری بعضی از بلندپایه‌ترین خاندان‌های دیوان سالار و وزیران بزرگ که سهمی بی‌بدیل در ایجاد سازمان سیاسی و دستگاه اداری جهان ایرانی به روزگار اسلامی، و البته بخش اعظم سرزمین‌های اسلامی داشتند.
گزارش کتاب
یکی از مهم‌ترین خصائص دستگاه اداری - سیاسی حکومت‌های قلمرو اسلام، مخصوصا خلافت عباسی و فرمانروایان و سلسله‌های بزرگ در شرق اسلامی، وسعت و قوت و شوکت نظام دیوانسالاری ک نهادهای آن است که با اقتدار و شکوه حکومت‌ها نسبت مستقیم داشته است. اطلاق دستگاه اداری - سیاسی بر نظام دیوان سالاری از آن جهت است که کارگزاران بلندپایه‌ی دیوانی، مخصوصا وزیران بزرگ، عملا زمام امور حکومت و قلمرو آن را در سیاست داخلی و گاه روابط خارجی به دست داشتند و حتی بعضی از آن‌ها فرماندهی عالی قوای نظامی در جنگ را نیز بر عهده گرفتند. درباره‌ی اساس این نظام دیوان سالاری و دسته‌ای از وزیران نامدار در مقالات مجموعه‌ی حاضر سخن به میان آمده است. نظامی که اصول و بنیادهای آن مبتنی بر دستگاه اداری و اجرایی ایرانیان پیش از اسلام بوده است و بعضی از نهادهای آن عینا به عصر اسلامی منتقل شده است. ماجرای این نهادها - دیوان‌ها - که تا نیمه‌ی دوم قرن اول هجری، در عصر اموی، هنوز به دست ایرانیان بود و دفاتر و اسناد آن نیز به فارسی نوشته می‌شد، نشان می‌دهد که ایرانیان پر سابقه در حکومت و سیاست و دیوانسالاری، از آغاز اسلام نقش و اهمیتی بی همتا در شکل‌گیری نظام اداری و مالی آن قلمرو بزرگ، مخصوصا در سرزمین‌های شرقی خلافت داشته‌اند. این نقش وقتی اهمیت بیشتری می‌یابد که دانسته شود بر اساس قرائن و شواهدی نخستین دیوانیان ایرانی از عصر اموی به بعد، از خاندان‌های حکومت و دیوان سالار عصر ساسانی برخاسته بودند. در واقع سنت اداری و مالی عصر ساسانی به دست خاندان‌های دیوانی ایران به دوره‌ی اسلامی راه یافت، چنانکه آداب ملک داری و سیاست و برخی دانش‌های محض چون نجوم و پزشکی نیز عینا همین حکم را داشت.
کتاب حاضر مجموعه‌ای از مقالاتی است که طی سال‌های دراز - از بیش از سی سال پیش - درباره‌ی دیوان سالاری ایرانی - برخی اصطلاحات و مناصب مهم دیوانی و بعضی از مهم‌ترین وزیران دستگاه خلافت و بعضی فرمانروایان دیگر - نوشته شده است.
عناوین اصلی این کتاب:
- دیوان‌ها، مناصب، اصطلاحات
- وزیران[۱]
پانويس
منابع مقاله
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران