نخستين گام به سوی فتح فاو

نخستين گام به سوی فتح فاو
پدیدآوران	مشهدی فراهانی، حمیدرضا (نويسنده) انصاری، مهدی (ويراستار)
عنوان‌های دیگر	غلبه بر تردیدها و کاهش نگرانی‌های عملیات در منطقه فاو؛ انعطاف در مواضع شورای همکاری خلیج فارس
سال نشر	1393ش
چاپ	1
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	1393 /س۲۵ ر۹ 1602 DSR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نخستین گام به‌ سوی فتح فاو؛ غلبه بر تردیدها و كاهش نگرانیهای عملیات در منطقه فاو؛ انعطاف در مواضع شورای همكاری خلیج فارس، از آثار راوی و تاریخ‌نگار دوران دفاع مقدس، حمیدرضا فراھانی (متولد ١٣٣۶ش) جلد اول كتاب سی‌ونهم از مجموعه بزرگ «روزشمار جنگ ایران و عراق» است که به گزارش مهم‌ترین رویدادها با بهره‌گیری از منابع مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در 38 روز از دوران دفاع مقدس هشت ساله می‌پردازد و در مجموع، شامل 928 گزارش درباره جنگ تحمیلی و ابعاد نظامی، سیاسی، اقتصادی و موضوعات مربوط به آن در دوره زمانى 16 آبان سال 1364 تا 23 آذر 1364 هجری شمسی می‌شود. در تهیه كتاب حاضر از نتایج ارزشمند تحقیقات میدانی و گزارشهای تدوین‌شده محققان و راویان قرارگاه مركزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (قرارگاه خاتم الانبیای سپاه) در سال 1364، آقایان محمد درودیان، محسن رشید، جواد زمانزاده و داوود رنجبر بهره‌برداری شده است.

هدف و روش

• مركز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تأکید کرده است:
• براى بهره‌گیرى شایسته از این كتاب توجه به چند نكته ضرورى است:

1. مقدمه كتاب شامل جمع‌بندى مهم‌ترین موضوعاتى است كه در گزارش‌هاى مختلف در سراسر كتاب بدان‌ها پرداخته شده است.
2. هرروز از روزشمار به‌منزله یك فصل و در قالب چندین گزارش شامل اخبار و تفسیر و تحلیل وقایع همان روز است كه در پایان آن، فهرست منابع و مآخذ مطالب همان روز درج شده است. همچنین برخى از توضیحات ضرورى درباره بعضى گزارش‌ها كه در متن روزشمار نمى‌گنجیده، در پانوشت یا در ضمیمه پایان همان روزشمار آمده است.
3. پس از متن اصلى كتاب، چكیده‌اى از مطالب كتاب با عنوان "گزارش روزشمار" درج شده است كه شماره‌هایى نظیر شماره گزارش‌هاى متن كتاب دارد و دستیابى به مطالب موردنظر را آسان مى‌كند. در پایان كتاب نیز فهرست راهنماى موضوعى (اعلام) آمده است. همچنین عكس‌هایى از صحنه‌هاى وقایع و اشخاص ذكرشده در گزارش‌ها، در كتاب چاپ شده است.
4. براى آگاهى بیشتر از سیر و شیوه تحقیق و تدوین مجموعه روزشمار، مطالعه مقدمه كتاب اول (پیدایش نظام جدید) و ضمیمه كتاب دهم (هجوم سراسرى) ضرورى است.

ساختار

• مطالب این اثر بر اساس ترتیب زمانی و در قالب روزشمار (از تاریخ 16 آبان سال 1364 تا 23 آذر 1364 هجری شمسی) تنظیم شده است و گزارشی جامع از رویدادهای 38 روز از حماسه ایران اسلامی در دوره دفاع مقدس هشت ساله را به شکل 928 خبر، تفسیر، تحلیل و گزارش عرضه می‌کند.
• متن اصلی کتاب 2 بخش دارد:

1. «روزشمار» که اکثریت مطالب اثر را تشکیل می‌دهد. (922 صفحه)
2. «گزارش روزشمار» که مختصر است. (53 صفحه)

• فهرست مطالب و نقشه‌ها و عکس‌ها در آغاز کتاب و نمایه فهرست راهنمای موضوعی اعلام اشخاص، مکانها و سازمانها سایر اسامی و اصطلاحات و اقدامات نظامی و اسامی و اقدامات سیاسی و سایر اصطلاحات در پایان آمده است.

