نظرية السنة في الفكر الإمامي الشيعي التكوّن و الصيرورة
نظریة السنة في الفکر الإمامي الشیعي التکوّن و الصیرورة | |
---|---|
پدیدآوران | حبالله، حیدر (نویسنده) |
ناشر | مؤسسة الإنتشار العربي |
مکان نشر | بیروت - لبنان |
سال نشر | 2006 م |
چاپ | 1 |
موضوع | احادیث شیعه - نقد و تفسیر
سنت نبوی - نقد و تفسیر شیعه - دفاعیهها و ردیهها |
زبان | عربی |
تعداد جلد | 1 |
کد کنگره | BP 161/3 /ح2ن6 |
نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نظرية السنة في الفكر الإمامي الشيعي، التكون و الصيرورة، اثر حيدر محمد كامل حبالله، بررسى نظريه سنت در تفكرات شيعه امامى و نحوه تكامل و رشد آن در قرون اوليه هجرت و سير و صيرورت آن تا عصر حاضر مىباشد كه به زبان عربى و در سال 1426ق، نوشته شده است.
ساختار
كتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در يك مدخل، هفت فصل و يك خاتمه تنظيم شده است.
نویسنده در ابتدا نظريه سنت در عصر حضور را بررسى و سپس به فترت مابين سال 260ق، تا عصر ابن طاووس و علامه حلى پرداخته است. وى سپس بحث از نظريه سنت در مكتب حله و جبل عامل و نظريه اخبارىگرى و اجتهاد را مطرح نموده و به دنبال آن تفكرات شيعى در ساير قرون تا عصر حاضر را بررسى نموده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، خلاصهاى از محتواى فصول كتاب، توضيح داده شده است[۱]
در مدخل، به تشريح و توضيح برخى از اصطلاحاتى كه در كتاب از آن بحث شده، پرداخته شده است، از جمله: سنت، خبر، اثر، حديث، خبر متواتر، خبر واحد و..[۲]
در فصل اول، تمركز نویسنده بر بررسى نظريه سنت در عصر حضور مىباشد؛ زيرا نویسنده بر اين عقيده است كه حضور معصومين(ع)، مرحله و دوران خاصى از تاريخ تشيع را به خود اختصاص داده و بايد بهصورت مفصل و مستقل، مورد بحث و بررسى قرار گيرد. نویسنده در اين فصل، به بررسى عصر پيامبر(ص) تا آغاز غيبت صغرى در سال 260ق، پرداخته است[۳]
از جمله مباحث مطرحشده در اين فصل، عبارتند از: فقه منصوص يا فقه روايى؛ عصر تدوين و مرحله تكوّن نظرى؛ مقوله سنت در ممارست علمى شيعى در قرون اوليه هجرت[۴]
نویسنده در فصل دوم، به فترت مابين سال 260ق، تا عصر ابن طاووس (673ق) و علامه حلى (726ق) پرداخته است. وى معتقد است كه تفكر شيعى در عصر اين دو بزرگوار، دچار تحول شده است. در اين فصل، نظريات شيخ صدوق (381ق)، شيخ مفيد (413ق)، شيخ مرتضى (436ق)، ابن ادريس (598ق) و محقق حلى (676ق) مورد بررسى قرار گرفته است[۵]
فصل سوم، به بحث از نظريه سنت در مكتب حله و جبل عامل، اختصاص يافته و نویسنده از آن، به مكتب علامه حلى تعبير كرده است[۶]
از جمله مباحث مطرحشده در اين فصل، عبارتند از: تحول از نقد متن به نقد سند؛ سنت محكيه از ابن ادريس تا ابن طاووس؛ ابن طاووس و ظهور عقل انتقادى در علم رجال؛ بررسى نظريات ابن سعيد حلى و فاضل آبى؛ نقش علامه حلى در تأسيس و تجديد نظريه سنت؛ تقسيمات چهارگانه حديث؛ وقوع انقسامات درون مكتب علامه حلى و تأسيس يا اعاده علم درايه[۷]
در فصل چهارم، نظريه اخبارىگرى و اجتهاد، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. در اين فصل، ابتدا ظهور مكتب اخبارى بهوسيله امين استرآبادى (1036ق) از زاويه نظريه سنت بررسى و از نظريات موجود در مكتب اخبارىگرى، بحث شده است[۸]
ماهيت مكتب اخبارى قديم و جديد، تمايز بين اخبارى و اصولى، اخباریه و مذهب حسى، اجماع شيعى بر رجوع به كتب اربعه، ظن معتبر، تنظيم موسوعات حديثى، اخباریه و علم رجال، مكاتب اصولى، رجالى، درايهاى و مواجه با اخبارى و... از جمله مباحثى است كه در اين فصل مورد بحث قرار گرفته است[۹]
در فصل پنجم، به بررسى تطور نظريه سنت از قرن سيزدهم تا پانزدهم هجرى، پرداخته شده است. از جمله مباحث اين فصل، عبارت است از: نظريات فلسفى در تأسيس مقوله ظن و شرعيت آن؛ از جمله نظريه مصحلت سلوكيه، علميت و طريقيت، تنجيز و تعذير، تزاحم حفظى، اختلاف موضوع و نظريه مصحلت در جعل؛ مقوله علم اجمالى و نقش آن در تأسيس عقلى نظريه سنت؛ ادله عقليه بر حجيت خبر واحد؛ برهان فاضل تونى[۱۰]
نظريات و تفكرات شيعى در قرن دهم هجرى، در فصل ششم، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. از جمله مطالب اين فصل عبارت است از: استشراق و نقش آن در نقد سنت نبوى؛ اعاده قرائت سنت در جهان عرب؛ رشد و نمو حديثى شيعه معاصر؛ ادعيه دخيله؛ احاديث موضوعه؛ صالحى نجفآبادى و نقد «مجمع البيان»؛ روش آصف محسنى در نقد «بحار الأنوار»؛ كتب موضوعه و احاديث ساختگى در نزد نجفآبادى؛ اصفهانى و نقد نظريه خبر واحد؛ اهداف برقعى از نقد مصادر حديث شيعى؛ برقعى و اصول كافى و..[۱۱]
در فصل هفتم، حدود حجيت سنت مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. حجيت خبر ثقه در موضوعات؛ تقليد در اعتقادات؛ جهتگيرىهاى اماميه متأخر در حجيت سنت ظنيه در اعتقادات؛ نظريه تجويز ظن و آحاد در عقايد؛ نظريه حجيت آحاد در امور اضطرارى؛ نظريه سيد ابوالقاسم خويى و علامه محمدحسين كاشفالغطاء؛ نظريه قرائت تاريخى و هرمنوتيك در حيات شيعى؛ نظريه آيتالله سيد حسين بروجردى در تاریخیت معرفت سنت؛ تاریخیت سنت و نظريه اختصاص خطاب به مشافهين و... از جمله مطالب و نظريات مطرحشده در اين فصل مىباشد[۱۲]
خلاصه مطالب مطرحشده در كتاب و نتايجى كه نویسنده از مباحث گرفته، در خاتمه كتاب، گنجانده شده است[۱۳]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب و منابع و مصادر عربى و فارسى مورد استفاده نویسنده، بههمراه ملحقات كتاب، شامل گفتگو با دكتر محمدباقر بهبودى و آيتالله شيخ محمدآصف محسنى قندهارى، در انتهاى كتاب آمده است.
پاورقىها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.