هفت بند نای (در شرح چهار داستان مثنوی معنوی)
| هفت بند نای (در شرح چهار داستان مثنوی معنوی) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ژوزف، ادوارد (نویسنده) |
| ناشر | انتشارات اساطیر |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1371 |
| چاپ | اول |
| موضوع | مولوی، جلال الدین محمدبن محمد، ۶۰۴- ۶۷۲ق . مثنوی - نقد و تفسیر,شعر فا‌رسی - قرن ۷ق . - تا‌ریخ و نقد |
| تعداد جلد | 2 ج |
| کد کنگره | PIR5301/ژ۹ـه71371 |
هفت بند نای (در شرح چهار داستان مثنوی معنوی) تألیف ادوارد ژوزف؛ این کتاب، شرح و تفسیر چهار حکایت مثنوی و از حکایات هفت‌گانه‌ای است که نگارنده به نام هفت بند نای، در دو مجلد تألیف و تدوین نموده است.
روش مؤلف در شرح این حکایت‌ها به این ترتیب است که ابتدا منبع حکایت را مورد جستجو و بررسی قرار می‌دهد و در اين بررسی غالبا استفاده از کتاب مآخذ قصص فروزانفر و شروح معتبر مثنوی، عین حکایت یا نمونه مشابه آن، که احتمال می‌رود مولانا از آن اقتباس کرده باشد، به طور کامل ذکر می‌کند. سپس ابیات حکایت مثنوی را به ترتیب ذکر و هر یک را با شماره‌ای متمایز کرده و به شرح و بسط آن می‌پردازد.
در شرح ابیات، سعی دارد آن را از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار دهد؛ ولی بیشتر به تبیین و توضیح مفاهیم متعالی و مقاصد عرفانی ابیات توجه دارد. همچنین لغات دشوار، اصطلاحات عرفانی، فلسفی، کلامی و دینی را شرح داده و تلمیحات قرآنی، حدیثی و تاریخی را بیان می‌کند.
نگارنده برای به دست آوردن مآخذ حکایت‌ها و شرح و تفسیر ابیات و توضیح اصطلاحات از شروح معتبر مثنوی و منابع مهم صوفیه و فرهنگ لغات و دواوین شعرای بزرگ استفاده وافر کرده است. ژوزف که پژوهشگری آمریکایی است، در بسیاری موارد و به تناسب بحث، به آیه‌ای از کتاب مقدس و يا دیدگاه متفکران مغرب زمین نیز استناد کرده است. یادداشت‌های هر بخش در پایان همان بخش و فهرست کامل مآخذ و منابع در آخر کتاب درج شده است.
هفت بند نای (جلد اول)
عناوین حکایات شرح داده شده و مباحث عمدۀ آن‌ها، عبارت است از:
بند 1. پوپک؛ بحثی دربارۀ داستان هُدهُد و سلیمان؛
بند ۲. شیدای خام؛ بحثی دربارۀ آن مرد که در یاری بکوفت؛
بند ۳. آهنگ فریب؛ بحثی دربارۀ داستان فروختن خر صوفی، در این قسمت به تناسب بحث سه نوشته بلند، یکی دربارۀ اصطلاحات و آداب تصوف و دیگر گزارشی از صحنه سماع درویشان قونیه، و سوم شرحی کوتاه بر بعضی اصول موسیقی ایران نیز به چاپ رسیده است؛
بند۴. ناشنوایان؛ بحثی دربارۀ داستان آن مرد کر که به عیادت همسایه می‌رود، در این قسمت نیز چند گفتار ضمیمه‌ای دربارۀ خشم و شکیبایی، حضرت خضر، قیاس، و تجری، اجتهاد و قیاس در کشف حقایق امور آمده است.
هفت بند نای (جلد دوم)
این کتاب شرح و تفسیر پنج حکایت مثنوی در قالب سه بند از هفت بند نای است که نگارنده در دو مجلد، تألیف و تدوین نموده است. عناوین و مباحث عمدۀ این مجلد از این قراراست:
بند ۵. چوپان؛ بحثی دربارۀ داستان موسی و شبان از دفتر دوم مثنوی؛ در این بند، ضمن شرح داستان به موضوع‌های محبّت، عشق، ایثار،اخلاص،ایمان اشاره شده و در پایان، دو گفتار دربارۀ توحید در آثار بزرگان سخن پارسی، و تشبیه و تجسیم آمده است.
بند ۶. تشنگان؛ بحثی دربارۀ دو داستان از مثنوی، در این قسمت دو حکایت شرح شده است که با اندک تفاوتی به یکدیگر نزدیک است و از دو تشنه حکایت می‌کند؛ یکی داستان تشنه بر دیوار جویبار از دفتر دوم و دیگر داستان تشنه و جوز بن از دفتر چهارم.
بند 7. مارگیران؛ با این بند، هفت بند نای کامل می‌گردد؛ در اینجا دو داستان مارگیر و اژدها؛ شرح و تفسیر شده است.[۱]
پانويس
- ↑ ر.ک: عالمی، محمدعلم، ص338-339
منابع مقاله
عالمی، محمدعَلَم، کتاب‌شناسی توصیفی مولانا (شامل جدیدترین تحقیقات و قدیمی‌ترین کتاب‌های مولوی پژوهی)، قم، انتشارات دانشگاه قم، 1392ش.