نمونه مباحث

1. «روزشمار جنگ شنبه 16 / آبان / 1364»:

• 1- در تلاش براى ادامه طرح‌ریزى و آماده‌سازى عملیات گسترده سپاه پاسداران در سال جارى در منطقه فاو عراق (كه منطقه عملیاتى فدك نام‌گذارى شده است)، امروز در قرارگاه مركزى سپاه پاسداران جلسه‌اى با حضور فرماندهان ارشد سپاه پاسداران: رحیم صفوى فرمانده نیروى زمینى سپاه، غلامعلى رشید مسئول معاونت عملیات نیروى زمینى سپاه، عزیز جعفرى فرمانده قرارگاه قدس سپاه، عباس محتاج فرمانده قرارگاه سلمان و فرمانده ناحیه 4 سپاه، احمد غلامپور (جانشین قرارگاه كربلا) و... تشكیل شد. در این جلسه مسئولان نیروى زمینى سپاه، با توجه ‌به مشكلات بسیارى كه در سر راه عبور از اروندرود و اجراى عملیات در منطقه فاو وجود دارد، مخالفت جدى خود را با اجراى عملیات در این منطقه اعلام كردند و براى اجراى عملیات در مناطق دیگر پیشنهادهایى دادند.

خلاصه‌اى از گزارش امروز راوى مركز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه مركزى سپاه، درباره دیدگاه‌هاى مسئولان نیروى زمینى سپاه چنین است: پس از یك روز وقفه در بررسى طرح‌هاى عملیاتى - كه صرف پیگیرى كار مهندسى در مناطق عملیاتى هور و فدك (منطقه عملیاتى فاو) گردید - از اوایل امروز بار دیگر مباحث اصلى عملیات آغاز شد. در طول روز مسئولان نیروى زمینى سپاه گفت‌وگوهاى بسیارى كردند و درباره مطالب متعددى ازجمله تأمین شرایط لازم براى اجراى عملیات تبادل‌نظر شد. به‌تدریج مباحث گسترده‌تر و موضوعات جدیدى مطرح شد تا جایى كه غلامعلى رشید مسیر بحث را تغییر داد و گفت: «اصلاً بیاییم پیشنهاد بدهیم كه امسال در جنوب، عملیات وسیع انجام ندهیم. تا عید 15 عملیات قدس [عملیات محدود] مى‌توانیم انجام دهیم و در این فاصله دو الى سه منطقه را از هر نظر آماده كنیم و در سال آینده عملیات بزرگ انجام دهیم. امر غافلگیرى براى ما مهم است. با نیرویى كه حداكثر تا 70 گردان مى‌رسد مى‌توانیم در شمال‌غرب عملیاتى نسبتاً خوب انجام دهیم.» حاضران در جلسه با این پیشنهاد كه پیش‌ازظهر و بدون حضور محسن رضایى مطرح شد، موافقت و هریك به‌نوعى آن را تصدیق كردند. در ادامه بحث مزیت‌هایى براى این طرح پیشنهادى بیان شد:

1. رعایت غافلگیرى.
2. آماده‌كردن سه منطقه فدك (فاو)، حیدر (روطه‌ قرنه) در هور و شمال منطقه عملیاتى بدر.
3. آمادگى تجهیزات.
4. امكان فراهم‌آوردن نیروى بیشتر براى جنوب در زمستان آینده.
5. تكمیل و تثبیت تشكیلات نیروى زمینى سپاه تا سال آینده.

در مخالفت با اجراى عملیات در منطقه فاو نیز دلایل زیر برشمرده شد:

1. رعایت غافلگیرى ناممكن است.
2. شرایطى كه فرماندهان براى اجراى عملیات مشخص كرده‌اند، تأمین نشده است.
3. زمان كافى براى آماده‌كردن زمین از جنبه مهندسى در اختیار نیست.
4. نیروى مورد نیاز تأمین نشده است.
5. هماهنگى در فعالیت‌هایى كه براى تأمین امكانات مى‌شود وجود ندارد.
6. اجراى تك پشتیبانى در جزیره مینو میسر نیست.

در مجموع هرچه مباحث عمیق‌تر مى‌شد، انگیزه اصلى و دلیل انتخاب منطقه عملیاتى فاو با ابهام بیشتر مواجه و حتى گفته مى‌شد كه منطقه فاو بر اثر فشارهاى سیاسى براى عملیات انتخاب شده است. در نهایت رحیم صفوى، غلامعلى رشید، عزیز جعفرى، احمد غلامپور و... براى دادن پیشنهادهاى جدید و مخالفت با اجراى عملیات در منطقه فاو به نتیجه قطعى رسیدند و قرار شد در جلسه‌اى با فرمانده كل سپاه در این ‌باره به بحث بپردازند. 

• «گزارش روزشمار 16 / 8 / 1364»:
• 1- تلاش برای زمینه‌سازی اجرای عملیات گسترده در سال جاری در جلسه صبح امروز قرارگاه مركزی

سپاه پاسداران با مخالفت فرماندهان ارشد سپاه مواجه شد. در این جلسه كه فرمانده كل سپاه حضور نداشت، برای خروج از بن‌بست پیشنهاد اجرای عملیات محدود تا پایان سال و تلاش برای اجرای عملیات گسترده در سال آینده داده شد.

منابع مقاله

• مقدمه و متن کتاب.