نگاهی به نظریه انتظار در اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(حفظه‌الله)

نگاهی به نظریه انتظار در اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(حفظه‌الله)، اثر معاونت پژوهش و آموزش مؤسسه‌ی پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی. این اثر به تبیین مفهوم کلیدی انتظار فرج در اندیشه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای(حفظه‌الله) پرداخته و در صدد اصلاح معرفت دینی نسبت به این مفهوم و ارائه‌ی کاربردی سازنده و فعال از آن است.

نگاهی به نظریه انتظار در اندیشه‌ی حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای(مدظلّه العالی)
پدیدآوران	خامنه‌ای، علی، رهبر جمهوری اسلامی ایران (نويسنده)
ناشر	دار أمیة
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1398ش
چاپ	1
شابک	‎978-622-96395-0-4
موضوع	خامنه‎ای، علی، رهبر جمهوری اسلامی ایران، 1318 - نظریه درباره مهدویت - مهدویت - انتظار
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف8ن8 1692 DSR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ساختار

کتاب در یک بخش تمهیدی (درآمد) و هشت فصل مستقل، به سازماندهی و تبیین اندیشه‌ی انتظار فرج می‌پردازد.

گزارش محتوا

در مقدمه و درآمد، بر لزوم اصلاح معرفت دینی نسبت به مفهوم انتظار فرج تأکید شده است؛ زیرا انحراف در این مفهوم می‌تواند تهدیدی برای پایه‌های مکتب اهل‌بیت(ع) باشد. انتظار فرج به‌عنوان یک وظیفه‌ی مهم الهی مطرح است که در صورت درک صحیح آن، منجر به پیشرفت معنوی، مادی و توسعه‌ی همه‌جانبه‌ی زندگی بشریت می‌شود. این مفهوم یک جریان دائمی در زندگی است که باید با آرمان‌گرایی و واقع‌بینی همراه باشد، نه خیال‌بافی.

فصل اول: مفهوم‌شناسی انتظار فرج: در این فصل، مفهوم «فرج» به‌عنوان خواسته عمومی بشریت برای تحقق عدالت فراگیر در جهان تعریف می‌شود. تحقق «فرج» مستلزم تشکیل جامعه توحیدی و برقراری حکومت اسلامی است. انتظار فرج یک پدیده وجودی و عینی است و به معنای آمادگی دائمی انسان برای رسیدن به وضع مطلوب است. این آمادگی هم باید در سطح فردی و هم در سطح اجتماعی وجود داشته باشد تا بتواند زمینه‌ی ظهور را فراهم سازد.

فصل دوم: مبانی و ادله‌ی انتظار فرج: این فصل به مبانی فکری و ادله‌ی مستحکم مسئله‌ی مهدویت می‌پردازد. این مبانی شامل «وعده‌ی الهی» به تحقق حکومت صالحان، اصل «عدالت» به‌عنوان هدف بزرگ پیامبران، و «فطرت و طبیعت انسانی» است که همواره در آرزوی عدل مطلق بوده است. «استمرار دعوت انبیا» همچنین، «سنت‌های الهی حاکم بر تاریخ» و آن «حرکت عالم به سمت غلبه حق و عدل»، «سنت الهی فرج پس از سختی». «تواتر» وجود و آمدن مهدی(عج) در بین مسلمانان نیز به‌عنوان ادله مطرح شده‌اند.

فصل سوم: شرایط فرج در این بخش، به شرایط تحقق فرج اشاره شده که شامل غلبه ظلم و جور و آمادگی انسان‌های صالح است. پیروزی نهایی جبهه‌ی حق موکول به اراده‌ی الهی است، اما این اراده‌ی تکوینی الهی منوط به آمادگی و تلاش انسان‌ها برای تشکیل جامعه‌ی عادلانه است. آمادگی برای فرج یک تکلیف فردی و جمعی محسوب می‌شود که نیازمند تقویت ایمان، توانایی روحی و فکری و افزایش توان مادی است.

فصل چهارم: کارکرد انتظار فرج؛ در این فصل، تشریح شده است که انتظار فرج دارای کارکردهای اساسی در حیات فردی و اجتماعی است. از نظر روحی و روانی، انتظار، امید، نشاط و تحرک و رهایی از پوچی را در جامعه ایجاد می‌کند. از لحاظ فردی، انتظار یک عمل است که انگیزه‌ی دوری از گناه و تلاش برای اصلاح خود را فراهم می‌آورد. در بُعد اجتماعی، انتظار یک ابزار تحرک‌آفرین و نیروبخش است که انسان‌ها را در برابر ظلم و استکبار جهانی به مقاومت وامی‌دارد.

فصل پنجم: وظایف جامعه‌ی منتظر: جامعه‌ی منتظر وظیفه دارد برای حاکمیت اسلام تلاش کند، عدالت را برقرار سازد و با فساد و ظلم مبارزه نماید. این امر مستلزم کسب آمادگی‌های لازم، شامل آمادگی فکری، روحی و جسمی برای مبارزه است. همچنین، پذیرش حق و عدل، مجاهدت و مقاومت و حفظ ارتباط قلبی با امام‌زمان (عج) از دیگر وظایف ضروری جامعه‌ی منتظر برشمرده شده است.

فصل ششم: آسیب‌شناسی انتظار فرج و جامعه‌ی منتظر: در این فصل، آسیب‌های فکری و عملی در مسئله‌ی انتظار و مهدویت بررسی می‌شود. آسیب‌ها شامل رویکردهای انحرافی چون «بی‌عملی و وادارسازی» و «همراهی با ستمگران و ستمکاران» است. تلاش برای گسترش ظلم به بهانه‌ی تعجیل در فرج یا ادعای ارتباط دروغین با امام، انحرافات جدی محسوب می‌شوند که باید با اتکا به منابع معتبر دینی مقابله شود.

فصل هفتم: حکومت اسلامی و انتظار فرج: در این فصل به این موضوع پرداخته شده است حکومت اسلامی به رهبری ولی‌فقیه، تجسمی از عدل‌وداد است و زمینه‌ساز ظهور محسوب می‌شود. انقلاب اسلامی بر اساس ایدئولوژی انتظار شکل گرفت و پیروز شد؛ بنابراین، نظام اسلامی یک گام بزرگ در جهت تحقق آرمان‌های مهدوی است و هیچ‌گاه نباید انتظار را به یک مفهوم منفعل تقلیل داد.

فصل هشتم: دشمن و انتظار فرج: در این فصل، رویکرد دشمن در مقابل انتظار فرج، مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده بر این باور است که دشمنان اسلام و استکبار جهانی در طول تاریخ تلاش کرده‌اند تا با تحریف عقیده‌ی انتظار، آن را بی‌اثر کرده و امید را از دل مردم بگیرند. آن‌ها می‌خواهند انتظار را به یک نقطه‌ی خیالی در آینده تبدیل کنند تا مردم نسبت به مبارزه با ظلم بی‌انگیزه شوند. در مقابل، پیروزی ملت‌های مسلمان در گرو حفظ و تقویت این عقیده‌ی امیدبخش در سینه خود است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.