منصور بالله، قاسم بن محمد
| نام | منصور بالله، قاسم بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | محمد |
| متولد | 967 ق |
| محل تولد | روستای صیایة شریف در شمال شهر شاهل |
| رحلت | 1029ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | الإرشاد إلی سبيل الرشاد |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01698AUTHORCODE |
|
امامان زیدی از آل طباطبا | |
| امامان | |
|
عنوان الهادی الی الحق یحیی بن حسین |
دورهٔ زندگی (245-298ق/859-911م) |
منصور باللّه قاسم بن محمد بن على (967-1029ق)، ملقب به کبیر، فقیه، متکلم، محدث، ادیب، شاعر و فرمانروای زیدی، از دانشمندان برجستۀ فرقۀ زيديه است كه علاوه بر دانش در معقول و منقول، سمت امامت و زعامت سياسى فرقۀ زيديه را نيز عهده‌دار بود. مؤلف کتابهای الأساس و الإعتصام
ولادت
وى در سال 967ق برابر با ۱۵۶۰م در روستای صیایة شریف در شمال شهر شاهل متولد شد.
امامت منصور قاسم
او از نسل چهاردهم از فرزندان امام داعی یوسف بود. قاسم بن محمد در زمانی که تسلط عثمانی‌ها بر یمن زیاد احساس می‌شد، امام جماعت و معلم دینی مسجد داود در صنعا بود. او در سال 1006ق بعد از نوميدى از خروج الامام الناصر الحسن بن على، خروج كرد. و به امامت رسید.
در روزگار او نیز ترکان عثمانی بر یمن حمله بردند، اما وی و فرزندش المؤید دست به مقاومت زدند و عثمانیان را بیرون راندند و پس از آن قلمرو حکومت خود را گسترش دادند. در آغاز، محل فرمانروایی آنان در جبل (قمر) از شهر ابوزید در حاشد بود، اما هنگامی که ترکان دست به حمله‌ای بزرگ‌تر زدند به «برط» نقل مکان کردند. او در ۱۰۱۵ ق / ۱۶۰۶ م در شهاره ساکن شد و مسجد جامع را در آنجا بنیاد نهاد. مسجد دیگری نیز در هجر تأسیس کرد. در روزگاری که او در شهاره می‌زیست، عثمانیان بار دیگر بر او حمله کردند و میان وی و سپاهیان ترک جنگهایی در‌گرفت که به شکست عثمانیان انجامید. ترکان که از تسخیر یمن نومید شده بودند، ناگزیر در ۱۰۲۵ ق / ۱۶۱۶ م با امام منصور پیمان صلح بستند. پس از آن او با فراغت خاطر به کار کشورداری و گسترش علم و تحقیق و تألیف پرداخت. پس از وی امامان زیدی یمن «قاسمی» نیز خوانده شدند و شهر شهاره مقر فرمانروایی امامان پس از او گردید.
دربارۀ نژاد وى كه آيا عرب است يا ايرانى و نيز بر فرض عرب بودن او در اين مورد كه آيا از اهل‌بيت پيامبر(ص) مى‌باشد يا نه سؤالات و ابهامات فراوانى وجود دارد.با وجود اين شخصيت وى در ميان زيديه مقبول افتاده و معجزات و كرامات فراوانى را به او نسبت مى‌دهند از جمله آنكه يحيى بن حسين مورخ مى‌نويسد: اهل صنعاء به مدت دو ماه پياپى صداى مؤذنى را كه در نيمه شب آمدن قاسم بن محمد را نويد مى‌داد، مى‌شنيدند.
وفات
در سال 1029ق برابر با ۱۶۲۰م در شهر شهاره در سن 62 سالگى درگذشت.
آثار
- الإجازات في تصحيح الأسانيد والروايات لعلوم آل محمد علیه‌السلام
- الإرشاد إلى سبيل الرشاد في طريق أعمال العباد عند فقد الإجتهاد
- الأساس لعقائد الأكياس
- الاعتصام بحبل‌الله المتين القاضي بإجماع المتقين
- التحذير للعباد من معاونة أهل البغي والفساد
- تحف ذوي الألباب في علم الإعراب -مخطوط
- تفسير القرآن -مخطوط-.
- الجواب المختار على مسائل القاضي عبدالجبار
- جواب السؤالات الصنعانية عن الاختلافات العقائدية
- حتف أنف الآفك في الرد على أهل العقائد الزائفة
- الدرر في معرفة الله تعالى
- مرقاة الوصول إلى علم الأصول
- طرفة الراغب في الإعراب عن مقدمة ابن الحاجب
- المتجر الرابح في جوابه على مسائل الحاج صالح
- المقنع في علم أصول‌الدين المطلع على مذهب العلماء المتكلمين
- الوصية السنية الدرية الزكية، وصيته لولده المؤيد بالله محمد بن القاسم
منابع مقاله
- یوسفی اشکوری، حسن، مقاله آل طباطبا، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، جلد 2، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374
- ویکی‌پدیای عربی