نشأة التشيع و الشيعة
| نشأه التشیع و الشیعه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | صدر، محمدباقر (نویسنده) شراره، عبدالجبار (محقق) |
| ناشر | مرکز الغدير للدراسات الإسلامية |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1414 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 211/5 /ص4ن5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نشأة التشيع و الشيعة، اثر سيد محمدباقر صدر(ره)، از جمله آثار ارزشمندى است كه نویسنده آن به شيوه مستدل و علمى به بررسى چگونگى شكل‌گيرى مذهب تشيع و اساس و مبانى آن پرداخته است. اين اثر به زبان عربى، در يك مجلد منتشر شده است. اين اثر در اصل به‌عنوان مقدمه‌اى بر كتاب «تاريخ الإمامية و أسلافهم من الشيعة»، اثر دكتر عبدالله فياض، نگاشته شده و بعدها به‌صورت كتابى مستقل انتشار يافته است[۱].
ساختار
كتاب، مشتمل بر مقدمه محقق و مؤلف، دو فصل و يك بخش الحاقى است. هريك از فصول كتاب و بخش الحاقى در سه مبحث تدوين شده است.
شهيد صدر در اين پژوهش، منطق پيراسته و اسلوب علمى متينى را به كار بسته و در مراحل مختلف بحث، با ژرف‌نگرى آگاهانه حركت كرده، گويا از همان آغاز مى‌دانسته چگونه خواننده را گام‌به‌گام به‌گونه‌اى منتقل كند كه منطق حق مى‌طلبد. مطالب كتاب على‌رغم موجز بودنش، به لحاظ قوت و متانت استدلال، سنگينى و دقت عبارات، نحوه پردازش و ظرافت مطالب، بى‌سابقه و شامل نكات و اشارات فراوانى است كه تنها اديبان و عالمان به آن پى مى‌برند و از كسانى كه با چنين بحث‌هاى عميق كلامى آشنايى چندانى ندارند و هنوز وارد ميدان مناظره و استدلال نشده و از قبل، وقايع تاريخى و روايات شريف نبوى را بررسى نكرده‌اند، مخفى مى‌ماند[۲].
گزارش محتوا
محقق اثر در مقدمه‌اش بر كتاب ابتدا به جايگاه والاى علمى و معنوى شهيد صدر اشاره و خاطرنشان مى‌كند كه انديشه و نظريات و آراى اصيل ايشان در اصالت‌بخشى به مكتب اسلام و نوسازى مباحث كلامى و غنا بخشيدن به معرفت قرآنى، سهم بسزايى داشت[۳].
مطالب كتاب، به‌اختصار بدين شرح است:
- نویسنده در فصل اول، وجوه احتمالى مختلفى را كه ممكن است اسلام با امر رهبرى سياسى و مذهبى امت و جامعه اسلامى، بدان‌گونه برخورد كند، مورد تجزيه و تحليل قرار مى‌دهد و ثابت مى‌كند تشيّع نتيجه و محصول طبيعى اسلام است و تنها راه منطقى و معتدلى كه با اوضاع و مقتضيات صدر اسلام و با رسالت پيامبر گرامى اسلام(ص) سازگار باشد، اين بود كه پيامبر اكرم(ص) در مورد آينده دعوت اسلامى، بى‌اعتنا نباشد و به فرمان خدا، فرد شايسته‌اى را از ميان امت انتخاب كند و روح اسلام را در اعماق وجودش بدمد و رموز و اسرار رهبرى را به وى بياموزد تا در پرتو رهبرى او، جامعه اسلامى به لحاظ فكرى، سياسى و اجتماعى اداره شود.
- نویسنده در اين فصل به مبدأ تقسيم امت اسلامى به دو گروه شيعه و سنى و دفع توهمى كه تشيع مذهبى را از تشيع سياسى جدا مى‌انگارد، مى‌پردازد.
اين فصل تحت عنوان «شيعه چگونه تولد يافت»، طى سه مبحث بيان شده است: مبحث اول، درباره دو گرايش اصلى است كه پابه‌پاى پيدايش امت وجود داشتند؛ مبحث دوم، درباره مرجعيت فكرى و رهبرى است و مبحث سوم، درباره مسئله تشيع مذهبى و تشيع سياسى مى‌باشد[۴].
در بخش الحاقى كتاب كه به قلم محقق اثر مى‌باشد، در مبحث اول، فرايند آماده‌سازى فكرى - تربيتى حضرت على(ع) براى رهبرى امت اسلامى، در مبحث دوم، چگونگى آماده‌سازى تربيتى - فكرى امت اسلامى براى خلافت حضرت على(ع) و در بحث سوم، شناخت قرآن كريم و تأثير آن در آماده‌سازى حضرت على(ع) براى خلافت، مورد بررسى قرار گرفته است[۵].
وضعيت كتاب
در چاپ‌هاى پيشين كتاب، علاوه بر خطاهاى فراوان چاپى، به تحقيق و تدقيق مطالب و نقل اسناد روايات و متن توجهى نشده بود. محقق در تصحيح اثر از دو نسخه چاپى و نسخه‌اى كه به‌عنوان مقدمه آمده استفاده كرده است.
محقق كتاب، به منابعى كه شهيد صدر ارجاع داده، مراجعه كرده و علاوه بر توثيق روايات مورد اطمينان ايشان، شماره جلد و صفحه منابعى را كه وى متعرض آنها نشده، اضافه نموده و به دنبال هريك از ارجاعات وى كه مجموعاً به 23 مورد مى‌رسد، كلمه شهيد صدر را بين دو پرانتز آورده است تا پاورقى نویسنده از تعليقات و پاورقى‌هاى محقق متمايز شود. همچنين آدرس آيات و روايات نبوى را ذكر كرده و متن‌هايى را كه شهيد صدر در كتاب آورده و يا به آنها اشاره كرده، ولى از منابع آنها ذكرى به ميان نياورده، از مصادر معتبر نقل نموده است. همچنين براى بسيارى از مطالب كتاب پاورقى‌هاى مناسب آورده و در آنها به توضيح مطالب پرداخته يا ادله و شواهد موجود را ارائه كرده است[۶].
مصادر و مراجع تحقيق و تعليق و ملحق و نيز فهرست مطالب در انتهاى اثر آمده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.