هدى الفكر إلى أصول الفقه (شرح مفصل لأصول المظفر قدس‌سره)
| هدى الفكر إلى أصول الفقه (شرح مفصل لأصول المظفر قدس‌سره) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فواز، حسن فوزي (نويسنده) مظفر، محمد رضا (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | أصول الفقه. شرح |
| ناشر | دار المحجة البيضاء |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1436ق - 2015م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هُدى الفكر إلى أصول الفقه (شرحٌ مفصلٌ لأصول المظفر)، شرح تفصیلی کتاب أصول الفقه نوشته اصولی و فقیه شیعه معاصر و از پیش‌گامان نگارش کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه و تقریب مذاهب اسلامی؛ آیت‌الله محمدرضا مظفر (1322- 1383ق)، به قلم مدرّس و پژوهشگر لبنانی؛ حسن فوزی فَوّاز (متولد 1982م)، مجموعه دروس کاملی را در 6 جلد برای فراگیری علم اصول فقه ویژه دوره متوسطه (بعد از دوره مقدماتی) توضیح می‌دهد.
تکمیل مباحث متن اصلی
ازآنجاکه دست تقدیر به علامه محمدرضا مظفر مهلت نداد تا کتابش اصول فقه را به پایان رساند و کارش ناقص ماند و خودش به سرای باقی شتافت درحالی‌که از اصول عملیه فقط بحث استصحاب را مطرح کرده و سخنی از مباحث برائت، اشتغال و تخییر به میان نیاورده بود؛ بعد از رحلت او، شاگرد ممتاز و وفادارش و رجالی و اصولی و قاضی معاصر؛ آیت‌الله غلامرضا عرفانيان يزدى خراسانى (1310 -1382ش)، با نگارش کتاب تتميم كتاب أصول الفقه (أصالة البراءة، أصالة الاشتغال، أصالة التخيير)، آن را بر اساس دروس و روش استاد، کامل کرد. به همین جهت، شارح؛ (حسن فوزی فَوّاز)، در اثر حاضر، بعد از اتمام شرح اصول فقه مظفر، کتاب مذکور را نیز شرح و توضیح داده است تا دوره آموزشی اصول فقه، کامل و بدون نقص تدریس شود.
هدف و روش
حسن فوزی فواز با اشاره به اهمیت دانش اصول فقه و کتاب أصول الفقه و توجه علاقه‌مندان علوم اسلامی به آن، نگارش شرح حاضر را برای توضیح مبهمات آن و مدد به طلاب برای حلّ مشکلاتش دانسته و افزوده است که آن را هنگام تدریس نوشتم و روش شرح موضوعی را برگزیدم؛ ولی ازآنجاکه این شیوه باعث دورشدن دانشجو از عبارات متن اصلی کتاب می‌شود؛ کوشیدم به‌اندازه توانم از ترتیب مباحث پیروی کنم و برخی از کلماتش را با برخی دیگر ممزوج کردم و تعلیقاتی بر برخی از عبارات آن افزودم. [۱]
ساختار و محتوا
اثر حاضر، به ترتیب کتاب اصول فقه محمدرضا مظفر و از جلدها و مسائل ذیل تشکیل شده است:
- مقدمات (تعریف، موضوع، فایده و تقسیم مباحث علم اصول...)، مشتقّ، اوامر و نواهی.
- مفاهیم، عامّ و خاصّ، مطلق و مقیّد، مجمل و مبیّن.
- مستقلات عقلیه، غیر مستقلات عقلیه.
- مباحث حجت، کتاب، سنت، اجماع و عقل.
- حجیت ظواهر، شهرت، سیره، قیاس، تعادل و تراجیح.
- مرجّحات، اصول عملیه(استصحاب و تتمیم کتاب اصول فقه با مسائل برائت، اشتغال و تخییر).
افزوده‌های شارح
حسن فوزی فَوّاز در این کتاب، مطالب محمدرضا مظفر را توضیح می‌دهد و البته برخی از مطالب را نیز اضافه کرده است:
- گاهی به‌نقد و نظر نیز می‌پردازد به‌عنوان‌مثال در این مسئله که چه کسی معانی را برای الفاظ وضع کرده است؟ بعد از ذکر اقوال و توضیح آن، می‌گوید: اگر در عبارات نویسنده متن (محمدرضا مظفر) و سخن محمدحسین غروی نائينى دقت کنی، می‌یابی که با هم سازگاری دارد و اختلاف، لفظی است. [۲]
- دقت و تفصیل در اصطلاح‌شناسی: شارح در موارد لازم، تفصیل و جزئیاتی مطرح کرده که در متن نیست و برای فهم بهتر علومی از جمله حدیث و فقه سودمند است مثلا بعد از طرح مبحث مشتقّ و اشتقاق و تفاوت اشتقاق اصولی و نحوی، معانی انواع اشتقاق (صغیر، کبیر و اکبر) را بیان و مثال‌های لغوی و روایی آن را نیز همراه با ذکر منابع، مشخص کرده است. [۳]
- شناسایی روابط علمی بین دانشوران: نویسنده گاهی توانسته برخی از اثرگذاری‌ها و اثرپذیری‌های دانشمندان اصولی را معرفی کند، به‌عنوان نمونه در بحث معنای شبهه در باب احتیاط، نقش تأثیرگذار کتاب دروس في علم الأصول نوشته آیت‌الله سيد محمدباقر صدر را یادآور شده است. [۴]
- اعلان مخالفت علمی: حسن فوزی فَوّاز گاهی نظر مخالف خود را با دیدگاه آیت‌الله غلامرضا عرفانيان يزدى خراسانى نویسنده کتاب تتميم كتاب أصول الفقه (أصالة البراءة، أصالة الاشتغال، أصالة التخيير) با عبارتی اخلاقی و احترام‌آمیز (أقول: حمل کلمة الشبهة علی هذا المعنی غریبٌ...) همراه با توضیح و استدلال مطرح کرده است؛ مانند بحث معنی شبهه در روایت "انما سمِّی الشبهة شبهة لأنّها تشبه الحقّ." [۵]
- صداقت علمی: همچنین گاهی شارح ابراز کرده است که وجه و علت سخنی را که آیت‌الله محمدرضا مظفر نوشته نمی‌داند. [۶] و البته این نوع بیان در اینجا به معنای عدم تأیید و شاید اشتباه بودن مطلب موردبحث است.
مآخذ شرح
حسن فوزی فواز برای نگارش ش رح حاضر از 240 کتاب به زبان عربی (اصولی، فقهی، روایی، تفسیری، علوم قرآن، کلامی، فلسفی، رجالی، لغوی و...) استفاده کرده است. [۷]
تاریخ تألیف
شارح، نگارش این اثر را در قم شب سه‌شنبه 4 جمادی‌الاولی 1433ق به پایان رسانده است. [۸]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.