جهضمی، نصر بن علی
| نام | جهضمی، نصر بن علی |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | علی |
| متولد | احتمالا حدود سال 170 |
| محل تولد | بصره |
| رحلت | 250ق |
| اساتید | علی بن جعفر عُرَیضی |
| برخی آثار | تاريخ أهل‌البيت عليهم‌السلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE14534AUTHORCODE |
نصر بن علی جهضمی (احتمالا حدود سال 170-250ق)، محدّث اهل سنّت در قرن سوم.
خاندان
جَهْضَمی، اهل بصره و کنیه‌اش ابوعمرو بود. نسبت جهضمی به محله جهاضمه شهر بصره اشاره دارد. نسبت‌های اَزْدی و حُدّانی هم برای او ذکر شده است؛ زیرا وی از طرف مادر، به تیره حُدّانِ قبیله اَزْد منسوب است. جدّ مادری‌اش، ابوعبدالله اشعث بن عبدالله بن جابر حدّانی، از تابعین تابعین و پدرش، ابوالحسن علی بن نصر جهضمی، از راویان بنام بصره بود. مزّی او را ثقه دانسته است.
ولادت
از تاریخ تولد و سوانح زندگی جهضمی اطلاع چندانی در دست نیست، اما با توجه به سال درگذشت یکی از استادانش، نوح بن قیس، محدّث بصری (متوفی 183 یا 184)، احتمالاً تاریخ ولادت وی حدود سال 170 بوده است.
جایگاه جهضمی نزد علمای رجال
جایگاه علمی و اجتماعی او را با الفاظ مدح‌آمیزی چون «من نُبَلاءِ الناس»، «ثقه» و «حُجّه» ستوده‌اند.
اساتید و شیوخ
به گزارش خطیب بغدادی، وی به بغداد سفر کرده و در آنجا به نقل حدیث پرداخته است. از جمله مشایخ وی این اشخاص بوده‌اند: نوح بن قیس حُدّانی، سفیان بن عُیینه (محدّث و فقیه کوفی، متوفی 196)، یحیی بن سعید قَطّان (مورخ و محدّث بصری، متوفی 194)، ابوداوود طَیالسی (صاحب مسند، متوفی 204)، عبدالملک بن قُرَیب اَصمَعی (ادیب و محدّث بصری، متوفی 215) و علی بن جعفر عُرَیضی (محدّث مدنی و فرزند امام صادق(ع)، متوفی 210). نام جهضمی در سلسله روایت احادیثی از کتاب مشهور مسائل علی بن جعفر عریضی نیز در متون امامیه آمده است.
شاگردان
از راویان او ابوزُرعه (محدّث دمشقی، متوفی 280)، اسماعیل بن اسحاق جهضمی، عبدالله بن احمد بن حنبل، ابوالقاسم عبدالله بن محمد بَغَوی (محدّث بغدادی، متوفی 317)، ابن ابی‌الدنیا (محدّث بغدادی، متوفی 281)، بَقِی بن مَخْلَد (فقیه، محدّث و مفسر اندلسی، متوفی 286) و مؤلفان جوامع حدیثی معروف اهل سنّت بوده‌اند.
آثار
سید بن طاووس، محدّث شیعی (متوفی 664)، کتابی با عناوین مختلف، چون: «تاريخ أهل‌البيت من آل الرسول»، «تاريخ أهل‌البيت»، و «كتاب المواليد» به جهضمی نسبت داده که درباره تاریخ زندگی امامان شیعه است؛ البته در صحت نسبت این کتاب به جهضمی تردید هست، چراکه بخشی از حوادث نقل‌شده در این کتاب متعلق به زمانی پس از درگذشت جهضمی است و احتمالاً این کتاب تألیف محمد بن احمد، مشهور به ابن ابی‌ثَلج (متوفی 322 یا 325)، است.
خشم متوکل عباسی بر جهضمی
نقل شده که جهضمی در مجلس متوکل عباسی حدیثی را از پیامبر اکرم(ص) درباره ارزش و اجر دوستی خاندان خود روایت کرد. بر این اساس، متوکل به گمان شیعه بودن جهضمی وی را به هزار ضربه شلاق محکوم کرد، اما با وساطت برخی افراد و شهادت ایشان بر اهل سنّت بودن وی، گذشت کرد.
وفات
جهضمی در 250 وفات یافت. به نوشته خطیب بغدادی پس از آنکه حاکم بصره به جهضمی ابلاغ کرد که مستعین‌باللّه به او منصب قضای بصره را داده است، جهضمی مرگ خود را از خدا درخواست کرد، سپس به خواب رفت و در همان حال درگذشت[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: والازاده، ابوالفضل، ج11، ص526-527
منابع مقاله
والازاده، ابوالفضل، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1386ش.