نفائس الدرر من أخبار سید البشر

نفائس الدرر من أخبار سيد البشر
پدیدآوران	سجلماسي فاسي، مسعود بن محمد (نویسنده) خبيه، حسن (محقق) علوان، عبداللطيف (محقق) تدرارني، عبدالحميد (محقق)
ناشر	مرکز الدراسات و الابحاث و احياء التراث
مکان نشر	مغرب - رباط
سال نشر	2010م , 1431ق
چاپ	1
شابک	‎978-9981-0-3028-7
تعداد جلد	6
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نفائس الدرر من أخبار سید البشر، اثر ابوسرحان مسعود بن محمد بن علی جموع سجلماسی فاسی، کتابی است در ذکر اخبار پیامبر(ص) از ولادت تا وفات، همراه با تمامی مباحث مربوط به سیره آن حضرت که به زبان عربی و در قرن دوازدهم هجری نوشته شده است.

جمعی از محققین، همچون: طارق طاطمی، حسن خبیه، ابراهیم امالک، مصطفی رفیق، حمید آیت امعیط و... تحقیق و تصحیح کتاب را برعهده داشته‌اند.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از احمد عبادی و نویسنده آغاز و مطالب در شش جلد، در چندین فصل، عرضه شده است.

مقدمه‌ای مفصل از محققین در معرفی کتاب و نویسنده آن، در پایان جلد ششم، آمده است.

نویسنده در تدوین کتاب، از منابع فراوانی استفاده نموده است که از جمله آن‌ها عبارتند از: «المغازی» موسی بن عقبه؛ «المغازی» محمد بن عمر واقدی؛ «الطبقات الکبری» محمد بن سعد‌هاشمی بصری؛ «المحبر» ابوجعفر محمد بن حبیب ‌هاشمی بغدادی؛ «الشمائل» ابوعیسی ترمذی؛ «مروج الذهب و معادن الجوهر» علی بن حسین مسعودی؛ «أوجز السیر» ابوالحسین احمد بن فارس قزوینی؛ «معرفة الصحابة» ابوعبدالله محمد بن اسحاق بن منده عبدی؛ «شرف المصطفی» ابوسعد عبدالملک بن ابوعثمان خرگوشی نیشابوری؛ «دلائل النبوة» و «معرفة الصحابة» ابونعیم احمد بن عبدالله اصفهانی؛ «جوامع السیرة» ابومحمد علی بن احمد بن حزم ظاهری؛ «دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة» ابوبکر احمد بن حسین بیهقی و..

گزارش محتوا

در مقدمه نخست، به اهمیت و ارزش کتاب، اشاره شده است

در مقدمه نویسنده، ضمن بیان اهمیت سیره و اهتمام علما به آن، به معرفی برخی از کتبی که در این زمینه نوشته شده‌اند، پرداخته شده است، از جمله: «المواهب اللدنیة بالمنح المحمدیة» شیخ شهاب‌الدین قسطلانی؛ «إنسان العیون» برهان‌الدین حلبی؛ «کتاب الشفا» قاضی ابوالفضل عیاض؛ «کتاب الاکتفاء» ابوربیع سلیمان بن موسی کلاعی و..

نویسنده، جلد نخست را با ذکر نسب شریف پیامبر(ص) آغاز نموده و سپس ضمن اشاره به اختلاف اقوال در نسب قریش، به بحث پیرامون این مسئله پرداخته که اسامی شریف آن حضرت، اشاره به کمال صفات ایشان دارد

از دیگر مطالب این جلد، می‌توان به حمله سپاه ابرهه به کعبه به منظور ویرانی آن، طهارت نسب پیامبر(ص)، چگونگی ولادت، رضاع، حضانت و کفالت ایشان، فضایل تسمیه به اسم محمد و احمد، بعثت پیامبر(ص) و اسلام آوردن حمزه اشاره نمود.

در جلد دوم، به مسائلی مانند اسلام آوردن عمرو بن جموح، هجرت صحابه، مهاجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه، ساخت نخستین مسجد مسلمانان و غزوات پیامبر(ص) از جمله عزوه بواط، العشیره، بدر، بنی سلیم، بنی قینقاع، السویق، غطفان، دومة الجندل، مریسیع و خندق اشاره شده استغ

جلد سوم نیز به سایر غزوات و سریه‌های پیامبر(ص) اختصاص یافته است که از جمله آن‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: غزوه بنی قریظه و سریه عکاشة بن محصن اسدی، سریه محمد بن مسلمه، سریه ابوعبیده، سریه زید بن حارثه، سریه عبدالرحمن بن عوف، سریه عمر بن خطاب، سریه بشیر بن سعد انصاری، سریه غالب بن عبدالله، سریه شجاع بن وهب اسدی، سریه کعب بن عمیر غفاری، سریه ابوعبیده جراح، سریه ابوقتاده انصاری و..

در جلد چهارم، دو مسئله اساسی مطرح گردیده است. نخستین مسئله، هیئت‌هایی است که پس از استقرار حکومت اسلامی در مدینه، به محضر پیامبر(ص) شرفیاب شدند که از جمله آن‌ها، عبارتند از: هیئت بلال بن حارث مزنی در رجب سال پنجم هجری؛ هیئت عبدالقیس از قبیله ربیعه در سال نهم؛ هیئت اشعری‌ها؛ هیئت بنی ثعلبه و..

دومین مسئله، موضوع معجزات پیامبر(ص) است که برخی از آن‌ها عبارتند از: شق القمر؛ رد الشمس؛ حبس الشمس؛ جوشیدن آب از میان انگشتان شریف؛ شیرین شدن آب شور؛ زیاد شدن آب؛ تبدیل آب به شیر؛ سخن گفتن با کوه احد؛ تسبیح سنگ ریزه‌ها در کف دست ایشان؛ تکثیر طعام و..

در جلد پنجم، ابتدا به توصیف برخی از وسایل مربوط به پیامبر(ص) از جمله سلاح و آلات نظامی ایشان مانند زره، کلاه خود، شمشیر، نیزه و... پرداخته شده و سپس برخی از ویژگی‌های شخصیتی ایشان مانند حلم، جود و بخشش، عدالت، امانت، عفاف، شفقت و مهربانی، شجاعت، زهد، عبادت، استغفار، ترس از خدا، خشیت و تضرع و... ذکر گردیده است

جلد آخر، به مقدمه محققین و نیز فهارس کلی مجموعه اختصاص یافته است. در این مقدمه، زندگی نامه مفصلی از نویسنده ذکر گردیده و اطلاعاتی پیرامون نام و نسب، صفات و اخلاق، شیوخ و اساتید، شاگردان، اجازات و تألیفات وی، ارائه گردیده است

از جمله ویژگی‌های کتاب، استفاده نویسنده از منابع معتبر و فراوان می‌باشد که به غنای مطالب کتاب و اهمیت آن، افزوده است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد و فهرست کلی مطالب، در انتهای جلد ششم آمده است که عبارتند: از فهرست آیات؛ احادیث نبوی؛ آثار؛ اعلام؛ کتب؛ اشعار؛ شهرها و اماکن؛ غزوات، سرایا، وقایع و ایام؛ امم، قبایل و فرق؛ لطایف، فواید و مسائل مذکور در متن، به همراه فهرست منابع و مصادر و موضوعات کتاب.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع و اشاره به اختلاف نسخ، به توضیح برخی از موضوعات و مطالب متن پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.